Jetsunma Tenzin Palmo ile Söyleşi

Study Buddhism: Bize kendinizden bahseder misiniz?

Tenzin Palmo: İngiltere’de doğdum ve Londra’da büyüdüm. 18 yaşında bir kitap okuyarak Dharma ile tanıştım. Kitabın yarısını bitirmiştim ki anneme dönüp “Ben bir Budist’im.” dedim ve o da “Oh, öyle mi tatlım?” diye cevap verdi, “O zaman kitabı bitir ve bana anlat bakalım.” Her zaman bir Budist olduğumu fark ettim ama böyle bir şeyin var olduğunu bilmiyordum çünkü o günlerde ‘Buddha’ sözcüğü bile pek bilinmiyordu. Bu 1960’lardaydı ve ortalıkta pek fazla kaynak yoktu, Londra’da bile. Bunun akabinde Tibet geleneğine daha meyilli olduğumu fark ettim ve 20 yaşında Hindistan’a gittim. 21. yaş günümde benim öğretmenim ve bir Lama olan Khamtrul Rinpoche ile tanıştım ve üç hafta sonra bir rahibe olarak ilk yeminimi ederek onunla çalışmaya başladım.

O bana, daha sonra 18 yıl kalacağım Lahaul’a gitmemi söyledi. Sonra birkaç yıl daha Hindistan’da kaldım, ve bir rahibe manastırı kurmam istendiğinde tekrar Hindistan’a döndüm, o zamandan beri de vaktimi orada ve dünyanın çeşitli yerlerinde Dharma konuşmaları yaparak geçiriyorum.

Study Buddhism: Sizi bilhassa Budizm’e çeken şey neydi?

Tenzin Palmo: Küçüklüğümden beri özümüz itibariyle mükemmel olduğumuza ve tabiatımızda olan mükemmelliği fark edene dek tekrar tekrar dünyaya geri geldiğimize inandım. Soru elbette ki şuydu, mükemmellik tam olarak nedir ve nasıl elde ederiz? Çoğu spiritüel gelenek oldukça teistik [Tanrı ile ilgili, çev.] ve ipleri elinde tutan dışsal bir tanrı kavramı bana hitap etmiyordu. Sonra Budizm’i keşfettim ve mükemmel yolu buldum. Buddha’ya bize yalnızca nihai sonucu açıklamakla kalmayıp yolu öğrettiği ve buna nasıl ulaşacağımızı da açık bir şekilde gösterdiği için şükran duydum. 

Study Buddhism: Londralı bir kızın çok uzaklardaki Himalaya dağlarında yaşamaya başlaması size hiç garip gelmedi mi?

Tenzin Palmo: Londra’dan Lahaul’a gitmeyi hiç merak etmedim. Bütün bunlar doğal bir ilerleyişle oldu. Londra’da yanlış bir yerde olduğumu hissediyordum ve ayrılmak istedim. Avustralya veya Yeni Zelanda’ya gitmeyi düşündüm. İngiltere’ye karşı bir şey değildi, sadece orada olmamak gerektiğini biliyordum. Ama bir kez Dharma’ya adım attığımda, gitmeye ihtiyacım olan yerin öğretmenimin yanı olduğunu anladım. O zamanlar orası Hindistan’dı.

Study Buddhism: Modern dünyada tüm bilgi için internete bel bağlamak doğru mu, yoksa gerçek hayattaki öğretmenlerle bağlantı kurmaya mı ihtiyacımız var?

Tenzin Palmo: İnternet inanılmaz derecede yardımcı olabilir, tıpkı kitaplar gibi, ama Budizm’i gerçekten uygulamak için en önemli etmen olduğunu düşünmüyorum. Bir noktada, tıpkı herhangi bir beceri öğrenirken olduğu gibi, bizden daha ileri seviyede olan birinden kişisel talimat almamız gerekir. Eğer müzisyen, dansçı veya sporcu olmak istiyorsak internetten bir şeyler indirebilir ve DVD izleyip kitaplar okuyabiliriz ama neticede bizi değerlendirip kişisel talimat verecek birisine ihtiyacımız vardır. Bu ikisi birbiriyle uyumludur. Her zaman öğretmenimizin dizinin dibinde oturmamız gerekmez ama dönem dönem bizi gözden geçirip yönlendirme yapacak birisine ihtiyacımız vardır. 

Study Buddhism: Bir öğretmeni nasıl buluruz?

Tenzin Palmo: Hindistan’da birçok kişi benimle konuşmaya gelir. Bazen gelenlerin yarısının “Bir sorunum var, bir öğretmen bulmam gerekiyor.” derken diğer yarısının da “Bir sorunum var çünkü bir öğretmenim var!” dediğini söylerim. Yani bu o kadar da basit değil.

