Бурханы шашинд орох
Бид Бурханы шашинтай холбоотой олон хүмүүст тулгардаг олон янзын бэрхшээлүүдийн талаар ярилцаж байгаа. Бодит хандлагатай байх нь маш чухал болохыг бид харсан. Энэ үүднээс, Дээрхийг гэгээн Далай ламын барууныханд дахин дахин хэлдэг зөвлөгний нэг нь шашин солихын хувь маш анхааралтай байх явдал байна. Түүний зөвлөгөө бид Бурханы шашны зам мөрийг дагах үетэй холбоотой нийт асуудлыг хөндөх ба энэ нь бид шашнаа солисон, одоо бид хүзүүндээ загалмай биш, улаан зангилаа зүүнэ гэсэн байх уу гэсэн асуулт байна.
Миний бие олон талаар шашин солих гэдэг үүднээс Бурханы шашны зам мөрийн үүргийг хүлээнэ гэж бодох нь маш тусгүй гэж боддог. Мэдээж, бид Бурханы шашинд орсон гэж хэлэх үед энэ нь төрөлх уламжлал нь өөр бусдаас, энэ нь Христийн шашиниан эсвэл Хиндү, тэр дундаа энэ нь Исламын шашин байх тэдгээр хүмүүсээс маш хүчтэй хөндийрдөг. Төрөлх шашнаас гарч өөр шашинд орох нь өөрийн гэр бүл эсвэл өөрийн нийгмээс тийм их дэмжлэг хүлээдэггүй, тийм үү? Тэд үүнийг өөрсдийг нь хувь хүний үүднээс голж буй явдал гэж хардаг. Ийм учраас Дээрхийн гэгээн үргэлж бид маш анхааралтай байж, нийт асуудалд маш болгоомжтой байх хэрэгтэй гэж хэлдэг бөгөөд бид үүнийг зөвхөн гэр бүл болон нийгмийн үүднээс харахын зэрэгцээ сэтгэл зүйн үүднээс ойлгож болно гэж миний бие боддог.
Өөрийн амьдралыг хүрээнүүдийг холбож, тэдгээрийн бүхий л хэсгүүдийг нийцүүлэх нь амьдралд маш чухал. Ийм байдлаар бид амьдралын нийт түүхдээ тавтай байна. Өөрийн амьдралын талаарх үзлийг нэгтгэснээр бид амьдралд илүү тэнцвэртэй ханддаг. Зарим тохиолдолд хүмүүс өөр шашинд орох үед тэд өөрсдийн өмнө хийж байсан зүйлдээ маш сөрөг хандлагаар ханддаг. Сэтгэл судлалд байх тодорхой механизм үүнийг ойлгоход тусална. Хүмүүс өөрийг үнэлэх үнэлэмж төрүүлэх үүднээс өөрийн өвөг дээдэс эсвэл гэр бүр эсвэл нийгмийн гарал үүсэлдээ үнэнч байх нь суурь хэрэгцээ байдаг. Өөрийн үнэ цэнийг ямар нэг байдлаар батлах энэ хэрэгцээ ихэнх тохиолдолд бидний дотоод ухамсраас гараагүй байна. Болдог зүйл нь хэрэв бид өөрийн өнгөрсөн амьдралд – шашин эсвэл гэр бүл эсвэл нийгэмд ямар нэг эерэг талууд байсан гэдгийг үгүйсгэвэл – энэ үед бидэнд тэдгээрт үнэнч байсаар байх сэтгэл ухамсаргүйгээр төрөх ба бид түүний сөрөг талуудад үнэнч байх сэтгэл ухамсаргүйгээр төрнө. Энэ нь үнэнч байдлын сөрөг хэлбэр.
Үнэнч байдлын сөрөг хэлбэрүүд
Үнэнч байдлын сөрөг хэлбэрийн нэг жишээ нь хуучны зүүн Германы хүмүүсийн туулсан зүйл байдаг. Зүүн Германы нийт нөхцөлийг Баруун Германы нөхцөлтэй нэгтгэсэн нь Зүүн Германы улс төрийн соёлын бараг бүх зүйлийг үгүйсгэж, тэдгээрийг “буруу,” сөрөг гэж тодорхойлсон явдал байдаг. Болсон зүйл нь хуучин системийн бүх зүйлийг орхиж, хүмүүс тэд ухаангүй байсан, тэд өөрийн нийт амьдралыг ямар сөрөг зүйлд үрсэн – ялангуяа хэрэв тэд төрийг дэмжин улс төрийн хувьд идэвхтэй байсан бол тэдэнд маш таагүй сэтгэгдэлтэй үлдсэн. Энэ нь сэтгэл зүйн маш хэцүү төлөвийг мэдээж бий болгоно.
