របៀបនិងមូលហេតុត្រូវបដិបត្តិតាមមាគ៌ាជាថ្នាក់ៗនៅក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា

សំនួរដែលពិតជាត្រូវសួរនោះគឺ តើត្រូវរៀបចំមាគ៌ាផ្លូវចិត្តដោយរបៀបណា? វិធីសាស្រ្តជាច្រើនត្រូវបានគេយកមកបង្រៀនជាទូទៅនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា។ ឧបមា៖ ដូចជាវិធីសាស្រ្តដើម្បីធ្វើការអភិវឌ្ឃសមាធិ គឺជាវិធីសាស្រ្តសាមញ្ញទូទៅដែលមាននៅក្នុងទំនៀមឥណ្ឌាទាំងអស់នៅក្នុងសម័យពុទ្ធកាល។ មិនមែនជាអ្វីដែលព្រះអង្គរកឃើញ ឬបង្កើតឡើងទេ។ អ្នកគ្រប់គ្នាយល់ស្របថា យើងចាំបាច់ត្រូវតែក្រឡេកមើលលើរបៀបដែលធ្វើឪ្យយើងអាចនាំយកសមាធិ និងការបង្រៀនដ៏ទៃទៀតមកកាន់មាគ៌ាបដិបត្តិផ្លូវចិត្តរបស់យើងដើម្បីធ្វើការអភិវឌ្ឍខ្លួនយើងផ្ទាល់។ 

ធម្មជាតិជាព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធព្រះអង្គមានវិធីសាស្រ្តពន្យល់ផ្សេងៗគ្នាជាច្រើនដើម្បីឪ្យយើងអាចយល់បានលើចំណុចជាច្រើនទាក់ទងនឹងរបៀបដើម្បីធ្វើការអភិវឌ្ឍខ្លួនយើង ប៉ុន្តែអ្វីដែលកាន់តែពិសេសជាងនេះទៅទៀតនោះគឺការយល់ដឹងច្បាស់អំពីគោលដៅផ្លូវចិត្តរបស់ព្រះអង្គ។ គោលការណ៍ចម្បងនៃគោលដៅផ្លូវចិត្តទាំងអស់នោះ និងអ្វីដែលត្រូវបានរៀបចំជាថ្នាក់ៗផ្សេងៗគ្នានោះគឺជា បំណងរបស់យើង។ 

ពាក្យដែលត្រូវបានគេសម្គាល់នៅក្នុងអក្សរសិល្ប៍នេះគឺ ឡាម-រីម ដោយពាក្យថា «ឡាម» ប្រែថាជា «មាគ៌ា» និងពាក្យថា «រីម» សំដៅទៅរកដំណាក់កាលជាថ្នាក់ៗនៃមាគ៌ានេះ។ មាគ៌ានេះគឺជាសភាវៈផ្សេងៗនៃចិត្តដែលយើងត្រូវការអភិវឌ្ឍឡើង ទៅតាមលំដាប់ថ្នាក់នីមួយៗ ដើម្បីឈានទៅសម្រេចគោលដៅរបស់យើង។ ពោលវាដូចជាពេលដែលយើងធ្វើដំណើរដូច្នោះដែរ៖ ប្រសិនបើយើងចង់ធ្វើដំណើរតាមដីគោកពីប្រទេសរ៉ូម៉ានីទៅកាន់ប្រទេសឥណ្ឌា ធុរៈដំបូងបង្អស់ យើងត្រូវតែធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ប្រទេសទួគី និងអ៊ីរ៉ង់ ទាំងអស់នេះសិន មុននឹងយើងឈានដល់ប្រទេសឥណ្ឌាដែលជាគោលដៅចុងក្រោយរបស់យើង។ 

អ្វីដែលត្រូវបានគេរៀបចំជាថ្នាក់ៗនៅក្នុងវិធីសាស្រ្ត ឡាម-រីម ជាធម្មតាគឺសំដៅលើ គោលបំណងរបស់យើង បើយោងទៅតាមការពន្យល់បកស្រាយរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនាគឺជាវិធីសាស្រ្តដែលមានពីរផ្នែក។ គោលបំណងគឺត្រូវបានគេផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងគោលដៅជាក់លាក់មួយ ឬក៏ថា គោលបំណងដែលយើងមាន រួមទាំងអារម្មណ៍ និងចេតសិកដែលជំរុញយើងឪ្យឈានទៅដល់គោលដៅរបស់យើង។ បើនិយាយឪ្យកាន់តែច្បាស់ជាងនេះនោះគឺថា យើងមានមូលហេតុថាហេតុអ្វីយើងប្រាថ្នាចង់ឈានទៅដល់គោលដៅមួយនោះ រួមទាំងមានអារម្មណ៍និងចេតសិកដែលចាំជួយជំរុញយើងឪ្យទៅដល់ទីនោះ។ 

ប្រការទាំងអស់នេះគឺពិតជាសមហេតុសមផលខ្លាំងណាស់ទាក់ទងនឹងជីវិតរប្រចាំថ្ងៃរបស់យើង។ យើងក៏មានគោលដៅជាច្រើននៅក្នុងដំណាក់កាលនីមួយៗនៅក្នុងជីវិតរបស់យើងផងដែរ។ ឧបមាដូចជាថា៖ យើងប្រាថ្នាចង់បានការអប់រំ ឬប្រាថ្នាជួបដៃគូប្រចាំជីវិត ឬប្រាថ្នាចង់បានការងារល្អធ្វើជាដើម។ អារម្មណ៍វិជ្ជមាន និងអារម្មណ៍អវិជ្ជមានអាចកើតមានឡើងនៅក្នុងដំណាក់កាលទាំងអស់នេះ វាគ្រាន់តែមានសភាពខុសគ្នាពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ទៀតតែប៉ុណ្ណោះ។ ដោយស្ថិតនៅក្នុងករណីណាមួយក្តី ការបង្ហាត់បង្ហាញនៃបំណងជាថ្នាក់ៗនេះគឺជាអ្វីមួយដែលអាចអនុវត្តបាននៅក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃរបស់យើង។ 

