သေဆုံးခြင်းနှင့် မမြဲခြင်းအကြောင်း တွေးတောရန်အတွက် အဆိုလေးရပ်

လွတ်မြောက်မှု သို့မဟုတ် ဉာဏ်အလင်းရရှိမှုနှင့် ယင်းတို့ကို ရရှိစေမည့် နည်းလမ်းများ အကြောင်း ဖတ်ရှုသောအခါ လွတ်မြောက်ခြင်းက အမှတ်တကယ် ဘာကိုဆိုလိုကြောင်း မှန်ကန်စွာ နားလည်ရန် လိုပါသည်။ ဉာဏ်အလင်းရရှိလာရန် အမှန်တကယ် ဘာကိုဆိုလိုပါသလဲ။ ထိုသို့ရရှိပြီးပါက ဘာဖြစ်လာပါသလဲ။ ဘုရားရှင်သည် အရာရာသိမြင်သူဖြစ်ပြီး အရာရာကို မှန်ကန်စွာနှင့် တစ်ပြိုင်နက် လုံးဝသိရှိသည်ဟု တရားတော်များက ဆိုပါသည်။ ဘုရားရှင်သည် သက်ရှိတစ်ဦးချင်းအတွက် တူညီသောစိုးရိမ်မှုလည်း ရှိပါသည်။ တစ်ဦးချင်းစီနှင့် ပြီးပြည့်စုံစွာ ဆက်သွယ်နိုင်စွမ်း ရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် ဘုရားရှင်သည် လူတိုင်းကို အကောင်းဆုံးဖြစ်မည့် နည်းလမ်းတိုင်းနှင့် ကူညီပါသည်။

ဤသည်မှာ ဖြစ်နိုင်ပါသလား။ နတ်သမီး ပုံပြင်များလား။ ဒါကိုရယ်စရာဟု ထင်ပါက ထိုသို့ရရှိအောင် ဘာကြောင့် ကြိုးစားနေပါသလဲ။ နတ်သမီးပုံပြင်ဟု ထင်ပါက ထိုသို့အောင်မြင်နိုင်မည်ဟု တကယ် မယုံကြည်တာ သေချာပါသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာတွင် ဆေွးနွေးထားသော ရည်မှန်းချက်များကို ဝေဖန်ပိုင်းခြားစွာ ကြည့်ပြီး ကိုယ်ပိုင်စိတ်ဓာတ်တွန်းအားကို လေ့လာရပါမည်။

‘‘စိတ်ဓာတ်တွန်းအား’’ ဆိုသည့်စကားသည် ဗုဒ္ဓဘာသာတွင် အလွန်သီးခြားအဓိပ္ပာယ် ရှိပါသည်။ ‘‘သင့်စိတ်ဓာတ် တွန်းအားကို ခိုင်မြဲအောင်လုပ်ပါ သို့မဟုတ် ဖော်ထုတ်ပါ’’ ဟု ပြောလေ့ရှိရာတွင် အပိုင်းနှစ်ပိုင်း ရှိပါသည်။ တစ်ခုမှာ ကျွန်ုပ်တို့ ရှိထားသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြစ်ပြီး ကျန်တစ်ခုမှာ ထိုရည်မှန်းချက် ရရှိအောင် တွန်းပို့သည့် နောက်ကွယ်မှု စိတ်ခံစားချက် သို့မဟုတ် ခံစားချက် ဖြစ်ပါသည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာတွင် ပုံမှန်အားဖြင့် စိတ်ဓာတ်တွန်းအား ဆိုသော စကားလုံးတွင် အဓိကအားဖြင့် ဒုတိယအပိုင်းဖြစ်သည့် တစ်ခုခု ဆောင်ရွက်ရန် တွန်းအားပေးသော စိတ်ခံစားချက်ကို ဆိုလိုပါသည်။

ဗုဒ္ဓဘာသာ တရားတော် ‘‘ဓမ္မ’’ ကို ကျင့်ကြံနေသူတို့အတွက် ရိုးသားမှုရှိပါက ကျွန်ုပ်တို့၏ ရည်မှန်းချက်မှာ ယခုဘဝကို အနည်းငယ်ပိုပြီး လွယ်ကူရန်နှင့် ပိုမိုပျော်ရွှင်အောင် ပြုလုပ်ရန် ဖြစ်ပါသည်။ ‘‘လက်တွေ့ဓမ္မ’’ မဟုတ်ဘဲ ‘‘အကျဉ်းချုပ်’’ ဖြစ်သည့်အတွက် အဆင်ပြေပါသည်။ ဒါက ပထမအဆင့် ဖြစ်ပါသည်။ လက်တွေ့ဓမ္မသည် ပြန်လည်မွေးဖွားမှု ပိုကောင်းအောင် ကြိုးစားခြင်းဖြစ်ပြီး အခြေခံအားဖြင့် ဘဝအဆက်ဆက် တန်ဖိုးရှိသော လူသားအဖြစ် ပြန်လည်မွေးဖွားမှု ဆက်လက်ရရှိရန် ဖြစ်ပါသည်။ သို့သော် ပြန်လည်မွေးဖွားမှုကို မယုံကြည်ပါက ဘဝကူးကောင်းရန် မည်သို့လျှင် ရိုးသားစွာ ရည်မှန်းနိုင်ပါမည်နည်း။ ပြန်လည်မွေးဖွားမှုကို နားလည်ရန်အတွက် ဘဝအသစ်ကဘာလဲ၊ စိတ်၏ အစဉ်အဆက် သဘောသဘာဝ၊ အတ္တ၏ သဘောသဘာဝ စသည်တို့ကို နားလည်ရန် လိုပါသည်။ တကယ်တော့ ဘဝကူးကောင်းရန် ရည်မှန်းသည်မှာ ဗုဒ္ဓဘာသာ သီးသန့် မဟုတ်ပါ။ ခရစ်ယာန်နှင့် အခြားဘာသာတရားများကလည်း ဤသို့ ရည်မှန်းပါသည်။ ခရစ်ယာန်ဘာသာ၌ ကောင်းကင်ဘုံ၌ ပြန်လည်မွေးဖွားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

