ចេតនាលើកកំលាំងចិត្តកម្រិតបឋម

ជាមួយនឹងកម្រិតទីមួយ ធុរៈជាបឋមដែលយើងចាំបាច់ត្រូវដឹងគឺការឪ្យតម្លៃចំពោះអ្វីដែលយើងហៅថា «ជីវិតជាមនុស្សដ៏ថ្លៃថ្លា» ដែលយើងមាននេះ។ សូម្បីតែនៅត្រឹមកំរិតព្រះធម៌ស្រាលក្តី ប្រការនេះគឺមានអត្ថប្រយោជន៍ខ្លាំងណាស់ដើម្បីយកឈ្នះលើអារម្មណ៍ដែលចេះតែពោលថា «រូបខ្ញុំដ៏កំសត់អើយ» និងយកឈ្នះលើការបាក់ទឹកចិត្តដែលកើតឡើងពីអារម្មណ៍ស្រណោះខ្លួនឯងនេះ។ យើងធ្វើការស្រមៃគិតដល់ស្ថានភាពដ៏អាក្រក់នានាដែលយើងអាចជួបប្រទះ និងធ្វើការព្យាយាមឪ្យតម្លៃថាតើវាអស្ចារ្យប៉ុណ្ណាដែលយើងមិនស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពដ៏អាក្រក់ទាំងអស់នោះ។ 

មានការរ៉ាយរ៉ាប់អំពីស្ថានភាពអាក្រក់ៗជាច្រើនរូបភាព នៅក្នុងបទបង្ហាញខ្នាតគំរូនេះ (នៃវិធីសាស្រ្តឡាមរីម) ប៉ុន្តែយើងមិនចាំបាច់និយាយអំពីចំណុចទាំងអស់នោះទេ ពីព្រោះថាយើងអាចធ្វើការគិតនៅក្នុងន័យទូទៅក៏បាន។ ឧបមាដូចជាការគិតថា៖ តើយើងមានវាសនាល្អកម្រិតណា ដែលយើងមិនបានរស់នៅក្នុងសង្គ្រាមរាំងជល់ ឬមិនបានរស់នៅក្នុងភាពទុរ្ភិក្ស (ភាពអត់ឃ្លាន) និងស្រេកឃ្លានរហូតដល់ស្លាប់ មិនអាចរកចំណីឪ្យកូនស៊ីបាននោះ។ យើងគិតដល់វាសនាល្អដែលយើងមិនរស់នៅក្រោមសង្គមរិតត្បិតផ្តាច់ការហួសប្រមាណ។ ករណីនេះអាចមានភាពងាយស្រួលនឹងយល់បានចំពោះមនុស្សចាស់ៗនៅក្នុងប្រទេសរ៉ូម៉ានីនេះ។ យើងមានសំណាងណាស់ដែលកើតមកមិនមានពិការភាព ទាំងផ្លូវកាយ ផ្លូវចិត្ត និងទាំងផ្លូវអារម្មណ៍។ ជាក់ស្តែង បើយោងទៅតាមទស្សនៈទានព្រះពុទ្ធសាសនាវិញ យើងក៏ត្រូវធ្វើការពិចារណា ថាតើសំណាងប៉ុណ្ណាដែលយើងមិនកើតមកជាសត្វកន្លាតដែលអ្នកផងទាំងពួងគេចង់តែជាន់សម្លាប់ចោលនោះ។ 

ពោលគឺមានការគិតប្រភេទនេះបន្ថែមទៀតច្រើនប្រការណាស់ ហើយពេលណាយើងសំឡឹងមើលមកលើខ្លួនឯងដោយសត្យានុម័តនោះ (ដោយស្មោះត្រង់ឥតលំអៀត ផ្ទុយពីពាក្យថាអត្តនោម័ត) យើងនឹងមើលឃើញថា យើងគឺពិតជាមានសំណាងក្រៃលែងដែលយើងមានសេរីភាពទាំងនេះ។ យើងមិនត្រឹមតែមានសេរីភាពរួចផុតពីរឿងទាំងអស់នេះប៉ុណ្ណោះទេ តែយើងក៏ត្រូវដឹងផងដែរថា យើងក៏អាចបាត់បង់វានៅពេលណាមួយក៏ថាបាន ឧបមាដូចជាការមានជម្ងឺភ្លេចភ្លាំងបាត់ស្មារតី (Alzheimer’s disease ជារោគដែលតែងកើតលើមនុស្សចាស់ជរា អាការៈរោគគឺមានការភ្លេចភ្លាំងស្មារតី ជួនភ្លេចជួនចាំ)។ នៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ មានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំងណាស់ ហើយវាអាចធ្ងន់ធ្ងរជាងអ្វីដែលយើងមើលឃើញទៅទៀត ហើយពាក្យដែលត្រូវបានគេយកមកប្រើប្រាស់ដើម្បីធ្វើការពិពណ៌នាចំពោះស្ថានភាពដែលយើងជួបប្រទះនេះគឺពាក្យថា «សំរាកមួយខណៈពេលសិន» (respite) ដែលមានន័យថាដកឃ្លាឬសំរាកពីស្ថានភាពអាក្រក់ទាំងនោះមួយពេលសិន។ ហើយត្រូវបានគេលើកឡើងទៀតថា ការសំរាក ឬដកឃ្លានេះនឹងបញ្ចប់ទៅនៅពេលណាមួយមិនខាន។ 

ក្រៅពីសេរីភាពទាំងអម្បាលមាណនេះ យើងចាំបាច់ត្រូវតែក្រឡេកមើលលើកត្តាផ្សេងៗទៀត ដែលជាគ្រឿងលម្អញាំងឪ្យជីវិតយើងប្រសើរឡើង។ ឧបមាដូចជាថា៖ ពួកយើងភាគច្រើនគឺជាមនុស្សដែលមានសុខភាពល្អសមរម្យធម្មតា ពិតណាស់ថាមនុស្សជាច្រើននាក់ក្នុងចំណោមពួកយើងនេះអាចធ្លាក់ខ្លួនឈឺនៅពេលណាមួយ ប៉ុន្តែនៅខណៈពេលនេះ នៅក្នុងពេលឥឡូវនេះ តួខ្លួនយើងនៅដំណើរការបានល្អធម្មតានៅឡើយ។ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់បានបង្រៀន ហើយព្រះធម៌ទាំងអស់នោះបានឆ្លងកាត់គ្រប់ជំនាន់ ហើយយើងនៅតែអាចធ្វើការសិក្សាបានដល់សព្វថ្ងៃ ពោលយើងអាចសិក្សារៀនសូត្រពីព្រះធម្មាចារ្យជាច្រើនរូប និងតាមគម្ពីរជាច្រើនក្បាលដែលមានស្រាប់។ ជាក់ស្តែង មានឪកាសច្រើនណាស់សំរាប់យើង។ នៅក្នុងស្ថានភាពនេះ យើងត្រូវតែទទួលស្គាល់នូវសេរីភាព និងគ្រឿងលម្អជីវិតដែលយើងមាន ហើយឪ្យតម្លៃជ្រាលជ្រៅចំពោះថាតើយើងមានសំណាងល្អប៉ុណ្ណានោះ។ 

គោលចំណុចបន្ទាប់នៅក្នុងកម្រិតទីមួយនេះគឺទាមទារឪ្យមានការយល់ដឹងពិតប្រាកដថា ជីវិតជាមនុស្សដ៏ថ្លៃថ្លាដែលយើងមាននេះ នឹងមិនឋិតនៅជាអចិន្ត្រៃយ៍ឡើយ។ ប្រការនេះមិនមានដែនកំណត់ចំពោះត្រឹមតែសច្ចភាពថា ស្ថានភាពនានាមានការប្រែប្រួលនៅកំឡុងពេលនៃជីវិតរបស់យើងតែប៉ុណ្ណោះទេ តែយើងទាំងអស់គ្នាក៏នឹងស្លាប់នៅពេលណាមួយជាក់ជាមិនខាន។ ដូច្នេះយើងត្រូវបដិបត្តិសមាធិលើសេចក្តីមរណៈនេះឪ្យបានច្រើន។ មានមនុស្សច្រើននាក់ណាស់ នៅក្នុងសង្គមខុសៗគ្នាជាច្រើនព្យាយាមបដិសេធមិនទទួលស្គាល់សេចក្តីស្លាប់ ហើយចាត់ទុកវាជាតំណមមិនត្រូវនិយាយឡើយ។ ពោលគឺយើងពិតជាមិនទទួលស្គាល់នូវសច្ចភាពមួយថា យើងទាំងអស់គ្នានឹងស្លាប់នៅពេលណាមួយនោះទេ ប្រការនេះរួមទាំងមនុស្សជាទីស្រឡាញ់របស់យើងផងដែរ រួមទាំងមនុស្សដែលយើងស្គាល់ និងរួមទាំងខ្លួនយើងផងដែរ។ នេះគឺជាសច្ចភាព។

មានហេតុផលច្រើនប្រការណាស់ដើម្បីធ្វើការគាំទ្រចំពោះសច្ចភាពដែលថា យើងពិតជានឹងស្លាប់។ មនុស្សគ្រប់រូបដែលធ្លាប់មានជីវិតរស់នៅកាលពីពេលកន្លងទៅបានស្លាប់ ដូច្នេះចុះហេតុអ្វីបានជាយើងជាមនុស្សពិសេស ឬជាមនុស្សខុសពីពួកគេនោះទៅកើត? ឫសគល់មូលហេតុចម្បងបង្អស់នៃសេចក្តីមរណៈគឺបណ្តាលមកពីការមានកំណើត ដូច្នេះមានន័យថា បើយើងកើត យើងនឹងស្លាប់។ រាងកាយគឺពិតជាខ្សោយណាស់ វាចាប់ផ្តើមបែកបាក់កាលណាយើងកាន់តែចាស់ជរាទៅៗ ពោលវាមិនរឺងមាំដូចដែលយើងធ្លាប់គិតទេ ហើយងាយនឹងទទួលរងនូវការឈឺចាប់ និងរបួសស្នាមខ្លាំងណាស់។ ដូច្នេះយើងត្រូវតែបញ្ចុះបញ្ចូលខ្លួនឯងឪ្យមានភាពជឿជាក់ចំពោះសច្ចភាពនេះប្រកបដោយហេតុផល ដើម្បីឪ្យវាស៊ាំនៅត្រឹមកម្រិតផ្លូវអារម្មណ៍របស់យើង។ 