រឿងពិតដូចគ្នានេះដែរទាក់ទងនឹងបំណងផ្លូវចិត្តរបស់យើង។ ទាំងអស់នេះគឺជាសភាវៈនៃចិត្តដែលពិតជាមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់នៅក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃរបស់យើង។ តើយើងកំពុងតែធ្វើអ្វីជាមួយនឹងជីវិតរបស់យើង? ពិតណាស់មាន «កំរិតលោកិយ៍» ជាទីដែលយើងមានក្រុមគ្រួសារ និងមានការងារធ្វើជាដើម។ ប៉ុន្តែសំនួរសួរថា តើយើងកំពុងតែធ្វើអ្វីនៅត្រឹមកំរិតផ្លូវចិត្តវិញ(ផ្លូវសាសនាឬផ្លូវធម៌)? ប្រការនេះជះឥទ្ធិពលដល់របៀបដែលយើងរស់នៅ។ វាគឺជាប្រការដ៏សំខាន់ដែលទិដ្ឋភាពទាំងពីរនេះនៃជីវិតរបស់យើងមិនត្រូវជាធុរៈផ្ទុយស្រឡះពីគ្នាទេ ឬមិនត្រូវផាត់ចោលធុរៈទាំងពីរនេះចេញពីជីវិតរបស់យើងទេ តែផ្ទុយទៅវិញធុរៈទាំងពីរនេះគួរតែជាធុរៈដែលដើរទន្ទឹមគ្នាដោយក្តីសុខុដុម។ 

ធុរៈទាំងពីរនេះមិនត្រឹមតែត្រូវការធ្វើដំណើរជុំគ្នាដោយក្តីសុខុដុមប៉ុណ្ណោះទេ តែធុរៈនីមួយៗមានភារៈកិច្ចចាំបាច់ជួយគ្នាទៅវិញទៅមកដោយមិនអាចខ្វះបានឡើយ។ ជីវិតខាងផ្លូវធម៌ឬផ្លូវសាសនារបស់យើងគួរតែផ្តល់ឪ្យយើងនូវកំលាំងថាមពលដើម្បីធ្វើការដឹកនាំជីវិតលោកិយ៍សាមញ្ញធម្មតារបស់យើងឪ្យដំណើរការទៅមុខបាន ស្របពេលដែលជីវិតលោកិយ៍របស់យើងគួរតែផ្តល់ឪ្យយើងនូវធនធាន ដើម្បីឪ្យយើងអាចធ្វើការបដិបត្តិជីវិតនៅក្នុងផ្លូវធម៌របស់យើងបាន។ អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងដែលយើងបានរៀនសូត្រចេះចាំពីដំណាក់កាលនីមួយៗនៃវិធីសាស្រ្តឡាមរីមនេះចាំបាច់ត្រូវតែយកមកអនុវត្តនៅក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃរបស់យើង។ 

ចុះកិច្ចបន្ទាប់ តើយើងកំពុងតែធ្វើអ្វីជាមួយនឹងការបដិប្តិព្រះពុទ្ធសាសនាដែលបានធ្វើការបង្ហាញនៅទីនេះ? ជាទូទៅ ការប្រតិបត្តិព្រះពុទ្ធសាសនាអាចត្រូវបាននិយាយសរុបនៅក្នុងអត្ថន័យពីរបីឃ្លា។ បើនិយាយនៅក្នុងភាសាសាមញ្ញគឺថា យើងកំពុងតែបដិបត្តិចំពោះខ្លួនឯងដើម្បីឪ្យក្លាយទៅជាបុគ្គលប្រសើរ។ ពាក្យថា «បុគ្គលប្រសើរ» ស្តាប់ទៅអាចមានអត្ថន័យកាត់សេចក្តីបន្តិច ឬមានលក្ខណៈដូចជាការវាយតម្លៃបន្តិច (judgmentalពាក្យនេះមានន័យអវិជ្ជមាននៅក្នុងភាសាអង់គ្លេស មានន័យថាចូលចិត្តវាយតម្លៃគេ) ប៉ុន្តែគឺគ្មានការវាយតម្លៃអ្វីទេនៅទីនេះ យើងមិនមែននិយាយមានន័យបែបនោះទេ។ យើងគ្រាន់តែព្យាយាមជម្នះឥរិយបថអកុសល និងអារម្មណ៍អវិជ្ជមាន ដែលយើងគ្រប់រូបមាននៅខណៈពេលខ្លះតែប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺដូចជា ទោសៈ លោភៈ និងភាពអត្មានិយមជាដើម។ល។

នៅក្នុងវិធីណាក៏ដោយ ព្រះពុទ្ធសាសនាមិនមែនជាសាសនា ឬជាទស្សនវិទ្យា ឬមិនមែនជាការបដិបត្តិផ្តាច់មុខមានតែមួយដែលផ្តោតបំណងលើគោលដៅប្រភេទនេះតែឯងទេ។ យើងមើលឃើញរឿងដូចគ្នានេះ (ធ្វើខ្លួនឪ្យក្លាយទៅជាបុគ្គលប្រសើរ) មាននៅក្នុងសាសនាគ្រឹស្ត សាសនាឥស្លាម សាសនាជូដេ សាសនាហិនឌូ និងមាននៅក្នុងកិច្ចការមនុស្សធម៌ផងដែរ ពោលគឺមាននៅគ្រប់ទីកន្លែងទាំងអស់។ វិធីសាស្រ្តព្រះពុទ្ធសាសនា ក៏ដូចជាវិធីសាស្រ្តដែលយើងមើលឃើញនៅក្នុងសាសនាដ៏ទៃទៀតដែរ អាចជួយយើងឪ្យសម្រេចបាននូវគោលដៅប្រភេទនេះ ដោយវិធីសាស្រ្តទាំងអស់នោះផ្តល់ឪ្យយើងនូវមធ្យោបាយដើម្បីក្លាយខ្លួនទៅជាបុគ្គលប្រសើរស្របទៅតាមវិធីសាស្រ្តជាដំណាក់ៗនេះ។ 