နောက်ထပ် ရည်မှန်းချက်မှာ ထိန်းချုပ်မရလောက်အောင် ပြန်ဖြစ်နေသော ပြန်လည်မွေးဖွားမှုမှ လွတ်မြောက်ရေး ဖြစ်ပါသည်။ ဟိန္ဒူဘာသာတွင်လည်း ထိုကဲ့သို့ ရည်မှန်းပါသည်။ ထို့ကြောင့် ဤသို့ လွတ်မြောက်မှုဆိုသည်ကို ဗုဒ္ဓဘာသာက အမှန်တကယ် ဘာကိုဆိုလိုကြောင်း၊ ယင်းကိုရရှိအောင် မည်သည့် နည်းလမ်းများရှိကြောင်း နားလည်ရန် လိုပါသည်။ ထို့နောက် အဆုံးစွန် ရည်မှန်းချက်မှာ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာကဲ့သို့ ဉာဏ်အလင်းရရှိမှုကို ရည်မှန်းပါသည်။ ဤအချက်က ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ သီးသန့်ထူးခြားချက် ဖြစ်ပါသည်။

ဗုဒ္ဓဘာသာ တရားတော်များကို လေ့လာသောအခါ အဆင့်ဆင့် ရှိသည်ကို မြင်နိုင်ပါသည်။ အသိအမြင် တစ်ခုပြီးလျှင် နောက်တစ်ခု ပါလာပါသည်။ ဤအချက်ကို လေးစားရန် အရေးကြီးပါသည်။ အကြောင်းမှာ ‘‘ခံစားချက်ရှိသူတိုင်းကို ကယ်တင်နိုင်ဖို့ ဘုရားဖြစ်လိုတယ်’’ ဆိုပြီး အခြေခံ တစ်ခုမှမသိဘဲ ပြောနေပါက အဓိပ္ပာယ်မဲ့ စကားများ ဖြစ်နေပါသည်။ စကြဝဠာရှိ အင်းဆက်တိုင်းကို လွတ်မြောက်ပြီး ဉာဏ်အလင်းရလာအောင် အမှန်တကယ် ရည်မှန်းနေခြင်းလား။ မဟုတ်ဖို့ များပါသည်။ ထိုအတွက် အမှန်တကယ် ရည်မှန်းကာ အမှန်တကယ် ဆိုလိုပါက စိတ်၏ မှန်းဆမရနိုင်သော အတိုင်းအတာအထိ လိုအပ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ထိုအဆင့်အထိ တဖြည်းဖြည်း တည်ဆောက်သွားရပါမည်။ တရားတစ်ပုဒ်ချင်းစီကို ‘‘အဆိုလေးရပ်’’ ဟု ကျွန်ုပ်ဘာသာပြန်ထားသည့် အချက်လေးချက်ဖြင့် လေ့လာစူးစမ်းပြီး ထိုသို့ပြုလုပ်ပါသည်။ တစ်စုံတစ်ခုကို လေ့လာဆန်းစစ်ရန် အချက်လေးချက် ဖြစ်ပါသည်။ ဓမ္မ၏ အခြေခံအကျဆုံး အချက်ဖြင့် စတင်ပါသည်။

အဆိုလေးရပ်ကို အသုံးပြုသည့် နမူနာအနေနှင့် သေဆုံးခြင်းနှင့် မမြဲခြင်းတို့ကို တွေးတော ရှုမှတ်ကြပါစို့။ တစ်ကိုယ်ကောင်းဆန်သည့် အကြောင်းပြချက်ဖြင့် ဤသို့ ရွေးချယ်ပါသည်။ အကြောင်းမှာ ကျွန်ုပ်၏ အခင်ဆုံးသူငယ်ချင်း ယခင်တစ်ပတ်က ဆုံးသွားသောကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။ မည်သို့ဖြစ်စေကာမူ အဆိုလေးရပ်မှာ-

• မှီခိုမှု အဆို - ကျွန်ုပ်တို့ ဖော်ထုတ်လိုသော စိတ်အခြေအနေ၊ သေဆုံးမှုကို သတိပြုမိခြင်းက ဘယ်အပေါ် တည်မှီပါသလဲ။
• လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်မှု အဆို - ဤစိတ်အခြေအနေကို ရရှိပါက ဘာကိုဆောင်ရွက်ပြီး အကျိုး၊ အပြစ်တွေက ဘာတွေလဲ။
• အကြောင်းတရား အဆို - တရားတော်က မှန်ကန်သလား ဆုံးဖြတ်နိုင်အောင် လေ့လာသောအခါ ဘုရားရှင်၏ အခြားတရားတော်များနှင့် ကိုက်ညီပါသလား။ ယုတ္တိကျပါသလား။ ကြိုးစားကြည့်သောအခါ ဖော်ပြထားသော အကျိုးသက်ရောက်မှု ပေါ်ထွက်လာပါသလား။
• သဘာဝအတိုင်းဖြစ်မှု အဆို - သေဆုံးခြင်းသည် အရာအားလုံး၏ သဘာဝဆိုသည့် နမူနာ ဖြစ်ပါသလား။ လူတိုင်း သေဆုံးပါသလား။