សេចក្តីបន្ថែមលើសច្ចភាពដែលថាយើងពិតជានឹងស្លាប់នោះ ចំណុចទីពីរនៃសច្ចភាពនេះគឺថាយើងមិនអាចដឹងបានទេថាវានឹងកើតឡើងនៅពេលណា។ យើងមិនចាំបាច់ក្លាយជាមនុស្សចាស់ជរា ឬជាមនុស្សឈឺដើម្បីស្លាប់ទេ មានក្មេងៗ និងមនុស្សដែលមានសុខភាពល្អច្រើននាក់ណាស់ដែលស្លាប់មុនមនុស្សចាស់ជរា និងមនុស្សមានជម្ងឺទៅទៀត។ ថ្មីៗនេះមានគ្រោះថ្នាក់ធ្លាក់យន្តហោះមួយកើតឡើង សរុបទៅគ្មាននរណាម្នាក់ដឹងទេថា យន្តហោះដែលគេទាំងអស់គ្នាជិះនេះនឹងធ្លាក់នោះទេ។ ពោលយើងអាចត្រូវឡានបុកនៅពេលណាមួយក៏មិនដឹង។ មិត្តសំលាញ់ដ៏ស្និទ្ធស្នាលរបស់ខ្ញុំ អាយុ៤៥ឆ្នាំម្នាក់ គាត់មានសុខភាពល្អណាស់ បានគាំងបេះដូងស្លាប់ភ្លាមៗកាលពីពីរសប្តាហ៍មុន។ 

មានហេតុផលច្រើនប្រការណាស់ដើម្បីយកមកនិយាយគាំទ្រក្តីមរណៈដែលអាចកើតឡើងនៅខណៈពេលណាមួយនេះ។ សេចក្តីមរណៈមិនរងចាំឪ្យយើងបញ្ចប់កិច្ចការងាររបស់យើងឡើយ ឬបញ្ចប់ការហូបអាហារ ឬរងចាំឪ្យយើងបញ្ចប់កិច្ចអ្វីមួយក៏ដោយដែលយើងកំពុងធ្វើនោះក៏ទេដែរ។ យើងមិនអាចនិយាយបញ្ជាទៅកាន់ក្តីមរណៈថា «ហេចាំមួយនាទីបានទេ សូមឪ្យខ្ញុំធ្វើរឿងនេះឪ្យចប់សិន»។ ពេលណាសេចក្តីស្លាប់មកដល់ ជីវិតរបស់យើងគឺត្រូវចប់។ ពេលណាពេលវេលារបស់យើងត្រូវចប់ គ្មានអ្វីច្រើនដែលយើងអាចធ្វើការពន្យាវាបានទេ អ្នកមិនអាចសូកប៉ាន់សេចក្តីស្លាប់បានទេ។ រាងកាយរបស់យើងអាចឋិតនៅក្រោមការជួយជ្រំជ្រែងពីម៉ាស៊ីនជំនួយដល់ជីវិត (life-support-machineនៅមន្ទីពេទ្យ) ប៉ុន្តែថាតើមានប្រយោជន៍អ្វីដែលយើងត្រូវឋិតនៅក្នុងសភាពទន់ដូចជាបន្លៃនោះ ពីព្រោះសូម្បីតែមានជំនួយនេះក៏ដោយ ក៏ជីវិតរបស់យើងនឹងត្រូវចប់នៅខណៈពេលណាមួយមិនខានឡើយ។ 

ចំណុចទីបីស្តីអំពីសេចក្តីស្លាប់គឺត្រូវធ្វើការពិនិត្យសង្កេតថា តើអ្វីទៅជាជំនួយដល់យើងនៅពេលយើងស្ថិតនៅក្នុងខណៈពេលជិតនឹងស្លាប់។ យើងមិនអាចយកលុយកាក់ប្រាក់កាស មិត្តភ័ក្តិឬគ្រួសារទៅជាមួយយើងបានទេ។ សូម្បីតែយើងខំកសាងប្រាសាទពីរ៉ាមីដ ដើម្បីបញ្ចុះសព្វរបស់យើង ពេលយើងស្លាប់ទៅយ៉ាងណាក្តី ប្រាសាទទាំងអស់នោះវាមិនអាចទៅជាមួយយើងបានទេ។ បើយោងទៅតាមទស្សនៈទានរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនា អ្វីដែលជាជំនួយដល់រូបយើង ពេលយើងស្លាប់ទៅនោះគឺជាទម្លាប់វិជ្ជមាន (បុណ្យកុសល) ដែលយើងបានសាងនៅក្នុងបវត្តកចិត្តរបស់យើង (មនោដែលនៅតែបន្តទៅមុខបើទោះបីយើងស្លាប់ទៅហើយក្តី Mental Continuum)។ 

អាចថាយើងបានធ្វើកិច្ចការងារដែលមានផលវិជ្ជមានជាច្រើន និងបានជួយដល់អ្នកដ៏ទៃ ឬប្រហែលជាយើងទទួលបានការរីកចម្រើនយ៉ាងច្រើននៅលើមាគ៌ាផ្លូវចិត្ត ក្នុងការកាត់បន្ថយនូវក្តីខឹងក្រោធ និងភាពអត្មានិយមរបស់យើងជាដើម។ល។ ប្រការទាំងនេះ (ទង្វើល្អ) នឹងដិតជាប់នៅក្នុងបវត្តកចិត្តរបស់យើង(មនោដែលនៅតែបន្តបើទោះបីយើងស្លាប់ទៅហើយក្តី)។ បើយោងទៅតាមទស្សនៈទានព្រះធម៌ស្រាល នុ៎ះមានន័យថាយើងអាចស្លាប់ទៅដោយគ្មានវិប្បដិសារី និងពោរពេញដោយអារម្មណ៍មួយថាយើងបានដឹកនាំជីវិតដ៏មានតម្លៃនិងវិជ្ជមាន ជាពិសេសយើងបានមើលថែរក្សាទំនុកបំរុងមនុស្សជាទីស្រឡាញ់ ឬបានរួមចំណែកដល់សង្គម បើនិយាយនៅត្រឹមកំរិតធំធេងជាងនេះ។ យើងនឹងមានសន្តិភាពនៃចិត្ត និងមានអារម្មណ៍នឹកគិតថា «ខ្ញុំបានដឹកនាំជីវិតរស់នៅដ៏មានតម្លៃហើយ»។ 

នៅត្រឹមកំរិតព្រះធម៌សុទ្ធពិតវិញ នុ៎ះយើងអាចស្លាប់ទៅដោយមានជំនឿចិត្តថា ទម្លាប់វិជ្ជមាន ទំនោរនៃចិត្ត និងសភាវៈគតិដែលឋិតនៅជាមួយនឹងបវត្តកចិត្តរបស់យើង វានឹងបន្តធ្វើដំណើរទៅកាន់អនាគតជាតិខាងមុខទៀត។ យើងនឹងស្លាប់ទៅដោយមានអារម្មណ៍ថា «នៅជាតិក្រោយៗ ខ្ញុំនឹងទៅចាប់កំណើតនៅក្នុងជាតិជាមនុស្សដ៏ថ្លៃថ្លាបន្តទៀត ខ្ញុំនឹងទៅកើតជាក្មេងម្នាក់ដែលមានសភាវគតិដ៏វិជ្ជមានបំផុត»។ យើងអាចមើលឃើញចំណុចទាំងនេះដោយខ្លួនឯង កាលណាយើងនិយាយអំពីក្មេងៗ។ មានកូនក្មេងខ្លះ កាលរូបគេនៅក្មេងបំផុតនោះ គេឧស្សាហ៍ស្រែកយំ និងខឹងមិនឈប់ ស្របពេលដែលក្មេងដ៏ទៃទៀតគេមានភាពស្ងប់ស្ងាត់ និងមានក្តីករុណាចំពោះមនុស្សនៅជុំវិញខ្លួនគេ។ នេះគឺជាលទ្ធផលនៃទម្លាប់វិជ្ជមានដែលគេបានសាងកាលពីជាតិមុន។ ពេលណាយើងមានសភាពស្ងប់នៃចិត្តនៅខណៈពេលយើងស្លាប់ វានឹងក្លាយជាជំនួយដ៏អស្ចារ្យសំរាប់យើង។ ចំនួនលុយកាក់ដែលយើងមាននៅក្នុងធនាគារនឹងមិនអាចផ្តល់នូវសេចក្តីសុខដល់យើងបានទេ ពីព្រោះថាពេលណាក្តីមរណៈមកដល់ ចំនួនលុយកាក់ទាំងអស់នោះគឺគ្រាន់តែជាតួលេខនៅលើកញ្ចក់កុំព្យូទ័រតែប៉ុណ្ណោះ។ 