ដើម្បីក្លាយខ្លួនជា «បុគ្គលប្រសើរ» ធុរៈដំបូងបំផុតដែលយើងចាំបាច់ត្រូវធ្វើគឺត្រូវឈប់ប្រព្រឹត្តអំពើអកុសល បង្កទុក្ខទោសដល់អ្នកដ៏ទៃ។ ប្រការនេះយើងត្រូវតែអនុវត្តនូវការគ្រប់គ្រងខ្លួនឯងនៅក្នុងកំរិតណាមួយខ្លះ។ ពេលណាយើងអាចគ្រប់គ្រងខ្លួនឯងបានខ្លះហើយ នៅត្រឹមកំរិតជ្រៅជាងនេះ នុ៎ះយើងនឹងធ្វើការផ្តោតសំខាន់លើការយកឈ្នះលើមូលហេតុអ្វី ដែលជាកត្តាជំរុញឪ្យយើងប្រព្រឹត្តអកុសល៖ ពោលគឺ ទោសៈ(ខឹងក្រោធឆេវឆាវ) លោភៈ(មានចិត្តលោភចង់បានរបស់គេហួសប្រមាណ) ឧបាទាន(មានចិត្តជាប់ជំពាក់ហួសហេតុពេក) ប្រច័ណ្ឌច្រណែន និងការប្រកាន់ស្អប់ជាដើម។ល។ ដើម្បីអាចធ្វើដូច្នោះបាន យើងចាំបាច់ត្រូវតែយល់ឪ្យបានច្បាស់ថាតើពពួកអារម្មណ៍អវិជ្ជមានទាំងអស់នោះផុសឡើងមកដោយរបៀបណា ហើយវាប្រព្រឹត្តទៅដោយរបៀបណា។ បដិបត្តិតាមវិធីនេះញាំងឪ្យយើងអភិវឌ្ឍបាននូវប្រភេទនៃការយល់ដឹងប្រាកដមួយ ដែលអាចជួយកាត់បន្ថយ ឬជួយកម្ចាត់បងនូវពពួកអារម្មណ៍រំខានសៅហ្មងឪ្យអស់ពីសណ្តាន(កិលេស)។ 

បន្ទាប់មកទៀតយើងអាចទៅឪ្យកាន់តែជ្រៅជាងនេះទៅទៀត និងធ្វើការជីកគាស់រំលើងនូវអ្វីដែលស្ថិតនៅពីក្រោយនៃកិលេសទាំងអស់នេះឪ្យអស់ ដោយធ្វើការទទួលស្គាល់នូវភាពអាត្មានិយម និងគំនិតគិតតែពីខ្លួនឯងរបស់យើង។ ជាធម្មតាយើងឧស្សាហ៍គិតថា «ខ្ញុំតែងតែធ្វើទៅតាមវិធីរបស់ខ្ញុំជានិច្ច»។ ពេលណាគេមិនធ្វើតាមយើងចង់បានទេ យើងតែងតែខឹងច្រឡោតជានិច្ច។ បើទោះបីជាយើងឧស្សាហ៍ប្រាថ្នាឪ្យអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងដំណើរការទៅតាមវិធីដែលយើងចង់បានយ៉ាងណាក្តី តើហេតុអ្វីវាគួរតែដូច្នោះ? វាគ្មានហេតុផលអ្វីទាល់តែសោះ វាលើកលែងតែយើងចង់ឪ្យវាដំណើរការទៅបែបនោះ។ បើមនុស្សគ្រប់រូបគិតដូចគ្នាអ៊ីចឹងដែរនោះ មានន័យថាយើងមិនអាចត្រូវទាំងអស់គ្នាទេ។ 

យើងអាចបដិបត្តិបន្តិចម្តងៗរហូតយើងអាចឈានទៅដល់ចំណុចមួយ ជាទីឋានដែលយើងអាចយកឈ្នះលើពពួកអារម្មណ៍បង្កបញ្ហាដែលជាគ្រឹះដ៏រឹងមាំ។ ពេលណាយើងធ្វើការវិភាគលើវានោះយើងមើលឃើញថា ភាពអាត្មានិយមរបស់យើងវាកើតឡើងដោយពឹងអាស្រ័យលើការប្រកាន់ទស្សនៈនៃពាក្យថា «អញ» និងពាក្យថា «របស់អញ»។ បើនិយាយនៅក្នុងន័យម៉្យាងទៀតគឺថា ទស្សនៈស្តីអំពីរបៀបដែលយើងមានអត្ថិភាពឡើងគឺផ្អែកលើមូលដ្ឋាននៃការគិតបែបនេះថា «អញគឺជាមនុស្សពិសេស» ធ្វើដូចជាយើងគ្រប់រូបហ្នឹងស្ថិតនៅចំចំណុចកណ្តាលនៃចក្រវាឡអ៊ីចឹង ជាបុគ្គលដ៏មហាសំខាន់ដែលឯករាជ្យមិនជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយនរណាម្នាក់ទាល់តែសោះអ៊ីចឹង។ យើងត្រូវតែធ្វើការសង្កេតមើលលើទស្សនៈសន្មត់នេះ ពីព្រោះថាទស្សនៈសន្មត់នេះធ្វើឪ្យគេយល់ខុស និងភាន់សេចក្តីពិតប្រាកដណាស់។ នេះគឺជាប្រការជាក់ស្តែងដែលមាគ៌ាជាថ្នាក់ៗនេះធ្វើការដោះស្រាយបាន។ 

វិធីសាស្រ្តដែលបានបង្រៀន(សំដែង)ដោយព្រះសមា្មសម្ពុទ្ធគឺជាវិធីសាស្រ្តដ៏មានអត្ថប្រយោជន៍ចំពោះគោលដៅប្រភេទទាំងអស់នេះ។ បើនិយាយឪ្យសាមញ្ញទៅ យើងមានហេតុផលមួយ ជាហេតុដែលធ្វើឪ្យយើងវៀរចាកអំពើអកុសល និងវៀរចាកពពួកអារម្មណ៍អវិជ្ជមាន ដូចជាក្តីខឹងក្រោធ និងភាពអាត្មានិយម។ ហេតុផលនេះគឺប្រហែលជាដោយសារយើងយល់ច្បាស់ថា ប្រសិនបើយើងប្រព្រឹត្តធ្វើនៅក្រោមឥទ្ធិពលនៃពពួកអារម្មណ៍ទាំងអស់នេះ នុ៎ះមិនមែនជាប្រការសោមនស្សទេ ហើយវាបង្កជាបញ្ហាដល់រូបយើងផ្ទាល់ និងដល់អ្នកដ៏ទៃផងដែរ។ យើងមិនចង់បានបញ្ហាទាំងអស់នេះទេ! 