Тэр үед болсон зүйл нь, Зүүний зарим хүмүүсийн хувьд өөрийг үнэлэх үнэлэмжтэй байх үднээс өөрийн өнгөрсөнд үнэнч байх хэрэгцээ өөрийн аяндаа төрж байсан бөгөөд тэд захиргаадалтын сөрөг талуудад үнэнч байсан. Үүнээс нео-нацист гэх мэт үзэгдэл гарсан. Нео-нацизмд гадаадынхныг хүчтэй үзэн ядах сэтгэл, өөрийг болон өөрийн үндэстнийг магтах сэтгэл зүйг агуулна. Гадаадынхныг хүлээн зөвшөөрөхгүй байхад үнэнч байх энэ явдал нь Зүүн Германы нийгмийн шинж чанар байсан. Нөгөө талаараа, хэрэв хүмүүс өөрийн өнгөрсөн амьдарлын эерэг талуудыг онцгойлон тэмдэглэж байвал энэ нь тэдэнд тэдгээрт үнэнч байх боломж олгох ба энэ нь тэдний нийт амьдралд илүү сайн холбоо бий болгоно. Зүүн Германы нийгэмд олон эерэг талууд байсан. Нэг жишээ нь, зарим хүмүүс нэг нэгдээ итгэн, тэднийг ойлгох сэтгэлээс, сэтгэлд хүрсэн дотно харилцаатай байсан явдал. Тэд бүгд гадаа талдаа хүчтэй хяналттай байсан учраас тэд найзуудын аюулгүй орчинд байх үедээ тийм төрлийн дотно харилцааг бий болгож чаддаг байсан. Энэ маш эерэг.
Үнэнч байдлын сөрөг хэлбэрийн ийм ижил асуудал гол төлөв бид шашнаа солих үед гарна. Хэрэв бид ердөө “Миний бие дагаж байсан энэ өмнөх шашин ухаангүй, муу” гэж бодож ингээд Бурханы шашин гэх мэт ямар нэг шинэ зүйл рүү орсон бол тэр үед бидэн мөн өөрийн өнгөрсөнд үнэнч байх нэг хүсэл бидэнд өөрийн эрхгүй төрөх хандлагатай байна. Ийм тохиолдлуудад бид эерэг зүйлүүд бус харин сөрөг зүйлүүдэд үнэнч үлддэг. Жишээ нь, хэрэв бидний төрөлх шашин Христийн шашин байсан бол бид өөрсдийгөө нэлээд ягшмал баримтлалтай эсвэл тамаас мөн би юу хийвэл сайн болон юу хийхгүй байвал сайн байх талаар ихээр эмээж, зарим тохиолдолд бид мөн нэлээд хэт шүтэгч болж болдог. Үүнээс зайлхийхэд, өөрийн төрөлх шашны, гэр бүлийн шашны болон өөрийн соёлын эерэг зүйлүүдийг – герман эсвэл итали эсвэл америк хүн байх гэх мэт бидний гарал үүсэл хэн байж болох тэдний эерэг талуудыг тэмдэглэх нь чухал.
Мэдээж Христийн шашинд маш эерэг зүйлүүд, хайр болон хүмүүнлэгийн тусламж үзүүлэхийг, ялангуяа ядуу, өвчтэй хүмүүст туслахыг онцлон тэмдэглэдэг явдал байна. Энэ нь үнэхээр их эерэг. Эдгээр болон Бурханы шашны бүтээлийн (дадлага) хооронд зөрчилдөх зүйл байхгүй. Нэг үгээр бид Христийн болон Бурханы шашинтан аль аль нь байж болно, учир нь бидний Христийн шашинд байх эдгээр эерэг талуудыг орхих шаардлага байдаггүй. Бид өөрсдийг Бурханы шашинтан гэж үзэх эсэхээс үл хамааран миний бие үүнийг Бурханы шашинд байх асуудал гэж үнэхээр бодохгүй байна. Энэ нь хэзээ ч асуудал байгаагүй бөгөөд энэ нь дундад зууны үеийн Европт байсан адил “Таны шашин юу вэ” гэх үед бид өөрсдийг эрүү шүүлтийн өмнө аваачих байдлаар тодорхойлно. Энэ нь Бурханы шашны хэлбэр биш.