ដោយសារតែប្រការទាំងអម្បាលមាណខាងលើនេះ ដែលធ្វើឪ្យយើងបដិបត្តិសមាធិចំពោះសេចក្តីស្លាប់ ជាវិធីសាស្រ្តដែលយើងធ្វើការស្រមៃថា ថ្ងៃនេះគឺជាថ្ងៃចុងក្រោយរបស់យើងហើយ។ យើងសួរខ្លួនឯងថា តើយើងត្រៀមខ្លួនស្លាប់នៅខណៈពេលណាមួយហើយឬនៅ? ប្រសិនបើខ្ញុំស្លាប់នៅថ្ងៃនេះ តើខ្ញុំអាចមានវិប្បដិសារីចំពោះរបៀបដែលខ្ញុំបានដឹកនាំជីវិតរស់នៅរបស់ខ្ញុំទេ? ចំណុចសំខាន់នៅត្រង់នេះ ពិតជាមិនមែនធ្វើឪ្យយើងបាក់ទឹកចិត្តទេ តែដើម្បីជំរុញលើកទឹកចិត្តយើងឪ្យចាប់យកឪកាស និងអត្ថប្រយោជន៍ពីជីវិតជាមនុស្សដ៏ថ្លៃថ្លា ដែលយើងកំពុងតែមាននេះ។ នុ៎ះហើយគឺជាបំណងទាំងស្រុងនៃការបដិបត្តិសមាធិលើសេចក្តីស្លាប់នេះ។ មិនមែននៅក្នុងន័យរំលឹកខ្លួនឯងថា រៀងរាល់ថ្ងៃខ្ញុំកាន់តែចាស់ជរាទៅទេ ប៉ុន្តែវាគឺជាការរំលឹកជាប្រចាំថា សេចក្តីស្លាប់របស់ខ្ញុំកាន់តែខិតជិតមកដល់ហើយ ហើយនៅទីបញ្ចប់នៃថ្ងៃនីមួយៗ ត្រូវរំលឹកខ្លួនឯងថា យើងបាត់បង់អស់មួយថ្ងៃទៀតហើយ។ ពេលវេលាចេះតែដើរទៅមុខមិនឈប់ ហើយយើងមិនដឹងទាល់តែសោះ ថាយើងមានពេលវេលានៅសល់ប៉ុន្មានថ្ងៃទៀតទេ។ ដូច្នេះយើងត្រូវប្រើប្រាស់ជីវិតរបស់យើងនេះឪ្យមានប្រយោជន៍ មិនគ្រាន់តែចំណាយពេលវេលាឥតប្រយោជន៍ទេ។ បើស្លាប់ទៅដោយមានសភាពនៃចិត្តដឹងថាយើងបានចំណាយជីវិតចោលឥតប្រយោជន៍ ហើយសោកស្តាយថាយើងគួរតែធ្វើអ្វីមួយជាប្រយោជន៍ឪ្យបានច្រើនជាងនេះ នុ៎ះគឺពិតជាសភាពដ៏អាក្រក់បំផុងនៃចិត្តនៅខណៈពេលដែលយើងស្លាប់ទៅ។ 

យើងត្រូវតែបង្កើតនូវសភាពនៃចិត្តប្រកបដោយតុល្យភាព ពោលគឺ «ខ្ញុំនឹងមិនឪ្យឪកាសទាំងអស់នេះរំលងទៅឥតប្រយោជន៍ទេ»។ យើងត្រូវតែចៀសវាងកុំក្លាយខ្លួនជាមនុស្សង៉ុបង៉ុលនឹងអ្វីមួយខ្លាំងពេក ពោលគឺរស់នៅក្នុងភាពភិតភ័យ តែងតែមានការភ័យព្រួយ មិនហានឈប់ធ្វើការ ឬមិនហានឈប់ធ្វើសមាធិជាដើម។ យើងត្រូវតែសម្រួល និងសម្រាកចិត្ត ហើយឈប់សំរាកសិន បើយើងដឹងថាយើងត្រូវការសំរាក ដើម្បីឪ្យយើងមានកំលាំងថាមពលដើម្បីបន្តកិច្ចការងារនោះនៅពេលក្រោយទៀត។ សុភាសិតព្រះពុទ្ធសាសនាហ្សិននៃប្រទេសជប៉ុនដែលខ្ញុំចូលចិត្តនោះគឺ៖ «ក្តីស្លាប់អាចកើតឡើងនៅពេលណាទាំងអស់ ចូរអ្នកសម្រួលចិត្តឪ្យស្រួល» ប្រសិនបើអ្នកធ្វើការគិតចំពោះឃ្លានេះ អ្នកនឹងយល់ឃើញថា វាពិតជាមានន័យខ្លាំងណាស់។ បាទត្រូវហើយ! យើងអាចស្លាប់នៅពេលណាមួយ ប៉ុន្តែដោយមានចិត្តអម្ពល់ គិតភ័យង៉ុបង៉ុលចំពោះក្តីស្លាប់នេះគឺជាការគិតធ្វើឪ្យខ្លួនបរាជ័យទៅវិញទេ(self-defeating)។ 

ខ្លឹមសារចម្បងនៅត្រង់នេះគឺត្រូវចាប់យកអត្ថប្រយោជន៍នៃជីវិតជាមនុស្សដ៏មហាថ្លៃថ្លៃ ដែលយើងមាននេះ តែត្រូវធ្វើវាប្រកបដោយតុល្យភាព។ យើងអាចសម្រាកបានពេលណាយើងត្រូវការចាំបាច់ ហើយត្រូវមានភាពស្មោះត្រង់ចំពោះខ្លួនឯង ពេលណាយើងមិនអស់កំលាំងទេ តែបែជាយើងគ្រាន់តែមានភាពខ្ចិលច្រអូសនោះ។ យើងគួរតែព្យាយាមរក្សាចេតនាលើកកំលាំងចិត្តនេះនៅក្នុងចិត្តរបស់យើងជានិច្ច។ 

ជាក់ស្តែង ការបដិបត្តិសមាធិរំលឹកដឹងចំពោះសេចក្តីស្លាប់អាចយកមកអនុវត្តទាំងក្នុងព្រះធម៌ស្រាល និងព្រះធម៌សុទ្ធពិតបាន។ ឧបមាថា៖ ពេលណាមានកិច្ចការងារអ្វីដែលយើងធ្វើសល់មិនទាន់ហើយ ពោលគឺដូចជាការពោលពាក្យប្រាប់ទៅកាន់នរណាម្នាក់ថា អ្នកស្រលាញ់គេ និងឪ្យតម្លៃនូវអ្វីដែលគេបានធ្វើ ឬជាការពោលពាក្យសំទោសដល់បុគ្គលណាម្នាក់ដើម្បីប៉ះប៉ូវដល់គេវិញ នុ៎ះចូរអ្នកត្រូវតែធ្វើតាមអ្វីដែលអ្នកបាននិយាយ កុំទុកវាចោលឪ្យសោះ។ ពីព្រោះថាបុគ្គលនោះអាចមិនមានជីវិតរស់នៅដល់ថ្ងៃស្អែកផងក៏មិនដឹង ហើយយើងក៏មិនអាចមានជីវិតរស់នៅដល់ថ្ងៃស្អែកផងក៏ថាបាន។ នេះគឺជាមេរៀននៃព្រះធម៌ស្រាលដែលយើងអាចរៀនបានពីការមានសតិដឹងចំពោះសេចក្តីស្លាប់។ ពោលមានអត្ថប្រយោជន៍នៅគ្រប់កំរិតទាំងអស់ ចូរអ្នកកុំបដិសេធសេចក្តីស្លាប់ តែត្រូវត្រៀមខ្លួនសំរាប់វា។ យើងក៏អាចធ្វើការស្រមើស្រមៃដល់សេចក្តីស្លាប់ និងដល់ពិធីបុណ្យសព្វរបស់យើងផងដែរ ដែលវាអាចជួយយើងឪ្យមើលឃើញកាន់តែច្បាស់បន្តិច។ គ្រាន់តែចង់បញ្ជាក់ថា សូមកុំនៅសញ្ជឹងគិតលើតែរឿងនេះ ដែលអាចធ្វើឪ្យអ្នកក្លាយជាមនុស្សបាក់ទឹកចិត្តឪ្យសោះ!

បន្ទាប់មកទៀត យើងបន្តទៅធ្វើការសង្កេតមើលចំពោះអ្វីដែលនឹងកើតឡើងបន្ទាប់ពីការស្លាប់របស់យើងទៅ។ នៅទីនេះ (នៅក្នុងវិធីសាស្រ្តឡាមរីម) មានអត្ថបទចង្អុលបង្ហាញអំពីការចាប់កំណើតឡើងវិញនៅក្នុងអបាយភូមិដ៏អាក្រក់បំផុត ដែលយើងអាចនឹងជួបពិសោធន៍រឿងដ៏គួរឪ្យភ័យខ្លាចនេះ  ហើយនេះគឺជារបៀបដែលយើងត្រូវតែយកចិត្តទុកដាក់គិតគូឪ្យបានហ្មត់ចត់។ ជាថ្មីម្តងទៀត ប្រការនេះមិនមែនជារឿងងាយស្រួលយល់ទេ ពីព្រោះថាបទបង្ហាញនៅក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាអំពីការចាប់កំណើតឡើងវិញនេះ មិនមែនមានតែការចាប់កំណើតឡើងវិញជាសត្វ នៅក្នុងអបាយភូមិប៉ុណ្ណោះទេ តែក៏ទៅចាប់កំណើតនៅក្នុងរាងកាយដែលយើងមិនអាចមើលឃើញនឹងភ្នែកទទេបានផងដែរ។ 