យើងអាចដោះស្រាយជាមួយនឹងជនបង្កបញ្ហានេះដោយប្រើប្រាស់វិធីសាស្រ្តដែលយើងទទួលបាននេះ។ ប្រសិនបើខ្ញុំប្រព្រឹត្តធ្វើដោយប្រការជាក់លាក់ណាមួយនោះ វាបង្កបញ្ហា និងទុក្ខលំបាកនៅក្នុងខណៈពេលឥឡូវនេះ។ ឧបមាថា៖ ប្រសិនបើយើងវាយតប់ជាមួយនរណាម្នាក់ ហើយធ្វើឪ្យគេរបួសស្នាមនោះ យើងក៏អាចមានរបួសផងដែរ ឬក៏អាចត្រូវបានគេចាប់ដាក់គុគក៏ថាបាន។ នៅកំរិតជ្រៅជាងនេះទៅទៀតនោះ យើងអាចក្រឡេកមើលលើលទ្ធផលរយៈពេលវែងដែលបណ្តាលមកពីឥរិយាបថអកុសលរបស់យើង ពីព្រោះថាយើងចង់ចៀសវាងមិនឪ្យមានបញ្ហានៅក្នុងថ្ងៃអនាគត បើទោះបីវាមិនកើតឡើងនៅក្នុងខណៈពេលឥឡូវនេះក្តី។ ដោយសំលឹងមើលឪ្យឆ្ងាយជាងនេះទៀតនោះ យើងក៏ចង់ចៀសវាងមិនបង្កបញ្ហាដល់គ្រួសារ ដល់មនុស្សជាទីស្រលាញ់ ដល់មិត្តភ័ក្តិ និងដល់សង្គមរបស់យើងទេ។ ការចៀសវាង និងប្រការទាំងអស់នេះអាចត្រូវទប់ស្កាត់បាននៅក្នុងដែនសីមានៃជីវិតបច្ចុប្បន្ននេះ។ មុជឪ្យកាន់តែជ្រៅជាងនេះទៅទៀត យើងអាចគិតរួមបញ្ចូលរឿងកាន់តែធំជាងនេះទៅទៀត ដូចជាក្តីប្រាថ្នាចៀសវាងបង្កទុក្ខលំបាកដល់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ ពោលគឺដូចជាការកើនឡើងកំដៅផែនដីជាដើម(Global Warming)។

ដោយមានការលើកកំលាំងចិត្ត(បំណង)ទាំងអស់នេះ មិនមែនមានន័យថាយើងលះបង់បំណងពីមុនចោល ពេលយើងអភិវឌ្ឍបានការលើកកំលាំងចិត្តថ្មីទៀតនោះទេ តែផ្ទុយទៅវិញ ពួកវាមានការដុះដាលរីកចម្រើនលូតលាស់កាន់តែធំទៅៗជាមួយគ្នា គឺបន្ថែមឪ្យគ្នាទៅវិញទៅមក។ នេះគឺជាគោលការណ៍ទូទៅនៃមាគ៌ាជាថ្នាក់ៗនេះ។ អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងដែលត្រូវបានអត្ថាធិបាយនៅខាងលើគឺជាអ្វីដែលខ្ញុំហៅថា «ព្រះធម៌ស្រាល» (Dharma-Lite)។ ព្រះធម៌ស្រាលធ្វើការបង្ហាញនូវការបង្រៀនរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ «ព្រះធម៌» នៅក្នុងបរិបទនៃជីវិតបច្ចុប្បន្ននេះតែប៉ុណ្ណោះ ដោយមិននិយាយអំពីការចាប់បដិសន្ធិសារជាថ្មីទេ។ រូបខ្ញុំផ្ទាល់ជាអ្នកបង្កើតពាក្យទាំងពីរនេះឡើងគឺ «ព្រះធម៌ស្រាល»(Dharma-Lite) និង «ព្រះធម៌សុទ្ធពិត» (Real Thing Dharma) ស្របទៅតាមពាក្យថា កូកាកូឡាឡៃថ៍ (ដែលស្រាលមានជាតិស្ករតិច)(Coca-Cola Lite) និងកូកាកូឡាពិតដែលមានជាតិស្ករច្រើន។ 

«ធម្ម»(Dharma) គឺជាពាក្យសំស្រ្កឹតសំដៅដល់ការបង្រៀនរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ។ ហើយពាក្យថា «ស្រាល»(Lite) នេះគឺគ្មានអ្វីទាស់ខុសនឹងពាក្យនេះទេ វាគ្រាន់តែមិនមែនជាព្រះធម៌សុទ្ធពិតស៊ីជម្រៅតែប៉ុណ្ណោះ។ បទបង្ហាញពិតប្រាកដនៃវិធីសាស្រ្តឡាមរីមដែលយើងឃើញមាននៅក្នុងទំនៀមទីបេនោះគឺជាវិធីសាស្រ្តសុទ្ធពិតប្រាកដ ប៉ុន្តែវាអាចមានលក្ខណៈជ្រៅបន្តិចសំរាប់មនុស្សភាគច្រើននៅក្នុងចំណោមពួកយើងទាំងអស់គ្នានៅគ្រាចាប់ផ្តើមដំបូង។ ហេតុផលចម្បងនោះគឺថា មានការសន្និដ្ឋាននៅក្នុងវិធីសាស្រ្តនេះ(ឡាមរីម)ថាយើងទាំងអស់គ្នាមានជំនឿលើការចាប់បដិសន្ធិឡើងវិញ រាល់ប្រធានបទទាំងអស់ដែលធ្វើការបង្ហាញនៅក្នុងវិធីសាស្រ្តនេះគឺផ្អែកលើការយល់ដឹងថាមានការចាប់កំណើតឡើងវិញ។ បើយោងទៅតាមទស្សនៈនេះ យើងចាប់ផ្តើមធ្វើការចៀសវាងកុំឪ្យបញ្ហាកើតឡើងនៅក្នុងអនាគតជាតិរបស់យើង និងចាប់ផ្តើមធ្វើវាឪ្យប្រសើរឡើង។ 