Etrafta pek çok mükemmel nitelikleri olan öğretmen var, ama bu her öğretmen aynı kişiye uygun demek değil, tıpkı herkesin aynı kişiye âşık olmadığı gibi. Hepimizin kendi karması var, farklı öğretmenler farklı öğrencilere anlamlı ve doğru gelecektir. 

Bir de aslında öğretmen olmaması gereken bazı öğretmenler vardır. Ama buradaki ana husus şu, karizma ile kandırılacak naiflikte olmamamız gerekir. Birisi sırf çok karizmatik diye gerçekten nitelikli olacak diye bir şey yoktur. Metinlerde, Dalai Lama’nın da bizlere hatırlattığı gibi, bir kişinin davranışlarını yüksek bir tahtta oturduğunda değil perde arkasında gözlemlememiz gerektiği yazılıdır. Sıradan insanlara nasıl davranıyorlar -sadece ana sponsorlara değil- ama onlar için önem teşkil etmeyen sadece sıradan insanlara. Bir kez kendi Lama öğretmenime onun iyi tanıdığı tartışmalı bir Lama hakkında ne düşündüğünü sordum, ve bana söylemesi zor diyerek bunu ancak öğrencilerinin 20 yıl sonra neye dönüşeceklerine bakarak kontrol edebileceğimizi söyledi

Kendime gelirsek, benim Lama’mım benim Lama’m olduğunu adını duyar duymaz biliyordum, yani kendi öğüdüme tamamen karşı gelmiş oldum! Bununla birlikte, O bir Buddha’ydı ve bu çok talihliydi. Başkaları içinse, öğretmenin öğrencilerine bakın derim. Onlar gibi mi olmak istiyorsunuz? Eğer iyi ve uyumlu bir Sangha görüyorsanız ve bu kişiler eğer doğru uygulamalar yapan ve kalpleri iyi olan iyi insanlarsa güven duymak için bir nedeniniz olur.
 

Study Buddhism: Milyonlarca farklı felsefe ve fikrin olduğu bu çağda neden Budizm’i öğrenelim?

Tenzin Palmo: Budizm’in bir hususu şudur, size iyi olmanızı söylemekle kalmaz nasıl iyi olacağınızı da söyler. Sadece “Öfkeli olma” demekle kalmaz, öfkeli olmamamıza yardımcı olacak yöntemler gösterir. Bize üstesinden gelip dönüştürmeye ihtiyacımız olan tüm olumsuz özelliklerimizi ve bunlar için geliştirmemiz gereken bütün teknikleri öğretir.

Bu inanılmaz derecede faydalıdır çünkü kendini adamış bir Budist olmasak bile bizlerin daha iyi insanlar olmamızı sağlar. Şahsen Budist öğretileri daha iyi birer Katolik olmak için kullanan bir sürü Katolik rahip ve rahibe ile daha iyi Yahudiler olmaları için kullanan bir sürü Yahudi tanıyorum. Neden olmasın? Neticede hepimizin paylaştığı, kendi özgün doğamızı derinden kavramamıza yol açan öğretiler bunlar. 

Study Buddhism: Farkındalık [İng. mindfulness, çev.] geçtiğimiz yıllarda oldukça popüler oldu. Bu konu hakkındaki düşünceleriniz neler?

Tenzin Palmo: Farkındalık bugünlerde birçok şeyi kapsayan bir kelime haline geldi ama genel bir prensip olarak günlük hayatlarımızda daha bilinçli ve farkında olmaya çalışmak oldukça önemli. Bununla birlikte, deneyimlediğimiz tüm sorunları ele alarak dönüştürmek üzere tasarlanmış olan zihin eğitimi kıtaları üzerine düşünmek de faydalıdır. Tüm dışsal şartlar ve karşılaştığımız kaba ve geçimsiz kişiler için öfkelenmek, moralimizi bozmak veya usanmak yerine bunların bizi yenmesine izin vermektense kendimizi yolda ilerlerken canlandırıp güçlendirecek bir şekilde ele almayı tercih edebiliriz. Tüm bunlar oldukça pratik tavsiyeler ve bu yüzden Dharma’nın günlük yaşamda kullanılması üzerine bir sürü konuşma yapıyorum, aksi takdirde umutsuz ve çaresiz hissetmek çok kolay.