Уламжлалт Энэтхэгийн нийгэм дэх гэргийтэн Бурханы шашинтнуудын байр суурь
Бид үүнийг эртний Энэтхэгийн жишээнээс харж болно гэж бодож байна. Бурханы шашин үүсэн бий болсон эртний Энэтхэгт Бурханы шашинтнууд болон Хиндү шашинтнуудын хооронд тийм тодорхой ялгаа байгаагүй. Бидэнд Энэтхэгийн Бурханы шашинд анги байгаагүй бөгөөд Бурхан багш ангийн системийн эсрэг байсан гэсэн буруу ойлголт байдаг. Гэвч үнэндээ энэ нь зөвхөн хувраг хүмүүсийн хувьд үнэн байсан. Эрэгтэй, эмэгтэй хуврагуудын дунд ангийн давхарга байгаагүй боловч Бурхан багшийн дагагч гэргийтэн хүмүүсийн хувьд үнэн байсан. Зарим эртний Бурханы шашны хийдүүдийн үлдэгдэлийн хананы бичээс олдох ба үүнд “Ийм хэмжээний мөнгийг тэр, тэр брахмин хүн хандивлав” гэсэн байна. Эдгээр бичээсүүд өглөгийн эзэн байсан гэргийтэн хүний ангийг харуулна. Энэ нь гэргийтэн Бурханы шашинтнууд Хиндү шашинтнуудаас тусдаа нийгмийн бүлэг байгаагүй гэдгийг тодорхой харуулдаг; тэд нь хиндү нийгмийн хэсэг байсан. Энэ нь Энэтхэгт Бурханы шашны тусгай гэрлэх ёслол гэх зэрэг зүйлүүд байгаагүй гэсэн утгатай. Энэтхэгийн гэргийтэн Бурханы шашинтнууд үнэндээ үүнд Хиндү уламжлалыг дагаж байсан.
Үүнд мөн давуу болон сул талууд байна. Давуу тал нь үнэндээ Энэтхэгт хүн бүр нэг нэгдмэл нийгмийн гишүүн байсан бөгөөд хүн бүр өөрийн гэсэн урсгал сургууль, Ном, шашны багшийг дагана. Тэгэхээр, та Бурханы шашны нэг урсгал сургууль эсвэл Хиндү шашны энэ эсвэл тэр хэлбэрийг дагах эсэх нь үнэхээр тийм их ялгаа гаргахгүй ба учир нь нийгэм нь өөрөө хэн ч “Би Хиндү шашинтан” эсвэл “Би Бурханы шашинтан” гэж хэлэх шаардлагагүй тийм хүчтэй байдлаар харилцан зохицох хүмүүсээс бүрдэж байсан. Мэдээж, хэрэв та эрэгтэй эсвэл эмэгтэй хувраг болбол энэ нь мэдээж тустай нийгмийн бүлэгт нэгдэх нь нэг хүчтэй хүлээх үүрэг байсан. Энэ өөр зүйл байв. Бид уламжлалт Энэтхэг дэх гэргийтэн хүмүүсийн байр суурийн талаар ярьж байна.
Сул тал нь Бурханы шашны хийдүүд Энэтхэгт үйл ажиллагаа явуулахгүй болох үед Бурханы шашинтнуудын ихэнх нь маш хялбар Хиндү шашинтан болж байсан, ялангуяа, үүний учир нь Хиндү шашныг Бурхан багш тэдний Вишнү тэнгэрийн нэг хэлбэр гэж тэмдэглэж байсан явдал байдаг. Тэгэхээр, Бурхан багшид өөрсдийг зориулж, сайн Хиндү байх нь маш хялбар байсан.