ប្រសិនបើយើងមិនជឿលើអនាគតជាតិទេនោះ បើអ៊ីចឹងតើយើងអាចមានភាពស្មោះត្រង់ចំពោះបំណងរបស់យើងដើម្បីធ្វើឪ្យការចាប់ជាតិឡើងវិញនោះប្រសើរឡើងដោយរបៀបណា? ពោលគឺវាមិនអាចទៅរួចទេ។ ពេលយើងមានចម្ងល់និងសួរអំពីទស្សនៈអតីត និងអនាគតជាតិ ហើយបើយើងមិនជឿ ហើយសូម្បីតែមិនយល់អំពោះទស្សនៈនេះផងនោះ នុ៎ះយើងចាំបាច់ត្រូវតែចាប់ផ្តើមពីព្រះធម៌ស្រាលនេះឡើងទៅ។ យើងត្រូវតែមានភាពស្មោះត្រង់ចំពោះខ្លួនឯងទាក់ទងនឹងអ្វីដែលយើងពិតជាប្រាថ្នាចង់បាននៅក្នុងការបដិបត្តិផ្លូវចិត្តរបស់យើង។ 

ចំពោះពួកយើងភាគច្រើន យើងប្រហែលជាមានបំណងធ្វើឪ្យជីវិតជាតិនេះប្រសើរឡើងបន្តិច។ នុ៎ះគឺជាបំណងដែលអាចយកជាការបាន។ វាគឺជាការចាប់ផ្តើម និងជាជំហានដ៏ចាំបាច់បំផុត។ ពេលណាយើងស្ថិតនៅត្រឹមកំរិតព្រះធម៌ស្រាលនេះ(Dharma-Lite) បើទោះបីយ៉ាងនេះក្តី វាគឺជាប្រការដ៏សំខាន់ដែលយើងត្រូវតែទទួលស្គាល់ថាវាគឺជាព្រះធម៌ស្រាល និងមិនមែននៅត្រឹមកំរិតព្រះធម៌សុទ្ធពិតស៊ីជម្រៅទេ។ បើយើងយល់ច្រឡំ ឬយល់ខុសចំពោះប្រភេទទាំងពីរនេះ មានន័យថាយើងបន្ទាបព្រះពុទ្ធសាសនាមកត្រឹមតែជាវិធីសាស្រ្តព្យាបាលផ្លូវចិត្តមួយប្រភេទទៀតតែប៉ុណ្ណោះ ឬជាស្វ័យជំនួយ។ បែបនោះគឺមានន័យថាព្រះពុទ្ធសាសនាពិតជាមានដែនកំណត់ វាមិនយុត្តិធម៌សំរាប់ព្រះពុទ្ធសាសនាទេ។ 

យើងក៏ត្រូវតែទទួលស្គាល់ផងដែរថា បើយើងថែមទាំងមិនយល់ផងថាតើព្រះធម៌សុទ្ធពិតនោះមានន័យយ៉ាងដូចម្តេច ចុះទម្រាំតែជឿថាវាគឺជាការពិតទៀតនោះ។ យើងគួរតែធ្វើជាមនុស្សបើកចិត្តឪ្យទូលាយ ហើយគិតថា «ខ្ញុំមិនប្រាកដទេថាអ្វីដែលគេនិយាយទាក់ទងនឹងអនាគតជាតិ និងការរួចរំដោះនោះជារឿងត្រឹមត្រូវ ប៉ុន្តែនៅក្នុងខណៈពេលឥឡូវនេះ ខ្ញុំនឹងជឿហើយបដិបត្តិនៅត្រឹមកំរិតព្រះធម៌ស្រាលនេះសិនចុះ ពេលណាខ្ញុំមានការអភិវឌ្ឍខ្លួនបន្ថែមទៀត សិក្សាបន្ថែមទៀត និងធ្វើការបដិបត្តិសមាធិកាន់តែច្រើនទៀតនោះ ពេលនោះប្រហែលជាខ្ញុំនឹងយល់បានកាន់តែស៊ីជម្រៅថែមទៀតអំពីព្រះធម៌សុទ្ធពិត»។ នេះគឺជាវិធីសាស្រ្តមួយអាចយកជាការបាន និងល្អឥតខ្ចោះ ដោយមានការគោរពលដល់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ និងមានជំនឿជឿជាក់ថាព្រះអង្គមិនចេះតែបង្រៀងអ្វីដែលឥតប្រយោជន៍នោះទេ។ 

យើងក៏អាចទទួលស្គាល់ផងដែរថាគំនិត ឬទស្សនៈណាមួយខ្លះដែលយើងយកមកគិត និងយកមកធ្វើការពន្យល់អំពីអនាគតជាតិ និងអំពីការរួចរំដោះនោះ ឧបមាថា វាអាចជាគំនិតមិនត្រឹមត្រូវ ហើយថាព្រះពុទ្ធសាសនាក៏មិនទទួលយកនូវអត្ថន័យពន្យល់សន្មត់(មិនមានមូលដ្ឋាន)នោះដូចគ្នាដែរ។ ដូច្នេះអ្វីដែលយើងគិតថាវាមានន័យយ៉ាងណាមួយនោះ ឬយើងយល់ឃើញថារឿងអ្វីមួយហាក់មានលក្ខណៈហួសហេតុជ្រុលពេក ព្រះពុទ្ធអាចគិតបែបនោះដែរ ពីព្រោះថាវាគឺជាការយល់ខុសទាំងស្រុង(មិច្ឆាទិដ្ឋិ)។ ឧបមាថា៖ យើងគិតថា យើងគឺដូចជាព្រលឹងមួយរូបដែលមានស្លាបហើរចេញពីរាងកាយរបស់យើងទៅកាន់រាងកាយមនុស្សម្នាក់ទៀត ការគិតបែបនេះសូម្បីតែព្រះពុទ្ធក៏ព្រះអង្គមិនទទួលយលព្រមដែរ។ ហើយព្រះពុទ្ធក៏នឹងបដិសេធផងដែរចំពោះទស្សនៈថាយើងអាចក្លាយជាព្រះអាទិទេពនោះ។ 