သေဆုံးခြင်းအကြောင်းကဲ့သို့ အချို့ တရားတော်ကို နာယူပြီး ဤအဆိုလေးရပ်၏ ရှုထောင့်အမြင်မှ ဝေဖန်ဆန်းစစ်ရန် ဖြစ်ပါသည်။ ထိုအတွက် လိုအပ်သလောက် အချိန်ယူနိုင်ပါသည်။ ဤအချက်အတွက် ဆယ်မိနစ်၊ နောက်အချက်အတွက် မိနစ်နှစ်ဆယ် စသည်ဖြင့် ပုံသေသတ်မှတ်ထားခြင်း မရှိပါ။ သို့သော် သင်အာရုံစိုက်သောအရာတွင် အဓိပ္ပာယ် မဲ့သွားခြင်းမျိုး မဖြစ်အောင် အလွန်လျင်မြန်စွာ မလေ့လာသင့်ပါ။ တစ်ခုခုကို စိမ့်ဝင်သွားစေကာ အမှန်တကယ် အားထုတ်ကြည့်သင့်ပါသည်။

အခြေခံအားဖြင့် အကြောင်းရပ်ကို ကျွန်ုပ်တို့ နားလည်ကာ ဘာဆိုလိုသည်ကို ရှေ့တိုးနောက်ဆုတ် ပြန်စဉ်းစားနေရခြင်း မရှိကြောင်း ယုံကြည်လာရပါမည်။ ထို့ကြောင့်လည်း တိဘက်လူမျိုးများက ငြင်းခုန်ဆွေးနွေးသည့် ပညာပေးနည်းလမ်း ထားရှိကာ မိမိ၏နားလည်မှုကို မေးခွန်းထုတ်စေပါသည်။ လူတိုင်း ထိုသို့ပြုလုပ်နေရာ သင်က အတန်းနောက်ဘက်တွင် ငြိမ်ငြိမ်လေးထိုင်နေ၍ မရပါ။ တစ်ယောက်က တစ်ခုခု ဖော်ပြပြီး တစ်ဖက်လူက ထိုအချက်ကို လက်ခံခြင်း၊ ငြင်းပယ်ခြင်း ပြုလုပ်ရသည်။ ထိုသို့ပြုလုပ်ရသည့် အဓိကအချက်မှာ မှန်ကန်သောအဖြေ ရရှိရေးမဟုတ်ဘဲ အကြောင်းအရာကို သေချာနားလည်မှု ရှိရေးအတွက် ဖြစ်ပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏ တွေးခေါ်မှုကို ကျွန်ုပ်တို့ ကိုယ်ထင်မဟုတ်ဘဲ အခြားသူများက စိန်ခေါ်ခြင်း ဖြစ်သည့်အတွက် အလွန်ကောင်းသော နည်းစနစ် ဖြစ်ပါသည်။ ငြင်းခုန်ဆွေးနွေးမှုများတွင် အခြားသူများက သူတို့ဘာသာ ဝေခွဲမရ ဖြစ်သွားသောအခါ အလွန် ပျော်စရာကောင်းပြီး အားပါးတရ ရယ်မောကြသည့်အတွက် အားအင်များစွာ ကုန်ပါသည်။ သို့သော် ကောင်းမွန်သော ဟာသအနေနှင့် ပြုလုပ်သည့်အတွက် အားလုံး နှစ်သက်ကြပါသည်။

ဤသို့သော သင်ယူမှုပုံစံ၏ နောက်ထပ် အကျိုးကျေးဇူး တစ်ခုမှာ သင်ကမည်သူပင်ဖြစ်စေ၊ တစ်နေရာရာတွင် သင့်ကိုယ်သင် ကွဲလွဲမှု ဖြစ်လာပြီး တစ်ခုခု အမှားအယွင်း ပြောမိပါမည်။ ထိုအခါ အတ္တနှင့် မာနကို လျော့ပါးသွားစေပါသည်။ ရှက်ကြောက်မှုကိုလည်း ကျော်လွှားနိုင်ပါသည်။ လူစုလူဝေးရှေ့တွင် ငြင်းခုန်ရန်အတွက် ရှက်နေ၍ မရတော့ပါ။

ငြင်းခုန်ဆွေးနွေးမှုကို ‘‘အို။ ဒါကတော့ အသိဉာဏ်ပိုင်းဆိုင်ရာတွေပဲ။ ငါက ပင်ကိုသိစိတ်နဲ့ နေထိုင်ပြီး တရားပဲ ရှုမှတ်ချင်တာ’’ ဟု လျစ်လျူရှု၍ မရပါ။ ငြင်းခုန်ဆွေးနွေးမှုသည် အလုံးစုံ ရည်မှန်းချက်ဖြစ်သည့် တရားရှုမှတ်အောင် သင့်ကိုကူညီပါသည်။ ငြင်းခုန်ဆွေးနွေး ပြီးသောအခါ သံသယများ မရှိတော့ဘဲ သင့်နားလည်သဘောပေါက်မှုကို သေချာလာပါသည်။ ထိုအခါ ဤအသိအမြင်ကို ယုံကြည်မှု အပြည့်အဝဖြင့် ပေါင်းစည်းရန် တရားရှုမှတ်နိုင်ပါသည်။ ထိုသို့မဟုတ်ပါက သင့်တရားရှုမှတ်ခြင်းက ထိုသို့ မတည်မြဲပါ။ ဤနေရာတွင် အချင်းချင်း စနစ်တကျ ငြင်းခုန်ဆွေးနွေး၍ မရတာ မှန်ပါသည်။ သို့သော် တရားတော်များကို မာန၊ မောက်မာမှုတို့ မပါဘဲ၊ တစ်ဖက်လူက ပုဂ္ဂိုလ်ရေး တိုက်ခိုက်နေသည်ဟုတွေးကာ ခုခံခြင်း မပြုဘဲ တရားဆွေးနွေး သင့်ပါသည်။