Бурханы шашныг баримтлах хэр нь Христийн шашны сүмд явсаар байх
Тэгэхээр асуулт нь, бид Бурханы шашны сургаалыг дагах хэр нь сайн Христийн шашинтан байж болох уу гэх асуудал байна. Мэдээж бидэнд Бурханы шашны ач холбогдлыг ердөө бууруулах нэг туйл эсвэл “Би Бурханы шашинд орсон, одоо би сүм явахаас хориотой болсон” гэх нөгөө туйлыг баримтлахгүй байх тэнцвэр бидэнд хэрэгтэй. Асуулт нь, “Ёслол болгон аврал айлтгах юу гэсэн үг болох ба энэ нь одоо би баптизм гэх мэт Христийн шашны өөр урсгалд орохтой адил Бурханы шашинтан болсон гэсэн утгатай юу?” гэсэн асуулт болж ирнэ. Үүнийг миний бие баптизмтэй адил гэж бодохгүй байна. Үүнийг ийм байдлаар харахгүй байх нь тустай гэж би бодож байна.
Бидний дагаж байгаа Шашин номын зам мөр нэлээд хувь хүний асуудал байх хэрэгтэй гэж би боддог. Хүзүүндээ улаан зангилаа зүүн явах нь, ялангуяа, хэрэв бидэнд тэдгээр зангилаа олон байх үед энэ нь биднийг үнэхээр хачин харагдуулах бөгөөд – хүзүүндээ тэдгээр метал зүүлтүүдийг зүүх Убанги Африк хүнтэй бага зэрэг адилхан байна. Хэрэв бид тэдгээр зангилааг зүүхийг хүсвэл бид тэдгээрийн хувьдаа, жишээ нь өөрийн түрийвч гэх мэт зүйлд хадгалж болно. Бид юу хийж байгаагаа бусдад үзүүлэх шаардлага байхгүй. Бид Христийн шашны сүмд явах хориотой гэж санах ямар ч учир шалтгаан байхгүй эсвэл энэ нь бидний Бурханы шашин дахь хүлээсэн үүрэгт ямар нэг байдлаар харшлана гэж бодох шалтгаан байхгүй.
Ихэнх тохиолдолд хүмүүс Бурханы шашинд орох үед, эхэндээ тэд түүнийг тогтвортой хамгаалах байр суурьтай байдаг. Үүний учир нь тэд түүнд хараахан итгэлтэй бус, тэр талаар хараахан аятай бус байдаг явдал. Ингээд тэд өөрийн шашны зам мөрийн сонголтоо зөвтгөх үүднээс сэтгэл зүйн хувьд “Би сүмд явж болохгүй бөгөөд би өөрийн өнгөрсний талаар ямар нэг эерэг зүйл бодож болохгүй” гэж бодно. Энэ нь нэг том буруу ойлголт. Мэдээж бид Бурханы шашны зам мөрийг чин сэтгэлээс дагаж байгаа бол бид өөрийн бүх энергтйг түүнд зориулах хэрэгтэй болно. Гэвч энэ нь Христийн шашны хайрын тухай сургаалтай, асуудад бэрхшээлтэй хүмүүст өөрийн аргаар үйлчлэхийг хичээж байсан Тереза эх гэх мэт Христийн шашны томоохон төлөөлөгчдөөс урам авах явдалтай зөрчилдөхгүй. Энэ нь Бурханы шашны зам мөртөй ердөө зөрчилддөггүй. Хэрхэн үүнтэй зохицдог вэ?
Хэрэв бид бясалгал хийн, Бурханы шашны сургаалын олон өөр бусад төрийг амьдралдаа хэрэгжүүлж байгаа бол хэрэв бидэнд шаардлага гарах үед Христийн шашны сүмд очиход таагүй санагдах ямар ч шалтгаан байхгүй. Ингээд бид тухайн нөхцөлд сүмд очих бөгөөд тэнд байх үед тэр талаар таагүй сэтгэл төрүүлж, бүх хугацааны туршид тарни унших нь үнэхээр тустай биш. Бурханы шашинтан хэр нь Христийн шашны сүмд очих үед тэнд болж байгаа үйл явдалд оролцоход буруу зүйл байхгүй. Гол зүйл нь сүмд байх хугацаанд бидний туулж байгаа зүйлд хандах хандлага байна.