ពេលណាយើងធ្វើការពិចារណាដល់ការចាប់កំណើតឡើងវិញជាសត្វ យើងត្រូវតែចងចាំថា ត្រូវតែរាប់បញ្ចូលនូវសត្វល្អិតគ្រប់ប្រភេទទាំងអស់ រួមទាំងត្រី និងពូជសត្វគ្រប់ប្រភេទទាំងអស់ និងប្រភេទសត្វផ្សេងទៀតដែលមានវត្តមានលើផែនដីនេះ។ មានគំរូឧទាហរណ៍ច្រើនប្រការណាស់ស្តែងអំពីសេចក្តីទុក្ខដ៏ធំធេងដែលទៅចាប់កំណើតនៅក្នុងអបាយភូមិ ជាទីឋានពោរពេញដោយក្តីភ័យខ្លាច និងទុក្ខវេទនាដែលសត្វទាំងអស់ត្រូវទទួលរង។ ពេលណាយើងគិតដល់ការចាប់កំណើតឡើងវិញជាសត្វ មិនមែនយើងស្រមើស្រមៃដល់ជីវិតសត្វឆ្កែពូជភូដល់ (poodle ដែលមានរោមវែងទន់ស្អាត) ដែលមានក្រចកដុះខាត់យ៉ាងស្អាតរស់នៅក្នុងវិមានស្គឹមស្គៃទេ។ តែយើងត្រូវគិតដល់សត្វកន្លាត និងសត្វកណ្តុរ ដែលមនុស្សជាច្រើនគេមានការស្អប់ខ្ពើម ហើយនឹងពពួកសត្វល្អិត និងសត្វត្រីដែលត្រូវបានពពួកសត្វធំៗខាំហែកស៊ីទាំងរស់ជាចំណី ហើយពិតណាស់ត្រូវតែគិតដល់ពពួកសត្វដែលត្រូវបានគេចិញ្ចឹមនៅតាមកសិដ្ឋានឧស្សាហកម្មខ្នាតធំ ដែលត្រូវបានពិឃាដដោយមនុស្ស។

អារម្មណ៍ដែលចម្រើនបាននៅទីនេះស្តីពីក្តីរំពឹងទុកចំពោះអ្វីដែលអាចកើតឡើងនៅក្នុងពេលអនាគតបែបនេះជារឿយៗត្រូវគេបកប្រែទៅជាពាក្យថា «ភ័យខ្លាច»(fear) ទៅវិញ ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនប្រាកដក្នុងចិត្តទេថា វាគឺជាពាក្យដ៏ល្អបំផុតនោះ ពីព្រោះថាវាហាក់បង្កប់នូវអត្ថន័យថា ភាពអស់សង្ឃឹម (hopelessness) ដែលស្តាប់ទៅហាក់បីដូចជាថាគ្មានអ្វីដែលយើងអាចធ្វើការកែប្រែវាបានទេ។ បើទោះបីបែបនោះក្តី យើងអាចធ្វើអ្វីមួយដើម្បីចៀសវាងវាបាន ដូច្នេះចំពោះរូបខ្ញុំ ខ្ញុំចូលចិត្តប្រើពាក្យថា «គួរឪ្យភ័យខ្លាច» (dread នៅក្នុងន័យថាអាចចៀសបាន) វិញ ដែលមានន័យថា យើងពិតជាមិនចង់ឪ្យវាកើតឡើងទាល់តែសោះ។

ឧទាហរណ៍៖ ឧបមាថាយើងមានកិច្ចប្រជុំធុរៈកិច្ចដ៏គួរឪ្យធុញធ្រានមួយដែលយើងត្រូវតែទៅចូលរួម។ យើងពិតជាមានការភ័យព្រួយ (ព្រួយបារម្ភ) ណាស់ក្នុងការទៅចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំនោះ អាចជាកិច្ចប្រជុំដ៏គួរឪ្យធុញធ្រាន និងមិនមានលទ្ធផលល្អជាដើម ប៉ុន្តែយើងមិនភ័យខ្លាចចំពោះការទៅចូលរួមនោះទេ។ នេះហើយគឺជាអារម្មណ៍ដែលយើងត្រូវចម្រើនវាឡើង។ យើងមានជីវិតដ៏ថ្លៃថ្លានេះដែលអាចបាត់បង់ទៅនៅខណៈពេលណាមួយ ដូច្នេះយើងត្រូវតែចាប់យកអត្ថប្រយោជន៍ពីជីវិតនេះឪ្យបាន ដើម្បីធានាថាយើងនឹងមិនទៅកើតជាសត្វកន្លាតទេនៅជាតិក្រោយ។ ទៅកើតជាសត្វកន្លាតគឺពិតជាមិនល្អទាល់តែសោះ យើងប្រាថ្នាមិនចង់ឪ្យវាកើតឡើងទេ ដូចនេះយើងត្រូវតែធ្វើអ្វីម៉្យាងដើម្បីធ្វើការចៀសវាងប្រការនេះ។ 

នៅក្នុងកំរិតព្រះធម៌សុទ្ធពិត យើងមិនត្រឹមតែនិយាយអំពីការចាប់កំណើតជាសត្វ ឬជាសត្វល្អិតប៉ុណ្ណោះទេ តែយើងក៏និយាយអំពីការចាប់កំណើតនៅក្នុងពិភពខ្មោចប្រែតនរកផងដែរ។ យើងមិនគួរមានភាពខ្មាសអៀនមិនបញ្ចូលប្រធានបទទាំងអស់នេះទេ បើមិននិយាយដល់រឿងទាំងអស់នេះទេ វាមិនយុត្តិធម៌ចំពោះព្រះពុទ្ធសាសនាឡើយ។ តែផ្ទុយទៅវិញ យើងគួរធ្វើជាមនុស្សបើកចិត្តឪ្យទូលាយ ហើយពោលពាក្យថា «ខ្ញុំពិតជាមិនយល់រឿងនេះទេ»។ 

យើងអាចយល់រឿងនេះបានតាមរយៈសកម្មភាពនៃចិត្ត ឬនៅក្នុងន័យម៉្យាងទៀត គឺសំដៅទៅលើ ខណៈពេលនីមួយៗនៃការជួបប្រទះឬជួបពិសោធន៍អ្វីមួយ ដោយនៅក្នុងខណៈពេលនីមួយៗនោះ ដែលយើងជួប្រទះឬមើលឃើញអ្វីមួយនោះ ដែលធ្វើឪ្យយើងដឹងស្គាល់ និងគិត នុ៎ះគឺជាមនោសញ្ញា។ អ្វីដែលជាចេតសិកហែហមអមដំណើរនៃខណៈពេលនីមួយៗ នៃការជួបពិសោធន៍នោះ គឺជាប្រភេទអារម្មណ៍សោមនស្ស (សប្បាយឬសុខ) និងអារម្មណ៍ទោមនស្ស (មិនសប្បាយឬទុក្ខ)។ ប្រការនេះហាក់បីដូចជាប្រការសំខាន់ដែលធ្វើឪ្យយើងមានលក្ខណៈខុសប្លែកពីម៉ាស៊ីនកុំព្យូទ័រ។ ពោលគឺកុំព្យូទ័រអាចទទួលបានព័ត៌មានគ្រប់ប្រភេទទាំងអស់ តែទាស់ត្រង់ថាកុំព្យូទ័រមិនមានចេតសិកសោមនស្ស ឬទោមនស្សចំពោះព័ត៌មាននីមួយៗនោះទេ សរុបទៅវាពិតជាមិនបានជួបពិសោធន៍ព័ត៌មាននោះទេ។ ប្រការដែលយើងមានចេតសិកសោមនស្ស និងទោមនស្សនេះ គឺជាកត្តាកំណត់នូវបទពិសោធន៍ ហើយទំហំ ឬវិសាលភាពនៃក្តីសោមនស្ស និងទោមនស្សនេះទៀតសោត គឺមានទំហំធំធេងខ្លាំងណាស់។ វិសាលភាពនៃក្តីសោមនស្ស និងទោមនស្សដែលយើងអាចជួបពិសោធន៍បានទៀតសោតគឺអាស្រ័យលើកត្តាហាដវា(hardware) របស់យើង នៅក្នុងន័យម៉្យាងទៀតគឺសំដៅដល់ប្រភេទរាងកាយដែលយើងមាន តើមានរូបរាងកាយប្រភេទណា។

ប្រការនេះអាចយល់បានមិនមែនតែនៅក្នុងន័យនៃក្តីសោមនស្ស(សុខ) និងទោមនស្ស(ទុក្ខ)តែប៉ុណ្ណោះទេ តែក៏អាចយល់បានតាមរយៈវិញ្ញាណផ្សេងៗគ្នារបស់យើងផងដែរ។ មនុស្សខ្លះអាចមើលឃើញបានឆ្ងាយជាងគេ មនុស្សខ្លះទៀតអាចស្តាប់លឺសំឡេងបានល្អជាងគេ ហើយមានមនុស្សខ្លះទៀតនោះធុននឹងអាកាសធាតុក្តៅ និងអាកាសធាតុត្រជាក់បានយ៉ាងល្អជាងគេជាងឯង។ បើនិយាយចំពោះសត្វវិញ ពោលគឺសត្វឆ្កែអាចស្តាប់លឺរលកសំឡេងដែលមានហ្វ្រេកង់ខ្ពស់ជាងមនុស្សបាន ពីព្រោះថាសត្វឆ្កែមានរូបរាងកាយខុសពីមនុស្ស បើដូច្នេះមានន័យថា វាបណ្តាលមកពីមានហាដវាខុសគ្នា។ សត្វឥន្ទ្រីអាចមើលបានឆ្ងាយជាងមនុស្សទៅទៀត។ ប្រសិនបើដូច្នេះមែន តាមរយៈវិញ្ញាណផ្សេងៗគ្នានោះ នុ៎ះសំនួរសួរថា ចុះហេតុអ្វីបានជាវាមិនមែនជាការពិតចំពោះវិសាលភាពនៃចេតសិកសោមនស្ស(សុខ)និងទោមនស្សនោះ(ទុក្ខ)?