နောက်ထပ် ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ဗုဒ္ဓဘာသာ ဝေါဟာရ နှစ်ခုမှာ ‘‘အချက်အလက်ကို မှန်ကန်သည်ဟု ယုံကြည်ရန်’’ နှင့် ‘‘တည်မြဲသော ယုံကြည်မှု’’ တို့ ဖြစ်ပါသည်။ မှန်ကန်သောအရာကို မှန်ကန်သည်ဟု ယုံကြည်နိုင်ပါသည်။ သို့မှသာ မှန်ကန်သော နားလည်မှုဟု ကောက်ချက်မချမိသော တရားတော်များကို လေ့လာရာတွင် သတိထားနိုင်ပါမည်။ တည်မြဲသော ယုံကြည်မှုမှာ မည်သည့်အရာကမျှ ကျွန်ုပ်တို့၏ ယုံကြည်မှုကို ကိုင်လှုပ်၍ မရကြောင်း အလွန်ယုံကြည်ခြင်း ဖြစ်ပြီး ထိုသို့ အမှန်တကယ် ဖြစ်လာရပါမည်။

ဤအရာအားလုံး ခေါင်းမာမှုနှင့် စိတ်တံခါး ပိတ်ထားမှုအဖြစ် ပုံပျက်သွားနိုင်ပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် မှားယွင်းသော နားလည်မှု ရှိပြီး အလွန်ခေါင်းမာလာကာ မည်သူကမျှ ပြုပြင်ပေး၍ မရတော့ပါ။ ဤသည်မှာ ‘‘မှားသောအမြင်’’ ဟု တစ်ခါတစ်ရံ ဘာသာပြန်ပါသည်။ မှားသောအချက်တစ်ခုကို ဆုပ်ကိုင်ကာ ထိုအတွက် အလွန်ခေါင်းမာနေပါသည်။ ထိုကဲ့သို့မဟုတ်ဘဲ ခြားနားစွာ ပြောလာသူတိုင်းကို ရန်လိုပြီး တိုက်ခိုက်ပါသည်။

ဘုရားဖြစ်သည်အထိ အရာရာ ပို၍နက်ရှိုင်းစွာ ကြိုးစားကြည့်ပြီး သဘောပေါက်နားလည်ရပါမည်။ ထို့ကြောင့် ‘‘သင်၏ နားလည်မှုအဆင့်၊ အောင်မြင်မှု အဆင့်ကို ဘယ်တော့မှ ကျေနပ်မနေနှင့်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ဘုရားဖြစ်သည်အထိ အမြဲတမ်း ပို၍ နက်ရှိုင်းစွာ လေ့လာနိုင်သလို အမြဲတမ်း ပို၍မြင့်မားစွာ အောင်မြင်နိုင်ပါသည်။’’ ဟု ကျွန်ုပ်တို့ကို အမြဲတမ်း မှာကြားပါသည်။ ထို့ကြောင့် မှန်ကန်သော နားလည်မှု ရှိနေလျှင်ပင် အနက်ရှိုင်းဆုံး နားလည်မှု မဟုတ်နိုင်ပါ။ ဒလိုင်းလားမား ဆရာတော်ကြီး၏ ဆရာတော်တစ်ပါးဖြစ်သည့် ထရီကျန် ယင်းပိုချီက ‘‘လမ်-ရင်း ချန်-မို (ဆုန်ခပ ၏ အဆင့်အလိုက် လမ်းကြောင်းကို ခမ်းနားစွာ တင်ဆက်ထားခြင်း - အခြေခံကျမ်းကြီး) ကို အကြိမ်ပေါင်း ရာနှင့်ချီပြီး ဖတ်ဖူးပါတယ်။ ပြန်ဖတ်လိုက်တိုင်းမှာ ခြားနားပြီး ပိုနက်နဲတဲ့ နားလည်မှုမျိုး ရရှိလာပါတယ်’’ ဟု ပြောလေ့ရှိပါသည်။ ဤသည်မှာ အစတွင် မှန်ကန်သော နားလည်မှု ရရှိထားသော်လည်း ပို၍နက်ရှိုင်းစွာ ဆက်လက်လေ့လာရန် လိုအပ်ပုံကို အကောင်းဆုံး နမူနာပေးခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

မရဏ တရားရှုမှတ်ခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ အချက်လေးချက်ကို ယခုလေ့လာနိုင်ပါသည်။ သို့မှသာ ယင်းတို့က ဘာကိုဆိုလိုပြီး ဘယ်လို အသုံးချရမည်ကို နမူနာ သိရှိလာပါမည်။ သေဆုံးမှုနှင့် မရဏ တရားရှုမှတ်မှုဆိုင်ရာ တရားတော်များ ရရှိပြီးမှသာ ဒါကိုလေ့ကျင့်မှာ မှန်ပါသည်။ သေဆုံးမှုကို လေ့လာသောအခါ ဆောင်ရွက်နေသည့် အခြေခံ အချက်သုံးချက် ရှိပါသည်-