İster inzivada ister günlük hayatın içinde olalım, farkındalık niteliğini mümkün olduğunca çok geliştirmeye çalışmalıyız. Dikkatimizin dağılması hepimiz için ana sorundur – Buddha’nın maymun zihni dediği şey budur. Bu maymun zihnini ehlileştirmemiz gerekir. Nerede olursak olalım ve ne yaparsak yapalım ya bilinçliyizdir ya da değil. Ya farkında ve andayızdır ya da değil. Bunun ortası yoktur. Aldığım en önemli nasihatlerden biri manastırımızdaki yogilerden biri tarafından verilmişti, bana saatte en az üç kez zihni gözlemlemeyi tavsiye etmişti. Bir anlığına durup zihnin ne yaptığına bakmayı ve zihnin hangi halinde ikamet ettiğimize bakmayı kendimize taahhüt ederiz. Yargılamayız, sadece biliriz. Adım adım neler düşündüğümüz ve olumlu ve olumsuz zihin halleri üzerine daha fazla bilinçli olmaya alışık hale geliriz. Kendi zihinlerimizin kölesi olmak yerine sahibi oluruz. 

Study Buddhism: Dharma pratiği yaparken heves ve şevki canlı tutmak bazen oldukça zor olabiliyor, bunları devamlı kılmak için neler yapabiliriz?

Tenzin Palmo: Her şeyden önce, rahatlayın biraz! Sıklıkla yedinci paramita’nın espri anlayışı olması gerektiğini söylerim ki kendimizi çok da ciddiye almayalım. Pratiğimiz hakkında içten olmamız gerekir ama aynı zamanda kendimizi çok da ciddiye alamayız. 

Burada, bu hayatta istediğimiz pratiği seçip uygulayabildiğimiz, sadece kitap okuyarak değil ama hakikaten derinlemesine anlayabileceğimiz insanlar olarak dünyaya gelmemizin ne kadar talihli bir şey olduğunun farkına varmamızın çok önemli olduğunu düşünüyorum. Bu seviyede bir eğitim tarih boyunca nadirdir, o halde eğer karşımıza çıktıysa bunu çantada keklik görmememiz gerekir. Sahip olduklarımızın değerini derin bir şekilde bilmeli ve boşa harcamamalıyız, aksi takdirde büyük pişmanlıklarla hayatımızı noktalarız.  

Ayrıca, biraz da teknolojide olduğu gibi, enerjimizi şarj etmeliyiz. İnzivaya çekilmek, ilham verici öğretmenlerden zaman zaman kişiye özel eğitimler almak, bütün bunlar pillerimizi şarj etmemize yardımcı olur. O zaman ilham alarak edindiklerimizi günlük hayatta uygulamaya devam edebiliriz ki bu oldukça önemlidir. 

Son olarak, Buddha her zaman iyi dostların önemini vurgulamıştır. Tek yönlü ilerleyen bir toplumda yaşıyoruz, o halde en azından bizimle aynı değerleri paylaşıp bizi cesaretlendirerek yalnız veya tuhaf olmadığımızı ve yaptıklarımızın oldukça geçerli bir yaşam şekli olduğunu hatırlamamıza yardım edecek dostlarımızın bulunması iyi bir şeydir. Bu bizleri Dharma’yı hayatlarımızın kenarına değil merkezine yerleştirmemiz ve günlük yaşamı Dharma partiği olarak kullanmamız için cesaretlendirir.

Study Buddhism: Bazıları Budizm’in pasif bir inanç sistemi olduğunu düşünüyor, sizin düşünceniz nedir?

Tenzin Palmo: Budizm en aktif olanıdır! Tüm süreç boyunca zihinle uğraşıp onu nasıl ehlileştireceğimiz, sıradan ve alışılagelmiş zihni nasıl aşabileceğimiz üzerine çalışırız. Bu muazzam bir kararlılık ve sebat gerektirdiği kadar rahat ve ferah bir tutum da ister, gergin ve stresli olmayı değil. Bu kesinlikle uzanıp her şeyin kendiliğinden oluvermesini beklemekle aynı değildir. Eğer biz yapmazsak hiçbir şey olmaz!

Study Buddhism: Kadınların Budizm’deki konumundan biraz bahseder misiniz?

Tenzin Palmo: Geleneksel olarak kadınların Budizm’de fazla rolü yoktu. Bütün kitaplar rahipler tarafından başka rahipler için yazılmıştır. Yani genelde kadınlara bakış kadının yasak öteki rolünde olup masum küçük rahiplerin üzerine atlamak için beklediği gibi düşmanca bir bakıştır! Bu tarz bir toplumda kadınların eğitim görmesi ve daha derin öğretileri elde edip gerçekten başarı kazanması oldukça zordu.