វិធីសាស្រ្តភាគច្រើនដែលត្រូវបានយកមកបង្ហាញនៅក្នុងមាគ៌ាជាថ្នាក់ៗនេះគឺអាចត្រូវបានយកទៅអនុវត្តនៅក្នុងព្រះធម៌ស្រាលក៏បាន និងនៅក្នុងព្រះធម៌សុទ្ធពិតក៏បាន។ ទោះបីយ៉ាងណាក្តី មានវិធីសាស្រ្តខ្លះដែលទាមទារឪ្យមានការយល់ដឹងចំពោះអនាគតជាតិ។ ឧបមានដូចជា៖ ដើម្បីឪ្យយើងអាចអភិវឌ្ឍក្តីករុណា(ក្តីស្រឡាញ់)ចំពោះមនុស្សគ្រប់រូបបាន វិធីមួយក្នុងចំណោមវិធីសាស្រ្តជាច្រើននោះគឺ ត្រូវធ្វើការទទួលស្គាល់ថា មនុស្សគ្រប់រូបទាំងអស់មានការចាប់កំណើតកើតឡើងវិញរាប់មិនអស់ ដោយគ្មានការបណ្តុចបង្អាក់ និងគ្មានចំណុចចាប់ផ្តើមទេ (មានន័យថាវាកើតឡើងបន្តជាប់រហូតដោយគ្មានចំណុចចាប់ផ្តើមហើយក៏គ្មានទីបញ្ចប់ដែរ សំដៅទៅរកគោលទស្សនៈនៃសង្សារវដ្ត) និងត្រូវទទួលស្គាល់ផងដែរថាមានចំនួនមនុស្សច្រើនណាស់ឆ្លងកាត់ដំណើរការនេះ (កើតហើយស្លាប់ ស្លាប់ហើយកើតជាដើម)។ គិតត្រឹមពីចំណុចចាប់ផ្តើមនេះទៅ វាពិតជាសមហេតុ សមផលណាស់ថា (ប្រកបដោយតក្ក) មនុស្សគ្រប់រូបទាំងអស់គេធ្លាប់ជាម្តាយរបស់យើង ឬធ្លាប់ជាម្តាយរបស់មនុស្សគ្រប់រូបនៅក្នុងជាតិណាមួយ ហើយយើងក៏ធ្លាប់ជាម្តាយរបស់ពួកគេដែរនៅក្នុងជាតិណាមួយនោះ។ ហើយយើងក៏ធ្លាប់ជាម្តាយរបស់សត្វដ៏ទៃទៀតផងដែរ។ គេអាចធ្វើការបញ្ជាក់ទៅតាមក្បូនខ្នាតនៃគគិតវិទ្យាអំពីតក្កនេះបាន ស្តីអំពីការមិនមានចំណុចចាប់ផ្តើម ប៉ុន្តែគិតដល់ចំនួនមនុស្សជាក់លាក់មួយ។ ប្រសិនបើមានអនន្តកាលៈ និងមានអនន្តបុគ្គលទាំងពីរនេះ នុ៎ះយើងមិនអាចធ្វើការបញ្ជាក់ថាវាដំណើរការតាមវិធីនេះបានទេ។ 

ជាក់ស្តែងណាស់ថា នេះគឺជាប្រធានបទដែលពិបាកនឹងយល់ណាស់ ជាពិសេសបើយើងមិនដែលគិតដល់ការចាប់កំណើតឡើងវិញអស់កាលជាច្រើនអសង្ខៃយមកទេនោះ។ ដោយយកការគិតនេះជាមូលដ្ឋាន យើងអាចគិតដល់សេចក្តីករុណាដែលម្តាយមានចំពោះរូបយើងទាំងអស់គ្នា ដោយឪ្យតម្លៃនិងដឹងគុណ ហើយគេទាំងអស់នោះមានក្តីប្រាថ្នាចង់ឪ្យមានការសណ្តុះប្រោសប្រណី និងឪ្យមានក្តីករុណាចំពោះគេវិញ។ មានការអភិវឌ្ឍទាំងស្រុងនូវប្រការនេះដែលផ្អែកលើមូលដ្ឋាននៃការគិតនេះ។ ផ្នែកមួយនៃដំណើរការនៃការគិតថាអ្នករាល់គ្នាធ្លាប់ជាម្តាយរបស់យើងនេះ គឺឋិតនៅត្រង់ពេលវេលាតែប៉ុណ្ណោះ ថាតើបុគ្គលម្នាក់នេះ ឬបុគ្គលម្នាក់នោះគេធ្លាប់ជាម្តាយរបស់យើងនៅពេលណា។ មិនថាយើងមិនបានឃើញ មិនបានជួបម្តាយរបស់យើងអស់រយៈពេលដប់នាទី អស់រយៈពេលដប់ថ្ងៃ ឬអស់រយៈពេលដប់ឆ្នាំទេ គាត់នៅតែជាម្តាយរបស់យើង។ ភាពស្រដៀងគ្នានេះដែរ ប្រសិនបើយើងមិនបានឃើញ មិនបានជួបគាត់អស់រយៈកាលដប់ជីវិតក៏ដោយ ក៏គាត់នៅតែជាម្តាយរបស់យើង។ នេះគឺជាវិធីសាស្រ្តនៃការគិតមួយដ៏មានអត្ថប្រយោជន៍ ប្រសិនបើយើងមានជំនឿលើការចាប់កំណើតជាមនុស្សឡើងវិញ។ បើគ្មានជំនឿបែបនេះទេ គ្មានប្រយោជន៍អ្វីទេ។ 