• သေဆုံးခြင်းကို ရှောင်လွှဲ၍ မရပါ။
• သေဆုံးမည့် အချိန်သည် မသေချာပါ။
• သေဆုံးချိန်တွင် ဓမ္မမှလွဲ၍ အားကိုးစရာမရှိပါ။

လူသားအားလုံး သေဆုံးရပါမည်။ ရှောင်လွှဲ၍ မရပါ။ ဒါကို ကျွန်ုပ်၊ သင်၊ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအရ ခင်မင်သူ၊ အခြားလူသားအားလုံး ကိုယ်တိုင်သိကြပါသည်။ ဘယ်အချိန် သေဆုံးမည်ကိုလည်း မည်သူမျှ မသိပါ။ တကယ်သေဆုံးသောအခါ ရရှိထားသည့် စိတ်အစဉ်၏ အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်နေသည့် အပြုသဘော အလေ့အထများမှအပ မည်သည့်အရာကမှ မကယ်နိုင်ပါ။

သေဆုံးမှုကို ရှောင်လွှဲ၍မရသော်လည်း ၎င်း၏လုပ်ဆောင်မှုသည် (မှီခိုမှု အဆိုအရ) ဘာကို မှီခိုပါသလဲ။ ဤအချက်ကို အဆင့်များစွာဖြင့် လေ့လာဆန်းစစ်နိုင်ပါသည်။ ပထမဦးစွာ သေဆုံးမှုသည် အသက်ရှင်မှုပေါ် မူတည်ပါသည်။ ရှင်သန်မှု မရှိပါက မသေဆုံးနိုင်ပါ။ ထို့ပြင် နေ့စဉ်ပို၍ အိုမင်းလာပါသည်။ မူလက အတော်သန်မာသော ကျွန်ုပ်တို့၏ ခန္ဓာကိုယ်မှာ အားနည်းလာပါသည်။ ထို့ကြောင့် သေဆုံးမှုသည် ခန္ဓာကိုယ် ဖျားနာလာခြင်း ကားတိုက်မိခြင်း စသည်တို့ပေါ်တွင်လည်း မူတည်ပါသည်။

ပို၍နက်ရှိုင်းသောအဆင့်တွင် မှီခိုမှုအဆိုနှင့် ပတ်သက်၍ မရဏ တရားရှုမှတ်မှု မတိုင်မီ နားလည်ရန် လိုသည်မှာ ရရှိထားသည့် အလွန်အဖိုးတန်ကောင်းမွန်သော လူသားဘဝ အကြောင်း ဖြစ်ပါသည်။ သေဆုံးမှုကို သတိရှိခြင်းမှာ ဤသို့တန်ဖိုးရှိသော လူသားဘဝကို ယခုပင် အကျိုးရှိစွာ အသုံးချရေးအတွက် စိတ်ဓာတ်တွန်းအားပေးရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။ မိမိဘဝ၊ မိမိကိုယ်တိုင် ကြိုးစားခွင့်ရှိခြင်းတို့ကို တန်ဖိုးမထားပါက ဘဝ ဆုံးရှုံးမှု ရှိမည့်အကြောင်းကို သေချာ တွေးမိတော့မည် မဟုတ်ပါ။ အကြောင်းမှာ လူအများစုက ‘‘ငါရှင်သန်နေတယ်။ အပြုသဘော တစ်ခုခု ဆောင်ရွက်ဖို့ ငါ့စိတ်နဲ့ခန္ဓာကို အသုံးပြုနိုင်တယ်’’ ဆိုသောအချက်ကို တန်ဖိုးမထားကြပါ။ ဘဝကို အကျိုးမဲ့ ဖြုန်းတီးပါသည်။ ထို့ကြောင့် မရဏ သတိရှိမှုသည် တကယ်တော့ အသက်ကို သတိရှိမှုတွင် မှီခိုပါသည်။

ဤသို့ တန်ဖိုးရှိသော လူသားဘဝကို ရရှိထားပြီး အသက်ရှင်မှုကို အမှန်တကယ် အသုံးချနိုင်စွမ်းမှ ကာကွယ်မည့် ပိုဆိုးသော အခြေအနေများမှ ကင်းဝေးကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့ သိရှိထားပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့ လူတိုင်း တက်နင်းချင်သည့် ပိုးဟပ်တစ်ကောင်အဖြစ် မွေးဖွားလာခြင်း မဟုတ်ပါ။ ငါးကြီးတစ်ကောင်က အရှင်လတ်လတ် ဝါးမျိုခံရနိုင်သည့် ငါးကလေး တစ်ကောင်အဖြစ် မွေးဖွားလာခြင်း မဟုတ်ပါ။ ယင်ကောင်အဖြစ် မွေးဖွားလာခြင်း မဟုတ်ပါ။ ယင်ကောင်အနေနှင့် မွေးဖွားလာပါက ဘာလုပ်နိုင်မည်ကို စဉ်းစားကြည့်ပါ။ ဘာမှ မလုပ်နိုင်ပါ။ မစင်နှင့် အမှိုက်ပုံများ အနီးတွင် ဝဲလည်ကာ ဘဝတစ်ခုလုံး ကုန်ဆုံးရပါမည်။