យើងក៏អាចនិយាយអំពីភាពស្រណុកស្រួល (pleasure) និងក្តីឈឺចាប់ (pain) បញ្ចូលទៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សានេះផងដែរ បើទោះបីជាប្រការទាំងពីរនេះមិនដូចគ្នានឹងអ្វីដែលយើងកំពុងតែនិយាយក្តី។ ក្តីសុខ(សោមនស្ស) និងក្តីទុក្ខ (ទោមនស្ស) កើតឡើងតាមរយៈផ្លូវចិត្ត ស្របពេលដែលសេចក្តីស្រណុកស្រួល និងក្តីឈឺចាប់ បើយោងទៅតាមនិយមន័យភាសាអង់គ្លេសគឺកើតឡើងតាមរយៈផ្លូវកាយស្ទើរតែទាំងស្រុង។ បើយោងទៅតាមគ្រឿងហាដវា (hardwareរូបរាងកាយ) របស់យើង ពេលណាក្តីទុក្ខផ្លូវកាយមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំងហួសប្រមាណ នុ៎ះយើងនឹងបាត់បង់ស្មារតី។ បើមានក្តីឈឺចាប់ផ្លូវចិត្តធ្ងន់ធ្ងរហួសប្រមាណនោះ យើងនឹងជួបនូវការតក់ស្លុតផ្លូវចិត្តយ៉ាងខ្លាំង ដែលធ្វើឪ្យរាងកាយរបស់យើងលែងដំណើរការ ឬលែងកំរើកនៅខណៈនោះ។ 

ជ្រុងមួយទៀតនៃពាក្យថា ស្រណុកសុខស្រួលនេះគឺគួរឪ្យចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងណាស់។ ប្រសិនបើយើងធ្វើការវិភាគលើការអេះរមាស់នៅលើខ្លួនប្រាណរបស់យើងវិញ នុ៎ះវាគឺពិតជាការស្រណុកសុខស្រួលដល់កំពូល (intense pleasure ស្រួល) ពោលវាមិនមែនជាការឈឺចាប់ទេ តែវាគឺជាភាពស្រណុកសុខស្រួល (ភាពស្រួល) ខ្លាំង ដែលជំរុញឪ្យយើងកម្ចាត់បង់វាចោល (ភាពស្រួលនេះ) ដោយអាការអេះជាធម្មតា។ នុ៎ះគឺជាវិធីសាស្រ្តទប់ទល់នឹងអាការៈមិនប្រក្រតីដែលកើតរាំរ៉ៃនៅលើស្បែក ហើយអ្នកជម្ងឺចាត់ទុកអាការៈរមាស់នេះថាជាសេចក្តីសុខស្រួល។ វាគឺជាអាការៈមិនធម្មតា និងពិបាក ដោយគ្រាន់តែព្យាយាមអង្គុយនៅស្ងៀមមិនកំរើក និងរីករាយនឹងវានោះ ជាពិសេសបើសិនការអេះនោះនឹងបង្កឪ្យមានរបួសស្នាម តែវាអាចទៅរួច។ បើសិនយើងគិតចំពោះសេចក្តីសុខស្រួលផ្នែកកាមគុណវិញ បើវាកាន់តែស្រួលខ្លាំង យើងកាន់តែចង់ដល់ចំណុចកំពូលឪ្យបានឆាប់ ពោលគឹដើម្បីកម្ចាត់បង់វាចោល។ 

ដូច្នេះយើងអាចមើលឃើញថា ហាដវា (hardware) ដែលយើងមាននេះគឺគ្រាន់តែអាចសោយដឹងតែមួយផ្នែកណាមួយប៉ុណ្ណោះនៃវិសាលគមនៃក្តីសុខ ក្តីទុក្ខ និងភាពស្រួល និងក្តីឈឺចាប់។ យើងក៏ដឹងផងដែរថា សត្វក៏អាចមានសមត្ថភាពដឹងច្រើនជាងយើងនៅត្រឹមកំរិតនៃញាណផ្សេងៗរបស់វា ពោលគឺដូចជាតាមរយៈ ចក្ខុញាណ និងតាមរយៈនៃការស្តាប់ជាដើម (តាមរយៈកែវភ្នែក និងត្រចៀករបស់វា)។ បើដូច្នេះមានន័យថា វាគឺពិតជាសមហេតុសមផលណាស់ថា អាចមានប្រភេទហាដវាផ្សេងទៀតដែលអាចមានសមត្ថភាពសោយដឹងបានខ្ពស់នៅត្រឹមកំរិតវិសាលគមនៃក្តីឈឺចាប់ ភាពស្រួល ក្តីសុខ និងក្តីទុក្ខ។ សំនួរសួរថា ហេតុអ្វីមិនមាន?

វាគឺជាសកម្មភាពនៃចិត្តនេះឯង ដែលយើងលើកឡើងក្នុងបរិបទនៃនិរន្តរភាព (ដែលចេះតែបន្តតៗគ្នាមិនដាច់) ពីជីវិតមួយទៅជីវិតមួយទៀត។ គ្មានហេតុផលណាមួយបញ្ជាក់ថា វាមិនអាចទទួលសោយដឹងនូវវិសាលគមទាំងស្រុង ចាប់ពីក្តីទុក្ខ និងក្តីឈឺចាប់ធ្ងន់ធ្ងរ រហូតដល់ក្តីស្រណុកស្រួលដល់កំពូល និងក្តីសុខនោះទេ។ វាទាស់ត្រង់ថា តើយើងកើតនៅក្នុងហាដវាប្រភេទណានៅក្នុងជាតិនីមួយៗរបស់យើងតែប៉ុណ្ណោះ។ នេះគឺជាវិធីសាស្រ្តដ៏ឡូស៊ិកមួយ (ប្រកបដោយហេតុផល) ដើម្បីឪ្យយើង យ៉ាងហោចណាស់ធ្វើការបើកចិត្តឪ្យទូលាយដើម្បីធ្វើការពិចារណានឹកគិតដល់ជីវិតដ៏ទៃផ្សេងទៀត ដែលបានលើកឡើងនៅក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលជីវិតទាំងអស់ផ្សេងទៀតនោះ យើងមិនអាចមើលឃើញដោយភ្នែកទទេបានទេ។ ឧបមាដូចជាថា៖ យើងមិនអាចមើលប៉ារ៉ាស៊ិតអាមីបាឃើញដោយភ្នែកទទេបានទេ (ameoba ជាប្រភេទប៉ារ៉ាស៊ិតដែលមានកោសិកាតែមួយ) ប៉ុន្តែបើទោះបីជាយើងមិនអាចមើលវាឃើញយ៉ាងណាក្តី តែដោយមានការអភិវឌ្ឍអតិសុខុមទស្សន៍ (មីក្រូទស្សន៍) តាមបែបវិទ្យាសាស្រ្តដ៏ទំនើបនោះ នុ៎ះធ្វើឪ្យយើងអាចមើលឃើញ និងទទួលស្គាល់វាថាជាទម្រង់ជីវិតមួយ។ ភាពស្រដៀងគ្នានេះដែរនោះគឺថា យើងមិនអាចមើលខ្មោចឃើញដោយភ្នែកទទេក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែបើមានការអភិវឌ្ឃផ្លូវចិត្ត យើងប្រហែលជាអាចមើលឃើញបាន។ 

វិធីសាស្រ្តព្រះធម៌ស្រាល (Dharma-Lite) គឺធ្វើការពន្យល់បកស្រាយអំពីភពអមនុស្សផ្សេងៗមកនៅត្រឹមកំរិតប្រភេទបទពិសោធន៍មនុស្សតែប៉ុណ្ណោះ។ ឧបមាថា៖ បុគ្គលណាម្នាក់ គេមានរោគវិកលចរិក ពោលគឺដូចជាគេកំពុងរស់នៅក្នុងឋាននរកដូច្នោះឯង។ ប្រការនេះអាចជាជំនួយឪ្យយើងចម្រើននូវមុទិតាធម៌ចំពោះពួកគេ (មិនមានចិត្តប្រណែន តែត្រេកអរជាមួយនឹងអ្វីដែលអ្នកដ៏ទៃមាន ឬចូលរួមរំលេកទុក្ខដែលគេជួបប្រទះ) និងចម្រើននូវក្តីប្រាថ្នាកុំឪ្យខ្លួនក្លាយជាមនុស្សបែបនេះនៅក្នុងពេលអនាគត។ ប្រការនេះគឺល្អប្រសើរណាស់ ដើរតួនាទីនៅត្រឹមកំរិតព្រះធម៌ស្រាល។ ទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ ចំពោះព្រះធម៌សុទ្ធពិតវិញ គឺមិនសំដែងនៅត្រឹមតែកំរិតបទពិសោធន៍មនុស្សតែប៉ុណ្ណោះទេ តែរួមទាំងបទពិសោធន៍ផ្សេងៗដែលយើង និងមនុស្សគ្រប់រូបអាចជួបប្រទះ ដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋាននៃបវត្តកចិត្ត (មនោឬចិត្តដែលចេះតែបន្តទៅមុខទៀតរហូតមិនឈប់បើទោះបីរូបរាងកាយស្លាប់ទៅហើយយ៉ាងណាក្តី)។ សកម្មភាពនៃចិត្តនេះអាចត្រូវបានហែហមដោយពពួកចេតសិកណាមួយ រាប់ចាប់តាំងពីក្តីសោមនស្ស (ក្តីសុខ) រហូតដល់ក្តីទោមនស្ស (ក្តីទុក្ខ) និងចាប់ពីភាពស្រណុកសុខស្រួល រហូតដល់ក្តីឈឺចាប់ជាដើម។ ប្រាកដណាស់ថាយើងមិនប្រាថ្នាចង់បាននូវតួខ្លួនប្រាណដែលមានដែនកំណត់ និងបានត្រឹមតែទ្រទ្រង់នូវបទពិសោធន៍ដ៏ឈឺចាប់ធ្ងន់ធ្ងរតែម៉្យាងនៅក្នុងអនាគតជាតិតែប៉ុណ្ណោះទេ។ ប្រការនេះគឺមានភាពច្បាស់លាស់ណាស់។