ការអនុវត្តនេះក៏ត្រឹមត្រូវផងដែរ ជាពិសេសពេលណាយើងនិយាយអំពីសត្វមូស មិនមែនសំរាប់យកមកគិតត្រឹមតែមនុស្សទេ។ ចូរអ្នកត្រូវគិតថា សត្វមូសនេះធ្លាប់ជាម្តាយរបស់យើងកាលពីអតីតជាតិ ពីព្រោះថាការចាប់កំណើតឡើងវិញអាចប្រព្រឹត្តទៅនៅក្នុងទម្រងរូបកាយណាមួយប្រកបដោយមនោកម្ម។ យើងក៏មើលឃើញថាមានប្រការនេះនៅក្នុងព្រះធម៌ស្រាសផងដែរ ជាប្រការដែលយើងមើលឃើញថានរណាម្នាក់ក៏អាចនាំយើងទៅកាន់គេហដ្ឋានរបស់គេ មើលថែទាំយើង និងផ្តល់ចំណីអាហារដល់យើង។ មនុស្សគ្រប់រូបមានសមត្ថភាពអាចធ្វើប្រការទាំងអស់នេះបាន។ ពេលយើងធ្វើដំណើរទៅទីណាមួយ យើងឧស្សាហ៍ជួបមនុស្សចម្លែកដែលយើងមិនស្គាល់ទាល់តែសោះ តែគេអាចមានសណ្តានចិត្តល្អចំពោះយើង និងផ្តល់ការទួទួលរាក់ទាក់ដល់យើង(ផ្តល់បដិសណ្ឋារកិច្ច)។ ប្រការនេះមិនសំខាន់ថាប្រុស ឬស្រីទេ មនុស្សគ្រប់រូបអាចប្រព្រឹត្តធ្វើខ្លួនដូចជាម្តាយចំពោះរូបយើងបាន។ ពេលណាពួកគេចាស់ទៅ(ម្តាយ) កូនអាចជួយមើលថែរក្សាពួកគេវិញ។ ប្រការនេះអាចមានអត្ថប្រយោជន៍ខ្លាំងណាស់ បើទោះបីជាវាមានកម្រិតបន្តិចក៏ដោយ ពីព្រោះថាវាគឺជាការពិបាកដែលត្រូវគិតថា សត្វមូសដែលយើងមើលឃើញនៅចំពោះមុខយើងនេះ គេ(សត្វមូស)អាចនាំខ្ញុំទៅផ្ទះរបស់គេ និងមើលថែរក្សារូបខ្ញុំដូចជាម្តាយនោះ។

នុ៎ះបានធ្វើការបង្ហាញបន្តិចអំពីរបៀប ដែលវិធីសាស្រ្តទាំងអស់នេះអាចត្រូវបានយកមកអនុវត្តនៅត្រឹមកំរិតព្រះធម៌ស្រាល(Dharma-Lite)និងកំរិតព្រះធម៌សុទ្ធពិតក៏បាន(Real Thing Dharma)។ ទាំងពីរនេះមានអត្ថប្រយោជន៍រៀងៗខ្លួន ប៉ុន្តែទាស់ត្រង់ថា ព្រះធម៌ស្រាលមានដែនកំណត់បន្តិច។ ព្រះធម៌សុទ្ធពិតវិញបើកឪកាសដ៏ទូលំទូលាយ។ មិនសំខាន់ថាយើងអនុវត្តបដិបត្តិនៅត្រឹមកំរិតណាទេ ប្រការសំខាន់បំផុតគឺត្រូវយកមកបដិបត្តិនៅក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃ។ ពោលគឺត្រូវប្រើប្រាស់វា ឧបមាដូចជាថា នៅពេលណាយើងជាប់គាំងនៅក្នុងការកកស្ទះចរាចរណ៏នៅតាមដងផ្លូវ ឬនៅពេលណាយើងកំពុងតែឈរតម្រង់ជួរដ៏វែង ដែលប្រការទាំងនេះធ្វើឪ្យយើងខឹងឆេវឆាវ បាត់បង់ការអត់ធ្មត់ចំពោះអ្នកដ៏ទៃ នៅខណៈពេលទាំងអស់នោះយើងអាចចាត់ទុកមនុស្សទាំងអស់ថាដូចជាម្តាយរបស់យើង។ យើងអាចគិតដល់អតីតជាតិ ឬគិតចំពោះជាតិនេះក៏បានថាពួកគេជាម្តាយរបស់យើង ហើយវានឹងជួយធ្វើឪ្យចិត្តខឹងរបស់យើងស្ងប់ស្ងាត់ទៅវិញ និងជួយយើងអភិវឌ្ឍការអត់ធ្មត់(ខន្តី)។ ឧបមាថា៖ បើសិនជាម្តាយរបស់យើងគាត់ឈរតម្រង់ជួរនៅមុនយើងនោះ ខ្ញុំប្រាកដណាស់ថា យើងនឹងមិនប្រកាន់ទេថាវាដល់វេនរបស់គាត់មុនយើងនោះ ប្រាកដណាស់យើងអាចនឹងសប្បាយចិត្តដែលគេត្រូវបំរើសេវ៉ាគាត់មុនយើង។ យើងអាចធ្វើការព្យាយាមអនុវត្តការយល់ដឹងបែបនេះ ទាំងអស់នេះនៅក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ប្រចាំថ្ងៃរបស់យើងទាំងនេះ។ មិនមែនយើងគ្រាន់តែបង្កើតនូវសភាវៈនៃចិត្តទាំងអស់នេះ នៅពេលយើងអង្គុយសមាធិនៅលើខ្នើយតែប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែត្រូវតែធ្វើវានៅក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃរបស់យើង។ 

នៅពេលណាដែលវិធីសាស្រ្តព្រះធម៌ត្រូវបានពិពណ៌នាថាជាវិធីសាស្រ្តដើម្បីធ្វើការបដិបត្តិធ្វើខ្លួនឪ្យប្រសើរនោះ ប្រការនេះហើយគឺជាអ្វីដែលគេចង់និយាយនោះ។ ពេលយើងធ្វើសមាធិនៅក្នុងបន្ទប់របស់យើងជាទីឋានស្ងប់ស្ងាត់ដែលយើងអាចគ្រប់គ្រងបាន ពេលនោះយើងកំពុងតែបដិបត្តិចម្រើននូវប្រភេទនៃការយល់ដឹងទាំងអស់នេះ និងសភាពវិជ្ជមាននៃចិត្តច្រើនឡើងថែមទៀត។ យើងប្រើប្រាស់ការស្រមើស្រមៃរបស់យើងដើម្បីគិតដល់មនុស្សឯទៀត និងដើម្បីធ្វើការអភិវឌ្ឍឥរិយាបថកុសលចំពោះពួកគេ។ បើទោះបីជាប្រការនេះមិនមែនជាវិធីសាស្រ្តពីដើមយ៉ាងណាក្តី តែទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ ខ្ញុំគិតថា ការសំលឹងមើលលើរូបថតនរណាម្នាក់នៅក្នុងការបដិបត្តិសមាធិរបស់យើងនេះគឺជាវិធីសាស្រ្តដែលអាចយកជាការបាន។ កាលពី២៥០០ឆ្នាំមុន ពួកគេមិនមានរូបថតទេ ហើយខ្ញុំគិតថា វាមិនទាស់ខុសអ្វីទេក្នុងការប្រកាន់យកនូវបច្ចេកវិទ្យាទំនើបរបស់យើងបញ្ចូលទៅក្នុងវិធីសាស្រ្តនេះ។