ထို့ကြောင့် သေဆုံးမှုကို သတိရှိရေး (လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်မှု အဆို) ၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ‘‘အို။ ဆိုးလိုက်တာ။ သေရမှာ ကျိန်းသေပဲ’’ ဟု စိတ်ဓာတ်ကျနေရုံ မဟုတ်ပါ။ ဤအချက်က အဓိကမကျပါ။ လုပ်ဆောင်ချက်မှာ ယခုရှိနေသော တန်ဖိုးရှိလှသည့်အချိန်ကို ရယူအသုံးချရေး ဖြစ်ပါသည်။ အကြောင်းမှာ ဘယ်အချိန် ဆုံးပါးသွားမည်ကို တကယ်မသိသောကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။ ယခင်တစ်ပတ်က ကျွန်ုပ်၏ သူငယ်ချင်းလိုပင် လုံးဝကျန်းမာပြီး အသက်လည်း မကြီးလှသေးပါ။ ဆေးလိပ်၊ အရက်မသောက်ပါ။ သွေးတိုးရောဂါ မရှိပါ။ အားကစား မျိုးစုံ လှုပ်ရှားပါသည်။ အပြင်းအထန် တရားရှုမှတ်ပြီး ကျင့်ကြံသူ ဖြစ်ပါသည်။ ယခင်တစ်ပတ်က မနက်ခင်းတစ်ခုတွင် သူရေချိုးပြီးနောက် နှလုံးအမောဖောက်ကာ လဲကျဆုံးပါးသွားပါသည်။ ထိုမျှသာပါ။

ဤသို့တန်ဖိုးရှိသောဘဝ ဆုံးရှုံးရမည့်အချိန်ကို ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် လုံးဝမသိနိုင်သလို သေဆုံးမှုက လုံးဝမမျှော်လင့်ဘဲ ရောက်လာတတ်ပါသည်။ အသက်ကြီးမှ၊ ဖျားနာမှ သေဆုံးခြင်း မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် မရဏ သတိရှိမှု၏ အဓိက ရည်ရွယ်ချက်များ ပျင်းရိမှု၊ အချိန်ဆွဲမှု၊ မနက်ဖြန်အထိ အရာရာ ရွှေ့ဆိုင်းမှု တို့ကို ကျော်လွှားရန် ဖြစ်ပါသည်။ အလန် ဆိုသော ကျွန်ုပ်၏ သူငယ်ချင်း သေဆုံးသွားခြင်းက အကောင်းဆုံး နမူနာ ဖြစ်ပါသည်။ သူ့မိခင်သည် အလွန်အိုမင်းပြီး ကျန်းမာရေး မကောင်းပါ။ သူက သူ့အမေကို ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာရော၊ ငွေရေးကြေးရေးပါ တကယ် ကူညီချင်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် စနေ၊ တနင်္ဂနွေတိုင်း သူ့ထံသွားပြီး စျေးဝယ်ခြင်းစသည်ဖြင့် ပြုစုစောင့်ရှောက်ပါသည်။ သူ့အမေဆုံးသွားလျှင် အလုပ်မှ အနားယူပြီး အရင်ဆုံး စိတ်စင်ကြယ်မှုအတွက် ဝဇီရသတ္တ တစ်နှစ်တာ ဆောင်ရွက်မည်၊ ထို့နောက် ပိုမိုကြာမြင့်စွာ အနားယူမည်ဟု အမြဲပြောပါသည်။ သူ့ရည်ရွယ်ချက်က ထိုအတိုင်း ဖြစ်ပါသည်။

ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း သူကအလွန် အပြင်းအထန် ကျင့်ကြံပါသည်။ သူ့မိခင်ကို ကူညီဆောင်ရွက်ခွင့် မရမှာ စိုးသည့်အတွက် အလုပ်သာလုပ်ပြီး တရားရှုမှတ်ခြင်း တရားစခန်း လုံးဝမဝင်ပါ။ သူ့မိခင်ကို ကူညီရန် ဆက်လက် အလုပ်လုပ်ပါက သို့မဟုတ် အခွင့်အရေးရတုန်း တရားစခန်း ဝင်လိုက်ပြီး အခြားသူများကို မိခင်အား စောင့်ရှောက်ခိုင်းလိုက်ပါက မည်သို့ရှိမည်နည်း။ ဓမ္မသည် ကျွန်ုပ်တို့ကို ဘာလုပ်ရန် သင်ကြားထားပါသနည်း။ မရဏအကြောင်း တရားတော်များက ကျွန်ုပ်တို့ကို ဘာလုပ်ရန် တိုက်တွန်းပါသနည်း။ ထိုအခြေအနေတွင် မိမိဘာလုပ်မည်ကို တွေးကြည့်သင့်လှပါသည်။

စိတ်ကူးတစ်ခုမှာ တိုတောင်းသော တရားစခန်းဝင်ရန်နှင့် တစ်ချိန်တည်းမှာပင် သင့်မိခင်ကို ကူညီရန်ဖြစ်သည်။ တရား စခန်းများမှာ အချိန်ပြည့်အလုပ် ဖြစ်ရန်မလိုလှပါ။ မနက်ခင်းနှင့် ညနေခင်း အချိန်များ ဝင်နိုင်ပြီး တစ်နေ့တာအတွင်း လိုအပ်သော အလုပ်ကိစ္စတိုင်း ဆောင်ရွက်နိုင်ပါသည်။ တရားစခန်းဝင် သင့်သော်လည်း တရားတော်များက လူသားအားလုံး၏ မေတ္တာကို ပြန်ပေးရန်၊ အထူးသဖြင့် ဘဝတစ်ခုပေးခဲ့သော မိခင်မေတ္တာကို ပြန်ပေးဆပ်ရန် အမြဲတမ်း သင်ကြားထားပါသည်။ ‘‘ငါ့အလုပ်ကို မုန်းတယ်။ အနားယူချင်ပြီ။ သူတို့ သေသွားရင်ကောင်းမယ်’’ ဆိုသည့် မုန်းတီးမှု မရှိဘဲ သင့်မိဘများကို ပြုစုစောင့်ရှောက်သောအခါ အပြုသဘော အစွမ်းအစများစွာ ရရှိပါသည်။ မိဘများအတွက် စိုးရိမ်စရာ မလိုသောအခါ မိမိဘဝကို တတ်နိုင်သလောက် အသုံးချရန်လိုပါသည်။