Günümüzde bu durum oldukça değişti. Kızlar oğlanlarla beraber okula gidiyor ve yüksek öğrenim görüyor. Bu yıl geshema, yani kadınlara verilen ilahiyat doktorası payesi Kutsal Dalai Lama’dan alınan diplomalarla verildi. Rahibeler diğerlerinin yapabileceğinden de fazla spiritüel pratik yapıyor ve uzun süreli inzivalarda kalarak her şekilde sahip oldukları potansiyeli görüyorlar. Bu durumun başlıca destekçilerinin rahipler oldukları da söylenmeli, özellikle rahibelerin de pekâlâ eğitim görebileceklerini anladıkları zaman. Onların öğretmenleri haline gelerek hevesle rahibeleri cesaretlendiriyorlar. Karşı oldukları fikir rahibelerin manastıra tam atanma töreni, bu da son otuz yıldır ilginç bir direnç duvarı oluşturmakta.

Study Buddhism: Rahibelerin gösterdiği ilerleyiş hakkında bir şeyler duymak harika. Bu doğal bir şekilde mi oldu yoksa başlaması zor mu oldu?

Tenzin Palmo: Eğer bir rahibe manastırına gidip asıl engelin ne olduğunu sorarsanız her zaman öz saygının düşüklüğü ve kendine güven azlığı diyeceklerdir. Bu zaman alacak. Ama Ladakh’tan gelerek rahibe olan ilk kızlarla şimdiki kızların arasındaki farka bakarsanız bu oldukça cesaret verici. Yeni rahibeler uysal ve itaatkâr ‘gözükmeleri’ gerektiğini bilmiyorlar, yani birçok açıdan her şeyi yapabileceklerine inanıyorlar çünkü kendilerinden öncekilerin neler yaptıklarını gördüler. Bu sayede, şüphe duyacak bir durumları kalmadı.

İlk gruptaki rahibelere erkeklerin tabiat itibariyle kadınlardan daha zeki olduklarına inanıp inanmadıklarını sorduğumuzda ve hepsi evet dedi. Onlara “Hayır, erkeklerin sadece daha fazla olanağı vardı. Sizin de eşit olanağınız olduğunda sizler de iyisini yapacaksınız. Bazı erkekler zekidir bazılarıysa aptal. Bazı kadınlar zekiyse bazıları da aptaldır. Hepimiz insanız, kimsenin diğerine üstün değil.” dedim. Eğer bu soruyu şimdi sorarsam kızlar bu soruya şaşıracaktır! Yani, durum değişiyor.

Study Buddhism: Rahibelerin tam atanma töreni ile ilgili ufukta bir çözüm görünüyor mu? 

Tenzin Palmo: Şimdilerde gözümüz bunun yakında yapılacağını söyleyen Kutsal Karmapa’nın üzerinde. Yani bekleyip onun ne planladığını görmemiz gerek çünkü herkes izliyor olacak. Bunun doğru yapılması önemli ve eğer O herkesin mutabık olacağı bir yol bulabilirse bu geçerli bir atanma töreni olacaktır, çünkü o zaman herkese bu kapının açılmış olacak. 

Study Buddhism: Son olarak, kendilerini yalnız ve depresif hisseden kişiler ne yapabilir?

Tenzin Palmo: Depresyon, öz-saygı yoksunluğu, yalnızlık ve benzeri durumların belki de başlıca panzehiri gerçekten de bir Buddha doğasına rahip olduğumuzun idrakidir. Öfke, kıskançlık, hırslı olmak gibi diğer sorunlar yalnızca öğrendiğimiz alışılagelmiş kalıplardır ama kim olduğumuzun doğasına ait değildirler.

Aşağılık birer günahkâr olmadığımız gibi değersiz varlıklar da değiliz. Mücevher benzeri bir güzellikteyiz.

Bize her zaman potansiyelimizin çok kısıtlı olduğu mesajı verildi ki bu çok üzücü. Aslında potansiyelimiz sınırsızdır. Zihnin doğası tamamen inanılmazdır. Aşağılık günahkârlar değiliz, değersiz varlıklar değiliz. Mücevher benzeri bir güzellikteyiz.

Budizm bitmek ve doymak bilmeyen zihnimizin üstesinden gelerek ve zihnin çok daha ferah ve gerçekten de anlamlı bir şeye açılmasında bize yardımcı olur. Meditasyon bizi daha derin bir farkındalığa götürecek bir yoldur. Normalde düşüncelerimizin, his ve duygularımızın akışına kendimizi kaptırmışızdır. Farkındalık ile, bu akıntıya kapılmadan her şeyi sadece gözlemleyebiliriz. Bu bizim her zamanki sıkıştırılmış zihinlerimize nazaran çok daha sonsuz ve derin bir şeye açılmamızı sağlar. Hepimiz buna erişebiliriz. Bu çok zor değil. Bazı direktifler ve pratikle herkes yapabilir. 

Jetsunma Tenzin Palmo'nun diğer videolarını izleyin