Тэгэхээр, мэдээж, ямар ч хэлбэрийн зохион байгуулалттай шашинд бид сэтгэлд хүрсэн зүйлүүдийг мөн сэтгэлд хүрэхгүй зүйлүүдийг бид олж харна. Ингээд, хэрэв бид өөрийн гэр бүл “Өнөөдөр баярын өдөр; сүмд очьё – өнөөдөр Зул сарын баяр” гэх нөхцөлд эсвэл өөр бусад аливаа нөхцөлд “Би та бүхэнтэй сүмд очихгүй, би Бурханы шашинтан” гэж хэлэх нь тэднийг үнэхээр гомдоож буй хэрэг болно. Тэд үүнийг хувьдаа өөрсдийг нь хүлээн зөвшөөрөхгүй байна гэж хүлээн авна. Иймд Зул сарын баярын үйл ажиллагаанд гэр бүлтэйгээ явах нь илүү сайн. Христийн шашинд байх бидний дургүй зүйлүүд дээр анхаарахын оронд, эерэг зүйлүүд дээр төвлөрөх хэрэгтэй, учир нь тэнд эерэг зүйлүүд байна. Ийм байдлаар, дотооддоо, сэтгэл зүйн хувьд, түүний үр дүнд бид илүү аливаа зүйлүүдийг ижил түвшинд авч үздэг хүн адил сэтгэл бидэнд төрнө. Бид өөрийн хувийн түүхийг тайван болгосон байна. Энэ үнэхээр маш тустай.
Амар амгалан
Өөртөө амар амгалан байдал бий болгох тухай сэдэв нь биднийг “Бурханы шашинд илэрхийлэх амар амгалан хаана байдаг вэ?” сэдэвт хөтөлнө. Бурханы шашныг эхлэн судалж байгаа олон хүмүүст тулгардаг нэг маш том асуудал нь, ялангуяа тэд бид бүгд нүгэлтнүүд гэдэг онцлон тэмдэглэдэг шашинтай байсан хүмүүс бол “Би амар амгалан байх эрхтэй юу?” гэдэг асуудал байна. Бид Бурханы шашны сургаалд бүх зүйл зовлонгийн шинжтэй бөгөөд бид ямар ч агшинд нас эцэслэх боломжтой тул цагийг үрж болохгүй гэж үздэг талаар сонсдог. Ингээд ихэнх тохиолдолд бидэнд кино үзэж, хөгжилдөж, амрахыг зөвшөөрдөггүй гэсэн сэтгэгдэл төрнө. Энэ нь маш буруу ойлголт. Эхлээд бид амар амгалангийн талаарх тодорхойлолтыг харж, амар амгалан гэдэг нь юу болохыг ойлгох ёстой. Тэд хэн нэгнээс “Би танд амар амгалан хүн адил санагдаж байна гэж та бодож байна уу?” гэж асуух хэрэгтэй болно.
Бурханы шашинд амар амгалангийн тухай хэд хэдэн тодорхойлолт байна. Эхний тодорхойлолт нь амар амгалан нь эерэг сайн үйлдэл хийхээс гардаг сэтгэл байна. энэ нь эерэг үйлийн үрийн боловсрол. Хэрэв энэ нь амар амгалангийн тодорхойлолт бол тэр үед мэдээж Бурханы шашинд бид эерэг, сайн байхыг хүсэх ба ингэснээр бид түүний үр дүнд амар амгалан туулж мэдэрч болно. Бурханы шашны бүтээлүүдээр (дадлага) бид голлон эерэг, сайн байхыг хичээнэ; иймд мэдээж бид түүний үр дүнд амар амгалан туулж мэдрэх бөгөөд бидэнд түүнийг туулж мэдрэхийг зөвшөөрнө. Бурханы шашин нь амар амгалан байхыг зөвшөөрдөггүй гэж хэлэх нь үнэн биш. Хэрэв Бурханы шашинд амар амгалан байхыг зөвшөөрдөггүй байсан бол тэр үед Бурханы шашинтнууд бүх цаг үед сөрөг байдлаар биеэ авч явах байсан, учир нь тэр нь тэд хэзээ ч амар амгалан байхгүй гэдгийг бататгаж өгнө!