တိဘက်လူမျိုး လားမားဆရာတော်များက အနောက်တိုင်း ဓမ္မသင်တန်းသားများကို တစ်ခါတစ်ရံ အလေးအနက် မထားကြပါသည်။ အကြောင်းမှာ ကျွန်ုပ်တို့အများစုတွင် တိဘက်လူမျိုးများကဲ့သို့ ဓမ္မအတွက် အမှန်တကယ် အားစိုက်မှုနှင့် သန္နိဋ္ဌာန်တို့အပြင် အမှန်တကယ် တန်ဖိုးထားမှု မရှိကြပါ။ အနောက်တိုင်းသားများက ‘‘ငါဒီနေ့ မောပန်းတယ်။ သင်တန်းကို နောက်တစ်ခေါက်မှ သွားမယ်’’ ဟုတွေးကာ အတော်လေး သက်သာစွာ နေလေ့ရှိပါသည်။ အမှန်တကယ် အလေးအနက် ထားကာ သေဆုံးမှုနှင့် ဤသို့သော တန်ဖိုးရှိသည့် လူ့ဘဝကို သတိရှိပါက မည်သို့ခံစားရသည်ဖြစ်စေ တရားသင်တန်းရှိတိုင်း နေ့တိုင်း သွားမိပါလိမ့်မည်။

ကျွန်ုပ်တို့၏ တန်ဖိုးရှိသောဘဝသည် ကုန်ဆုံးပါတော့မည်။ ဘယ်အချိန်ဆိုသည်ကို မသိရပါ။ နှလုံးအမောဖောက်ပြီး ရေချိုးရင်း သေဆုံးနိုင်ပါသည်။ ဘတ်စ်ကား တိုက်သွားနိုင်ပါသည်။ ထို့ပြင် ဘဝကို အချိန်ဖြုန်းနေ၍မရပါ။ မရဏ သတိရှိမှုသည် ပျင်းရိမှုကို ကျော်လွှားစေနိုင်သလို ရှိနှင့်ပြီးသော အခွင့်အလမ်း အားလုံးကို အပြည့်အဝ အသုံးချနိုင်စေပါသည်။ သို့သော် ထိုသို့ ပြုလုပ်ရာတွင် စိတ်ဖိစီးခြင်း၊ တင်းကျပ်နေခြင်းမျိုး မရှိရန် အရေးကြီးပါသည်။ တစ်ခါတစ်ရံ အရေးမကြီးလှသော အသေးအဖွဲများအပေါ်တွင် အလွန်တင်းကျပ်ပြီး စိတ်စီးနေပါသည်။ ဓမ္မနှင့် ပတ်သက်၍လည်း တင်းကျပ်လာပါသည်။ မိမိ၏ ကျင့်ကြံမှုတွင် ရိုးသားရန် လိုသော်လည်း သက်သာသလို နေရပါမည်။ သို့ရာတွင် ပျင်းရိနေရမည်ဟု မဆိုလိုပါ။ အပြုသဘော အလေ့အထများ တည်ဆောက်မိသောအခါ သေဆုံးချိန်တွင် ထိုအလေ့အထများက အထောက်အကူပြုမည်ကို သိထားသည့်အတွက် ပြဿနာ မရှိတော့ပါ။

သို့ဆိုလျှင် တရားတော်များက ဘုရားရှင် ဟောကြားသမျှနှင့် ကိုက်ညီခြင်း ရှိ၊ မရှိ အကြောင်းရင်းကို ရရှိလာပါသည်(အကြောင်းတရား အဆို)။ ထိုသို့ပြုလုပ်ရန်အတွက် တရားအနည်းငယ် ရရှိရန် သို့မဟုတ် ဖတ်မှတ်စရာ ဗုဒ္ဓဘာသာစာအုပ်များ ဖတ်ရှုရန် လိုအပ်လေ့ ရှိပါသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာ တရားတော်များစွာတွင် မမြဲခြင်း အကြောင်း ပြောထားသည့်အတွက် ဘုရားရှင် ဟောကြားထားသည့်အချက်နှင့် ကိုက်ညီပါသည်။

ဤသည်မှာ ယုတ္တိကျပါသလား။ မှန်ပါသည်။ နေ့တိုင်း သေဖို့နီးလာပါသည်။ တစ်ချိန်ချိန်တွင် ရပ်တန့်သွားပါမည်။ သေဆုံးမှုက ကျိန်းသေ ဖြစ်လာပါမည်။ အကြောင်းမှာ သေဆုံးမှု ရောက်လာသောအခါ မသေအောင် ရှောင်လွဲနိုင်မည် မဟုတ်ပါ။ လူ့သက်တမ်းကို တိုးပေး၍မရပါ။ လက်ကျန် သက်တမ်းက တစ်ရက်ပြီးတစ်ရက်၊ တစ်မိနစ်ပြီး တစ်မိနစ်၊ တစ်စက္ကန့်ပြီး တစ်စက္ကန့် လျော့ပါးလာပါသည်။ စိတ်ခံစားချက်အရ ဤအချက်ကို ရှုမြင်ရန်မှာ အတော်လေး နက်ရှိုင်းပါသည်။ လုံးဝ ကြောက်ရွံ့မှု မရှိသောနည်းဖြင့် ဆောင်ရွက်နိုင်သော်လည်း ထိုအကြောင်းကို သက်သက်သာသာ ရှိနေရပါမည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် အလေးအနက် ထားဖို့လိုပါသည်။ အသက်ရှင်နေစဉ် ဓမ္မကျင့်ကြံရန် အချိန်မရှိလျှင်လည်း သေကြရပါဦးမည်။ အသက်ရှင်ခဲ့သူတိုင်း သေဆုံးခဲ့ကြရပါသည်။