សំនួរសួរថា តើមានវិធីណាមួយដើម្បីចៀសវាងវាបានទេ? នេះគឺជាសំនួរដ៏សំខាន់មួយ! ជាបឋម យើងត្រូវតែតម្កល់ទិសដៅវិជ្ជមានជាក់លាក់មួយនៅក្នុងជីវិតរបស់យើងជាមុនសិន ដែលវាអាចជួយឪ្យយើងចៀសវាងពីការទៅចាប់កំណើតសាជាថ្មីនៅទីឋានមិនល្អ។ តាមពិតវាមិនត្រឹមតែជួយឪ្យយើងចៀសវាងពីការចាប់កំណើតឡើងវិញនៅទីឋានមិនល្អប៉ុណ្ណោះទេ តែវាក៏ជួយដឹកនាំរូបយើងទៅរកការរួចរំដោះ និងទៅរកការត្រាស់ដឹងផងដែរ។ 

ខ្ញុំមិនសូវចាប់អារម្មណ៍នឹងពាក្យថា «ទីពឹង» (សរណៈ) នេះទេ ដែលស្តាប់ទៅហាក់បីដូចជាមានន័យខុសបន្តិច ហាក់បីដូចជាបង្កប់អត្ថន័យអកម្មជ្រុលពេក ពោលគឺវាហាក់បីដូចជាថា យើងចូលទៅរកព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធក្នុងនាមព្រះអង្គជាបុគ្គលសង្គ្រោះដល់រូបយើងអ៊ីចឹង ថាព្រះអង្គជាទីពឹង ដោយពោលពាក្យថា «ពុទ្ធោអើយជួយសង្គ្រោះខ្ញុំផង!» ហើយរូបយើងក៏មិនមែនជាសត្វដែលត្រូវគេសង្គ្រោះយកទៅដាក់នៅក្នុងពីជម្រក (ទីពឹង) សត្វព្រៃនោះដែរ។ នៅទីនេះយើងកំពុងតែនិយាយអំពី ភាពសកម្ម  មិនមែនភាពអកម្មឡើយ (សំដៅដល់ការប្រតិបត្តិយ៉ាងសកម្ម មិនមែនមានតែបរិយត្តិតែម៉្យាងនោះទេ)។ ខ្ញុំធ្វើការពន្យល់មកស្រាយប្រការនេះថា ជាការតម្កល់ «ទិសដៅសុវត្ថិភាព» នៅក្នុងជីវិតរបស់យើង ដោយសំអាងថា ប្រសិនបើយើងបដិបត្តិទៅតាមទិសដៅនេះ នុ៎ះមានន័យថាយើងការពារខ្លួនឯងពីការមានជាតិកំណើតឡើងវិញមិនល្អ និងការពារខ្លួនយើងពីការកើតហើយកើតទៀតមិនឈប់ឈរនេះ ដែលប្រការនេះមិនអាចធ្វើឪ្យយើងជួយដល់អ្នកដ៏ទៃប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់បានឡើយ។ 

ពាក្យថា «ព្រះធម៌» ជាធម្មតាគេបកប្រែថាជាការបង្រៀនរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ប្រាកដណាស់គឺសំដៅដល់វិធានការណ៍ ឬវិធីសាស្រ្តការពារ។ គឺជាវិធីសាស្រ្ត ឬវិធានការណ៍ដែលយើងប្រើប្រាស់ដើម្បីធ្វើការចៀសវាង ឬធ្វើការការពារកុំឪ្យបញ្ហា ឬក្តីទុក្ខកើតមានឡើងនៅក្នុងពេលអនាគត។ យើងកម្កល់វិធីសាស្រ្តឬវិធានការណ៍ទាំងនេះនៅក្នុងជីវិតរបស់យើង ដើម្បីធ្វើការចៀសវាងបញ្ហាបីប្រការកុំឪ្យកើតមានឡើងបាន ពោលគឺ ការមានកំណើតឡើងវិញមិនល្អ បញ្ឈប់ការចាប់កំណើតឡើងវិញទាំងស្រុង និងភាពអសមត្ថភាពមិនអាចជួយដល់អ្នកដ៏ទៃបានពេញលេញ។ 

តើអ្វីទៅជាទិសដៅដែលបានបង្អុលបង្ហាញឡើងដោយព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ? ពិតប្រាកដណាស់ ទិសដៅដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធសម្រេចបានគឺជាការបញ្ឈប់ទាំងស្រុង នូវនីវរណៈធម៌ (ធម៌ជាគ្រឿងឧបសគ្គ ជាគ្រឿងរារាំង) កង្វះខាត់ ក្តីភ័ន្តច្រឡំ (មោហៈ) និងកិលេស (ពពួកអារម្មណ៍រំខានសៅហ្មងនានា)។ ស្របពេលនេះដែរ ព្រះពុទ្ធសម្រេចបាននូវរាល់សក្តានុពលវិជ្ជមាននានានៃចិត្ត ពោលគឺការត្រាស់ដឹង។ នេះគឺជាទិសដៅដែលយើងកំពុងតែនិយាយ។ នេះគឺជាអត្ថន័យ ពេលណាយើងនិយាយអំពីទិសដៅសុវត្ថិភាពនៃព្រះតរនត្រ័យទាំងបី ពោលគឺព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ និងព្រះសង្ឃ។ ព្រះធម៌គឺជាអ្វីដែលព្រះពុទ្ធអង្គពិតជាសម្រេចបាន និងការបង្រៀនរបស់ព្រះអង្គស្តីអំពីវិធីសាស្រ្តដែលរូបយើងទាំងអស់គ្នាអាចមានសមត្ថភាពសម្រេចបានដូចព្រះអង្គដែរ ពោលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធជាបុគ្គលដែលបានត្រាស់ដឹងពេញលេញហើយ។ ចំណែកឯព្រះសង្ឃមិនមែនគ្រាន់តែជាបុគ្គលដែលគង់នៅក្នុងវត្តអារាម ឬគង់នៅក្នុងពុទ្ធមណ្ឌលរបស់យើងតែប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែជារតនៈតំណាងឪ្យសហគមសង្ឃទាំងមូល។ ជាការពិត បើទោះបីនេះគឺពិតជាមិនមែនជាទិសដៅសុវត្ថិភាពរបស់យើងយ៉ាងណាក្តី តែសហគមសង្ឃជារតនៈមួយក្នុងចំណោមព្រះរតនត្រ័យទាំងបី ជាបុគ្គលដែលបានសម្រេចព្រះអរហត្តធម៌។ 

ស្របគ្នានេះដែរ នេះគឺជាធុរៈដែលយើងត្រូវធ្វើមុនគេបំផុត ពោលគឺយើងត្រូវតែមានភាពស្មោះស្ម័គ្រក្នុងការតម្កល់ទិសដៅសុវត្ថិភាពនៅក្នុងជីវិតរបស់យើង នុ៎ះគឺជាកិច្ចដែលយើងឆ្ពោះទៅបដិបត្តិ។ យើងខំប្រឹងប្រែងបដិបត្តិដើម្បីឪ្យយើងសម្រេចបាននូវអ្វីដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់សម្រេចបាន យ៉ាងពេញលេញបំផុត និងអ្វីដែលសហគមសង្ឃសម្រេចបានមួយផ្នែក។ ការតម្កល់ទិសដៅសុវត្ថិភាពនេះនៅក្នុងជីវិតរបស់យើងគឺពិតជាធ្វើឪ្យមានភាពខុសគ្នាយ៉ាងខ្លាំងនៅគ្រប់ទិដ្ឋភាពទាំងអស់នៃជីវិតរបស់យើង ពីព្រោះថា នៅខណៈពេលនេះ ជីវិតរបស់យើងគឺពិតជាមានអត្ថន័យ និងមានទិសដៅច្បាស់លាស់។ យើងខំប្រឹងប្រែងបដិបត្តិធ្វើខ្លួនឪ្យប្រសើរ ដើម្បីកម្ចាត់បង់បញ្ហា និងកង្វះខាត់របស់យើងចោលឪ្យអស់ពីសណ្តាន និងដើម្បីសម្រេចបាននូវសក្តានុពលពេញលេញរបស់យើង។ ប្រសិនបើយើងបដិបត្តិតាមទិសដៅនេះ នុ៎ះជាទូទៅយើងនឹងក្លាយជាមនុស្សដែលកាន់តែមានសេចក្តីសុខ ពីព្រោះថាយើងនឹងមិននឹកគិតចំពោះខ្លួនឯងថា «ខ្ញុំមិនដឹងទេថាតើអ្វីទៅជាអត្ថន័យរបស់ជីវិត ខ្ញុំមិនដឹងថាខ្ញុំកំពុងធ្វើអ្វីទេនៅទីនេះ នៅជាតិនេះ ជីវិតរបស់ខ្ញុំគឺគ្មានន័យអ្វីទេ»។ ការពោលពាក្យសំដីទាំងអស់នេះឡើងគឺបញ្ជាក់ពីសភាពដ៏អាក្រក់នៃចិត្ត ហើយពេលណាដែលមនុស្សគិតបែបនេះ នុ៎ះមានន័យថាជីវិតរបស់គេគឺយកលុយជាធំ។ 