ពេលណាយើងបានធ្វើការអភិវឌ្ឍនូវការផ្សាំខ្លួនជោគជាំគ្រប់គ្រាន់ហើយ ជាមួយនឹងសភាពវិជ្ជមាននៃចិត្តទាំងអស់នេះហើយ យើងត្រូវព្យាយាមយកមកអនុវត្តនៅក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃរបស់យើង។ នុ៎ះហើយគឺជាគោលបំណងទាំងស្រុង។ ដោយគ្រាន់តែអង្គុយគិតដល់ចិត្តករុណានៅលើខ្នើយសមាធិតែម៉្យាង តែបែជាខឹងឆេវឆាវប្រទូសរាយជាមួយក្រុមគ្រួសារ និងជាមួយអ្នកធ្វើការងារជាមួយ គឺមិនមែនជាលទ្ធផលដែលយើងចង់បាននោះទេ។ ដូច្នេះយើងមិនត្រូវចាត់ទុកការបដិបត្តិសមាធិរបស់យើងថាជាការគេចវេសពីជីវិត ថាជាទីឋានដែលយើងត្រូវចំណាយពេលវេលាខ្លះដើម្បីធ្វើការរម្ងាប់ចិត្ត សំរាប់តែខ្លួនយើងនោះក៏មិនត្រូវដែរ។ វាគឺជាការគេចវេសពីជីវិតផងដែរ ប្រសិនបើយើងធ្វើការគិតស្រមើស្រមៃអណ្តែតអណ្តូងដល់ទីឋានហ្វែនថាស៊ី (Fantasy-Land) និងគិតស្រមៃសព្វគ្រប់ដល់ប្រភេទរឿងរ៉ាងអស្ចារ្យផ្សេងនោះ។ ការបដិបត្តិសមាធិគួរតែជារឿងផ្សេងពីនេះ ពោលគឺយើងធ្វើការហ្វឹកហាត់ដើម្បីឪ្យយើងអាចធ្វើការដោះស្រាយបញ្ហានៅក្នុងជីវិតបាន។ 

វាគឺជាកិច្ចការងារដ៏លំបាក យើងមិនគួរបន្លប់ខ្លួនឯង ឬមិនគួរបំភាន់ខ្លួនឯងថាវាគឺជាកិច្ចការងារដ៏ងាយស្រួលនោះទេ។ មិនមែនជាការងាយស្រួលដើម្បីជម្នះលើភាពអត្មានិយម និងមិនមែនជាភាពងាយស្រួលដើម្បីយកឈ្នះលើពពួកអារម្មណ៍រំខានសៅហ្មងនោះទេ (កិលេស) ពីព្រោះថាពួកវាកើតឡើងពីទម្លាប់ដ៏មហាសែនជ្រៅ។ វិធីតែមួយគត់ដើម្បីយកឈ្នះលើពួកវាបានគឺត្រូវធ្វើការផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបថ និងការយល់ឃើញរបស់យើងចំពោះអ្វីៗដែលកើតឡើង និងត្រូវកម្ចាត់បង់នូវសេចក្តីភាន់ច្រឡំឪ្យអស់ពីសណ្តានរបស់យើង ដែលវាឋិតនៅពីក្រោយសភាអកុសលនៃចិត្តទាំងអស់នេះ។ 

ការបដិបត្តិព្រះពុទ្ធសាសនាអាចត្រូវបានបែងចែកជាពីរដំណាក់កាល ព្រះធម៌ស្រាល(Dharma-Lite) និងព្រះធម៌សុទ្ធពិត(Real Thing Dharma)។ សំរាប់ព្រះធម៌ស្រាល យើងមានក្តីប្រាថ្នាធ្វើឪ្យគុណភាពជីវិតជាតិនេះប្រសើរឡើង ដោយធ្វើការបំពាក់ខ្លួនយើងនូវមនោឧបករណ៍ដើម្បីឪ្យយើងអាចធ្វើការដោះស្រាយបញ្ហាដែលកើតមានឡើងនៅក្នុងជីវិតកាន់តែប្រសើរជាងមុន។ គ្មានអ្វីទាស់ខុសនឹងទស្សនៈព្រះធម៌ស្រាលនេះទេ គឺដូចជាកូកាកូឡាស្រាលដែរ(CocaCola Lite) គ្រាន់តែថាវាមិនមានឪជារស់ឆ្ងាញ់ដូចកូកាកូឡាដើមតែប៉ុណ្ណោះ។ 

បើគិតតាមទំនៀមរៀងមក វិធីសាស្រ្តបង្រៀនឡាម-រីម មិនសំដៅដល់ទស្សនៈណាមួយដែលយើងបានពិភាក្សាគ្នានៅក្នុងបរិបទនៃព្រះធម៌ស្រាលនេះទេ ពីព្រោះមានការគិតសន្មត់ថាអ្នកសិក្សាវិធីសាស្រ្តនេះមានជំនឿលើអតីត និងអនាគតជាតិស្រាប់។ បើទោះបីយ៉ាងណាក្តី ក្តីប្រាថ្នាធ្វើឪ្យជីវិតរបស់យើងប្រសើរឡើង និងក្តីប្រាថ្នាចង់ក្លាយជាបុគ្គលប្រសើរ ទាំងអស់នេះគឹជាជំហានជាបឋមដ៏ចាំបាច់បំផុតមួយឋិតនៅលើមាគ៌ាឆ្ពោះទៅរកការបដិបត្តិព្រះធម៌សុទ្ធពិត។