ရလဒ်နှင့် ပတ်သက်၍ မည်သို့ရှိပါသလဲ။ သေဆုံးမှု ဖြစ်လာပြီး ဤသို့သော တန်ဖိုးရှိသည့် လူသားဘဝကို ရရှိထားသည်ဟု အမှန်တကယ် ယုံကြည်လာပါက အကျိုးရလဒ်မှာ ကျွန်ုပ်တို့၏ ပျင်းရိမှု လျော့သွားပါမည်။ ရှိပြီးသား အခွင့်အလမ်းအားလုံးကို အသုံးချလာပါမည်။ ကိုယ်ပိုင်အတွေ့အကြုံအရ ဤသည်မှာ အကျိုးရှိသည်ဟု ဆိုရပါမည်။

စတုတ္ထအဆိုဖြစ်သည့် အရာရာ သဘာဝအတိုင်း ဆိုသည့်အချက်နှင့် ပတ်သက်၍ သက်ရှိအရာအားလုံး၏ သဘောသဘာဝမှာ သေဆုံးကြရပါသည်။ ဤအတိုင်း ဖြစ်တည်နေသည်။ ဤသည်မှာ အမှန်တရား ဖြစ်သည်။ ဤအချက်ကို လက်ခံရုံမှတစ်ပါး ဘာမျှမလုပ်နိုင်ပါ။

ဤဥပမာအရ ဤအဆိုလေးရပ် မိမိအတွေ့အကြုံဖြင့် ဆက်စပ်ကာ တရားတော်များကို ဆန်းစစ်ရန် မည်သို့အသုံးချ နိုင်သည်ကို မြင်လာပါသည်။ ဤသည်မှာ စဉ်ဆက်မပြတ် လုပ်ငန်းတစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။ ၁၀၀% ယုံကြည်ပြီး ဘဝတွင် ပေါင်းစည်းမိရန် များစွာ ကြိုးစားအားထုတ်ဖို့ လိုပါသည်။ အသိဉာဏ်ပိုင်းဆိုင်ရာအရ ယုံကြည်လာရန် လွယ်ကူသော်လည်း စိတ်ခံစားချက်အရ ယုံကြည်လာရန် မလွယ်ကူပါ။ စိတ်နှင့်ခန္ဓာမှာလည်း ခြားနားပါသည်။ ဥပမာ၊ ကျွန်ုပ်သူငယ်ချင်း၏ နာရေးနှင့် ပတ်သက်လျှင် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ စိတ်ခံစားချက်အရ ကျွန်ုပ်သည် အေးဆေးနေသော်လည်း ခန္ဓာကိုယ်က အလွန်ပင် အားအင်ကုန်ခမ်းသည်ဟု ခံစားရပါသည်။

ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာအဆင့်တွင် ဝမ်းနည်းမှု ရှိပါသည်။ ‘‘လူတိုင်း သေဆုံးသည်’’ ဟု ခန္ဓာကိုယ်အဆင့်တွင် ခံစားမိရန် ခက်ခဲသောကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ပြင် ဝမ်းနည်းမှုသည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အဆင့်တွင် သဘာဝအတိုင်း ဖြစ်နေသည့်အတွက် မကြာခဏ ဖြစ်လာပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ဘုရားမဟုတ်ပါ။ လွတ်မြောက်ပြီးသူများ မဟုတ်ကြပါ။ အနှောင့်အယှက်ပေးသော စိတ်ခံစားချက် သို့မဟုတ် ဆင်းရဲဒုက္ခများမှ မကင်းသေးပါ။ သို့သော် ထိုသို့ဖြစ်ရန် ရည်မှန်းထားကြရပါသည်။

လွတ်မြောက်မှုနှင့် ဉာဏ်အလင်း ရရှိမှုတို့ကို အမှန်တကယ် သိရှိလာသည်နှင့် ရည်မှန်းချက် သတ်မှတ်နိုင်ပါသည်။ မိမိအမှန်တကယ် လိုသောအရာကို သဘောပေါက်လာသောအခါ ထိုအတိုင်း ဖြစ်ရန် အဆင့်ဆင့် ကြိုးစားနိုင်ပါသည်။ အဆိုလေးရပ်မှာ ကျွန်ုပ်တို့ လုပ်နေသောအရာကို သေချာမှုရှိလာအောင် ကူညီပါသည်။

သေဆုံးခြင်းအပေါ် တရားရှုမှတ်ပြီး အားလုံး မည်သည့်အချိန်မှန်း မသိသော်လည်း သေကြရမည်ကို အမှန်ပင် နားလည်လာသောအခါ တကယ် အရေးကြီးသောအရာကို ဆောင်ရွက်လိုစိတ် ရှိလာပါသည်။ မရဏ သတိရှိမှုသည် ကိုယ်တွင်း၌ မယုံနိုင်လောက်အောင် ပြောင်းလဲစေပြီး ပျင်းရိမှု၊ စိတ်ဓာတ်ကျမှုတို့ မဖြစ်အောင် တားဆီးလာနိုင်ပါသည်။