ឥឡូវនេះ យើងបានតម្កល់ទិសដៅសុវត្ថិភាពនៅក្នុងជីវិតរបស់យើងហើយ។ ដោយសំអាងលើមូលដ្ឋាននេះ តើអ្វីទៅជាវិធីសាស្រ្តដើម្បីធ្វើការចៀសវាងនូវការមានកំណើតឡើងវិញមិនល្អ? វិធីសាស្រ្តនោះគឺត្រូវតែចៀសវាងកុំប្រព្រឹត្តអំពើអកុសល តាមផ្លូវកាយ វាចា និងចិត្តឪ្យសោះ (បែបបំផ្លិចបំផ្លាញ យាយីគេ) ពោលគឺមានន័យថាយើងត្រូវព្យាយាមវៀរចាកចេតសិកណាមួយក្នុងចំណោមចេតសិកទាំងបីនេះ ដែលពួកវាស្ថិតនៅក្រោមឥទ្ធិពលនៃកិលេស (ពពួកអារម្មណ៍រំខានសៅហ្មងនានា) មានដូចជា ទោសៈ លោភៈ ឧបាទាន(ការជាប់ជំពាក់) អវិជ្ជា ច្រណែនប្រច័ណ្ឌ និងភាពអំណួត បើរាប់ទៅគឺមិនអស់ទេ។ វិធីដ៏ល្អប្រសើរបំផុតដើម្បីទាញយកអត្ថប្រយោជន៍ពីជីវិតជាមនុស្សដ៏មានតម្លៃថ្លៃថ្លានេះ នៅក្នុងពេលឥឡូវនេះ ជាបឋមគឺត្រូវចៀសវាងកុំប្រព្រឹត្តទង្វើអកុសលតាមកាយ វាចា និងចិត្តឪ្យសោះ។ 

ទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ យើងត្រូវតែបដិបត្តិកិច្ចនេះនៅក្នុងបរិបទ ឬនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌព្រះពុទ្ធសាសនា។ បើនិយាយជាទូទៅ រាល់សាសនាទាំងអស់បង្រៀនមនុស្សកុំឪ្យប្រព្រឹត្តអំពើអកុសល ពោលគឺកុំសម្លាប់ និងកុំលួចទ្រព្យរបស់គេជាដើម ប៉ុន្តែគោលមូលដ្ឋានលេចធ្លោខុសប្លែកពីសាសនាដ៏ទៃរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនានោះគឺថា ការបង្រៀន ឬព្រះធម៌បង្រៀនមនុស្សកុំឪ្យប្រព្រឹត្តអំពើអកុសលនោះគឺមិនមែនជាច្បាប់ ដែលត្រូវបានតាក់តែងចងក្រងឡើងដោយពពួកអាទិទេព ឬដោយក្រុមនីតិបញ្ញាត្តិ ឬដោយរដ្ឋាភិបាលណាមួយឡើយ។ ក្រមសីលធម៌ព្រះពុទ្ធសាសនាគឺមិនផ្អែកលើគោលមូលដ្ឋាននៃការគោរពស្តាប់បង្គាប់ទៅតាមច្បាប់តាក់តែងឡើងដោយអាទិទេពនោះទេ ពោលគឺមិនមែនមានលក្ខណៈដូចខនេះឡើយ «ចូរអ្នកត្រូវតែស្តាប់បង្គាប់ និងគោរពច្បាប់ បើពុំដូច្នោះទេ អ្នកនឹងត្រូវទទួលទោសទ័ណ្ឌមិនខាន»។ បើនិយាយអំពីច្បាប់រដ្ឋប្បវេណីវិញ (civil law) គេអាចធ្វើការសូកប៉ាន់ ឬប្រហែលជាគេអាចស្វែងរកជួលមេធាវីដែលមានបទពិសោធន៍ល្អមកជួយ ដើម្បីឪ្យគេគេចផុតពីការដាក់ទោសទ័ណ្ឌនោះជាដើម។ ហើយវារិតតែមិនមែនជាសេចក្តីថា ប្រសិនបើយើងគោរពស្តាប់បង្គាប់ទៅតាមច្បាប់ នុ៎ះយើងគឺជាមនុស្សល្អ បើមិនគោរពស្តាប់បង្គាប់ទេ នុ៎ះយើងគឺជាមនុស្សអាក្រក់ ឬជាជនឧក្រិដ្ឋ  បែបនេះក៏ទេដែរ។ ការគោរពស្តាប់បង្គាប់គឺមិនមែនជាគោលមូលដ្ឋាននៃក្រមសីលធម៌ព្រះពុទ្ធសាសនាទេ។ 

ជាកិច្ចដ៏សំខាន់ដែលត្រូវដឹង ថាតើពាក្យថាឥរិយាបថកុសលនៅក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាមានអត្ថន័យយ៉ាងណា។ យើងអាចយល់បានច្បាស់ដោយគ្រាន់តែក្រឡេកមើលលើងឥរិយាបថអកុសល។ ឧបមាថា៖ វិធីមួយនៃការផ្តាច់ផ្តិលជីវិតសត្វ ឬសម្លាប់សត្វ គឺអាចជាការបរបាញ់សត្វជាដើម។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើយើងមិនដែលទៅបរបាញ់សត្វទេ ឬគ្មានចំណាមអារម្មណ៍ក្នុងការបរបាញ់សត្វទេនោះ នុ៎ះសច្ចភាពដែលយើងមិនដែលទៅបរបាញ់នោះ មិនអាចរាប់ថាជាទង្វើកុសលបានទេ បើទោះជាទង្វើនោះគឺជាទង្វើល្អយ៉ាងណាក្តី។ ឥរិយាបថកុសលសំដៅដល់ខណៈពេលដែលយើងមានអារម្មណ៍ថាចង់ទះសម្លាប់សត្វមូសមួយក្បាល តែខណៈពេលនោះយើងមិនប្រព្រឹត្តធ្វើទៅតាមអារម្មណ៍នឹកគិតរបស់យើងទេ ដោយយើងយល់ឃើញថា បើសិនយើងប្រព្រឹត្ត នុ៎ះមានន័យថាយើងប្រព្រឹត្តទៅតាមកំហឹង (ទោសៈ) ដោយគ្រាន់តែគិតអំពីខ្លួនឯងតែប៉ុណ្ណោះ គឺខ្ញុំ ខ្ញុំ ខ្ញុំ តែម្នាក់គត់។ លើសពីនេះទៅទៀត យើងដឹងថា បើសិនយើងសម្លាប់សត្វមូសនេះ នុ៎ះវានឹងបង្កទៅជាទម្លាប់នៃការសម្លាប់ដ៏ខ្លាំងក្លាមួយ ហើយពេលណាយើងមិនចូលចិត្តនឹងរបស់អ្វី ឬសត្វអ្វីមួយនោះ វិធីតែមួយគត់ដើម្បីដោះស្រាយជាមួយនឹងការមិនចូលចិត្តរបស់យើងនោះគឺ សម្លាប់។ ដូចនេះជាជាងទះសម្លាប់សត្វមូសដែលយើងឃើញ យើងគួរស្វែងរកវិធីសាស្រ្តសន្តិភាពណាមួយ ដើម្បីទប់ទល់ដោះស្រាយជាមួយវា ឧបមាដូចជាការយកកែវមកគ្របពីលើវា ហើយយកវាទៅលែងនៅខាងក្រៅជាដើម។ អំពើឬទង្វើកុសលគឺជាការវៀរចាកមិនសម្លាប់ជីវិតគេ នៅខណៈពេលដែលយើងមានអារម្មណ៍ថាចង់សម្លាប់។ យើងធ្វើការវៀរចាកមិនសម្លាប់ដោយសារតែយើងយល់អំពី កម្មនិងផល។ ប្រភេទនៃទង្វើកុសលបែបនេះបង្កើតនូវគំនរសក្តានុពលវិជ្ជមានដ៏រឹងមាំនៅក្នុងចិត្តរបស់យើង។ 

សរុបទៅគឺមានអំពើកុសលដែលមានកំរិតខ្លាំងក្លាជាងនេះទៅទៀត ពោលគឺជាជាងធ្វើការសម្លាប់សត្វមូស យើងអាចប្តូរទៅជាឪ្យចំណីវាវិញក៏បាន។ យើងអាចអនុញ្ញាតឪ្យវាស្គាល់រសជាតិឈាមរបស់យើងបន្តិចក៏បាន បើនិយាយឪ្យខ្លីទៅ យើងមានឈាមនៅក្នុងខ្លួនយើងច្រើនណាស់។ មានមនុស្សពីរបីនាក់ដែលខ្ញុំបានជួប ដែលពួកគេពិតជាអាចធ្វើបែបនេះបាន។ ដោយគ្រាន់តែផ្អែកលើសច្ចភាពថា យើងមិនប្រព្រឹត្តទង្វើបរបាញ់តែម៉្យាងនោះ គឺមិនមែនជាអំពើវិជ្ជមានដ៏ខ្លាំងក្លាដូចដែលយើងគិតនោះឡើយ។

នុ៎ះមានន័យថាមូលដ្ឋានគោលទាំងស្រុងនៃក្រមសីលធម៌នៅក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា គឺជាការយល់ដឹងថា បើប្រព្រឹត្តធ្វើតាមប្រការជាក់លាក់ណាមួយនោះ វានឹងផ្តល់នូវផលជាក់លាក់ណាមួយមិនខាន និងត្រូវមានប្រាជ្ញារិះគិតបែងចែករវៀងទង្វើអ្វីជាទង្វើបង្កទុក្ខទោស និងទង្វើអ្វីជាទង្វើដែលមានអត្ថប្រយោជន៍។ ឧបមាដូចជាថា៖ ប្រសិនបើយើងប្រព្រឹត្តអំពើអកុសល (បែបបំផ្លិចបំផ្លាញ) វានឹងផ្តល់ឪ្យយើងនូវសភាពមិនសុខស្ងប់ដល់ចិត្តរបស់យើងផ្ទាល់។ យើងប្រព្រឹត្តធ្វើបែបនេះគឺដោយសារតែការភ័ន្តច្រឡំដ៏សាមញ្ញរបស់យើង (មោហៈ)។ ដំបូងបង្អស់ យើងអាចមិនដឹងខ្លួនថា ការប្រព្រឹត្តអំពើអកុសល តាមពិតទៅគឺជាការបំផ្លាញ និងយាយីចំពោះខ្លួនឯងទៅវិញទេ ពោលគឺដូចជាពេលដែលយើងក្លាយជាមនុស្សញៀនថ្នាំ ឬញៀនគ្រឿងស្រវឹងជាដើម (តែមិនដឹងខ្លួនថាខ្លួនឯងជាអ្នកបំផ្លាញខ្លួនឯង)។ លើសពីនេះទៅទៀត យើងអាចធ្វើការគិតនៅក្នុងចិត្តថា ប្រសិនបើយើងក្លាយជាមនុស្សញៀន ឬជាមនុស្សស្រវឹងគ្រប់ពេលវេលាននោះ នុ៎ះយើងនឹងអាចចៀសវាងពីបញ្ហារបស់យើងបាន។ 

ដូច្នេះ ដោយមានការយល់ដឹងចំពោះមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃឥរិយាបថប្រកបដោយក្រមសីលធម៌នោះ នុ៎ះយើងទទួលដឹងថា ពេលណាយើងប្រព្រឹត្តអំពើអកុសល វាមិនមែនបណ្តាលមកពីយើងជាមនុស្សអាក្រក់នោះទេ តែដោយសារតែយើងមានសេចក្តីភ័ន្តច្រឡំ (មោហៈ)។ ពេលណាអ្នកដ៏ទៃប្រព្រឹត្តអំពើអកុសល មិនមែនមានន័យថាគេជាមនុស្សអាក្រក់ ហើយសមនឹងទទួលទោសទ័ណ្ឌនោះទេ តែដោយសារគេមានសេចក្តីភ័ន្តច្រឡំ និងមានចិត្តជាទុក្ខ។ ហើយគេគឺជាវត្ថុបំណងនៃសេចក្តីមេត្តា ដែលយើងប្រាថ្នាចង់ជួយគេឪ្យលុបបំបាត់នូវសេចក្តីភ័ន្តច្រឡំរបស់គេឪ្យអស់។ បាទពិតណាស់! យើងអាចចាប់គេដាក់ឃុំមួយកន្លែង ប្រសិនបើគេនៅតែបន្តបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់មនុស្សឯទៀត ប៉ុន្តែត្រូវតែធ្វើបែបនោះដោយមានការគិតផ្សេងវិញ។ យើងមិនចាំបាច់ដាក់ទោសទ័ណ្ឌ ឬបង្កការឈឺចាប់ដល់គេទេ តែធ្វើយ៉ាងណានៅក្នុងស្មារតីនៃការជួយគេ។ ពួកគេមានបវត្តកចិត្ត (mental continuum) ដែលបន្តឋិតនៅជារៀងរហូត ហើយប្រសិនបើយើងមិនព្យាយាមជួយស្តារនីតិសម្បទារបស់គេឪ្យល្អប្រសើរឡើងវិញក្នុងពេលឥឡូវនេះទេ នុ៎ះគេនឹងបន្តបង្កគ្រោះថ្នាក់នៅក្នុងពេលអនាគតបន្តទៀត។ 

បើទោះបីយ៉ាងណាក្តី នៅត្រឹមកំរិតដំបូងនេះ យើងផ្តោតសំខាន់លើខ្លួនឯង និងប្រាថ្នាធ្វើការចៀសវាងពីស្ថានភាពដ៏អាក្រក់នានានៅក្នុងពេលអនាគត ទាំងនៅក្នុងជីវិតបច្ចុប្បន្ននេះនៅត្រឹមកំរិតព្រះធម៌ស្រាល និងនៅក្នុងអនាគតជាតិនៅត្រឹមកំរិតព្រះធម៌សុទ្ធពិត។ នៅត្រឹមកំរិតនេះ នេះគឺជាវិធីសាស្រ្តដែលយើងប្រើប្រាស់នូវជីវិតជាមនុស្សដ៏ថ្លៃថ្លានេះ ដោយស្វែងរកនូវទិសដៅសុវត្ថិភាព។ យើងចាប់ផ្តើមឪ្យតម្លៃជីវិតនេះ ដោយសារយើងដឹងច្បាស់ថាយើងនឹងបាត់បង់វាទៅ ហើយយើងចង់ធ្វើការធានាឪ្យច្បាស់ថា យើងនឹងបន្តមាននូវជីវិតជាមនុស្សដ៏មានតម្លៃនេះនៅក្នុងពេលអនាគតបន្តទៀត។ យើងត្រូវការជីវិតជាមនុស្សនេះ ពីព្រោះថាវាត្រូវការជីវិតច្រើនជាតិទៀតណាស់ដើម្បីឈានទៅដល់គោលដៅនៃការរួចរំដោះ និងការត្រាស់ដឹង។ ព្រះធម៌ស្រាលគឺដូចជាយាន្តចម្លងយើងទៅរកព្រះធម៌សុទ្ធពិត ចំណែកឯកំរិតដំបូងដែលយើងបានសិក្សាមកនេះគឺដូចជាយាន្តចម្លងយើងទៅរកកំរិតមធ្យោម និងកំរិតខ្ពស់។ 

បំណងចេតនាកំរិតដំបូងបំផុត គឺត្រូវចាប់ផ្តើមពីការឪ្យតម្លៃនូវជីវិតជាមនុស្សដ៏មានតម្លៃដែលយើងមាននេះទៅ។ យើងមានរូបរាងកាយនេះ មានឪកាស ហើយអ្វីដែលកាន់តែប្រសើរបំផុតនោះគឺយើងមានសតិប្រាជ្ញាជាមនុស្ស ពោលគឺស្ទើរតែគ្មានកិច្ចអ្វីដែលយើងមិនអាចសម្រេចបានទេ ប្រសិនបើយើងយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះកិច្ចនោះ។ 

ស្ថានភាពដ៏អស្ចារ្យដែលយើងកំពុងតែមាននៅក្នុងខណៈពេលឥឡូវនេះគឺមិនឋិតឋេរទេ ពោលគឺគ្មានអ្វីឋិតឋេរឡើយ។ មិនសំខាន់ថាយើងជាអ្នកមានប៉ុណ្ណាទេ មិនសំខាន់ថាយើងជាមនុស្សល្បីល្បាញកំរិតណាទេ មិនសំខាន់ថាយើងមានមិត្តភ័ក្តិច្រើនប៉ុន្មាននាក់ទេ មិនសំខាន់ថារូបរាងកាយរបស់យើងមានកំលាំងខ្លាំងក្លាយ៉ាងណានោះទេ ចុងក្រោយបង្អស់យើងទាំងអស់គ្នានឹងស្លាប់ជាក់ជាមិនខាន។ មិនត្រឹមតែគ្មានរិទ្ធិអំណាចអ្វីអាចមកបញ្ឈប់ប្រការនេះបានទេ តែក៏គ្មានវិធីណាមួយដែលយើងអាចដឹងបានថាពេលណាជា ពេលវេលាចុងក្រោយរបស់យើងនឹងមកដល់ផងដែរ។ ដូចពាក្យចាស់បូរាណពោលថា៖ ប្រសិនបើយើងពិតជាទទួលស្គាល់សេចក្តីមរណៈ នុ៎ះយើងនឹងដឹកនាំជីវិតរស់នៅរបស់យើងដោយវិសាមញ្ញមិនខាន។ 

ពេលណាយើងដឹងថាជីវិតនេះគឺពិតជាផុយស្រួយខ្លាំងណាស់នោះ ហើយអាចបញ្ចប់ទៅនៅក្នុងខណៈពេលណាមួយមិនខាននោះ នុ៎ះយើងនឹងនឹកគិតដល់អ្វីដែលស្ថិតនៅក្រៅពីសេចក្តីមរណៈនេះទៅទៀត។ ពីព្រោះថាវាមានភពច្រើនប្រភេទណាស់ ហើយភាគច្រើនក្នុងចំណោមភពទាំងអស់នោះគឺគួរឪ្យភ័យខ្លាចខ្លាំងណាស់ ដែលយើងអាចទៅចាប់កំណើតនៅទីនោះ ដូចនេះយើងត្រូវតម្កល់ទិសដៅសុវត្ថិភាពនៅក្នុងជីវិតរបស់យើង។ 

ទិសដៅសុវត្ថិភាពនេះជំរុញយើងឪ្យចៀសវាងកុំប្រព្រឹត្តអំពើអកុសល ដែលនឹងបង្កឪ្យមានសេចក្តីទុក្ខនៅក្នុងពេលអនាគត ហើយត្រូវចូលរួមប្រព្រឹត្តអំពើកុសល ដែលនឹងបង្កឪ្យមានសេចក្តីសុខនៅក្នុងពេលអនាគត។ បដិបត្តិតាមវិធីនេះ យើងនឹងធានាបានថាការចាប់កំណើតឡើងវិញរបស់យើងនឹងស្ថិតនៅក្នុងទីឋានដ៏ប្រសើរ។