Мөн Бурханы шашинд хүн бүр амар амгалан байхыг хүсэх ба амар амгалан бус байхыг хүсэх нэг ч хүн байхгүй гэж заах суурь сургаал байна. Хэрэв энэ үнэн бол асрал хайраар, бид хүн бүрийг амар амгалан байхыг хүсэж, мөн бид хүн бүхэнд амар амгалан авчрахыг хичээж байх ба мэдээд бид өөрийг мөн амар амгалан байхыг хүсэж, өөрт мөн амар амгалан авчрахыг хичээж байна.
Амар амгаланг нь мөн тус сэтгэл төрөх үед бид түүнийг үргэлжилсээр байхыг хүсэх байдлаар тодорхойлно; тэр нь дууах үед бид түүнийг дахин төрөхийг хүсэх боловч түүнд хэт хүлэгдэх байдлаар бус. Үнэндээ, амар амгалан сайхан сэтгэл төрүүлнэ.
Амар амргалантай холбоотой төөрөгдлүүд
Амар амгалангийн асуудалтай холбоотой төөрөгдлүүд нь хоёр ойлголтоос шалтгаалан гардаг мэт санагддаг. Нэг нь бид гол төлөв амар амгаланг туулж мэдрэх нь хүчтэй байх хэрэгтэй гэж боддог явдал байна. Нөгөө нэг ойлголт нь амар амгаланг бий болгодог зүйл нь амар амгалан гэж тодорхойлогдох зүйл нь байх хэрэгтэй байна. Энэ хоёр дахь ойлголт нь амар амгалангийн эх сурвалж үнэндээ юу болох талаарх асуулт байна.
Юуны түрүүн, амар амгалан нь амар амгалан болж тооцогдохын тулд сэтгэл үнэхээр хүчтэй байх шаардлагагүй. Ихэнх тохиолдолд бид сэтгэл мэдрэхүй бодитойгоор оршихын тулд тэр нь үнэхээр хүчтэй байх ёстой гэж боддог. Бидэнд юмсад хандах Холливүүд хэлбэрийн хандлага байдаг. хэрэв нэг эерэг сэтгэл хөдлөл төрвөл, хүч нь бага зэрэг түвшинд байвал тэр нь сайн кино болж чаддаггүй; тэр нь сайн хөтөлбөр болж чаддаггүй. Тэгэхээр, тэр нь маш хүчтэй байх ёстой болох бөгөөд ар талд нь бүр хүчтэй хөгжим эгшилж байх ёстой болж болно. Ийм байх нь үнэн биш. Миний бие хэлсэнчлэн, амар амгалан нь бидэнд сайхан мэдрэгдэх сэтгэл байх бөгөөд бид түүнийг үргэлжлэхийг хүснэ – энэ үнэхээр таатай сэтгэл байна. Амар амгалан нь Латин Америк болон Итали хэлэнд байх “Гайхалтай” гэх, тэдгээр хэв маягийн жишээг үзүүлэх юмсыг илэрхийлэх үгүүдийн нэг байдаггүй. Энэ нь Их британи зүйлийг мөн илүү илэрхийлж болно.
Хоёр дахь ойлголтын хувьд амар амгалан эсвэл зовлонгийн түвшингийн талаар ярих үед энэ нь бидний үйлийн үрийн боловсролыг туулах хэлбэр байна – энэ нь бид өөрийн амьдарлд юмсыг туулах хэлбэр байна. Энэ үед, асуулт нь тус амар амгаланг бид ямар хэлбэрээр туулж мэдрэх тухай байна. Бидний амар амгалангийн авч байгаа хэлбэр нь биднийг хөгжөөх, бидний амьдралын нэг хэвийн байдлаас хөндийрүүлэх эсвэл хөгжилдөхтэй холбоотой байдаг уу? Сэтгэл амар амгалантай байх шаардагыг хангахын тулд бид хөгжилтэй байх ёстой юу? Бүр илүү суурь түвшиндээ, ямар нэг хөгжилтэй зүйл хийх нь амар амгаланийн бодит эх сурвалж мөн үү?
Хөгжилдөх
“Хөгжилдөх” гэдэг маш сонирхолтой үг. Үүнийг тодорхойлох маш хэцүү. Нэг удаа миний бие Сэркон Ринбүүчигийн хамтаар Голландад байсан бөгөөд бидний гэрт нь байрлаж байсан тус гэр бүлд нэг маш том хувийн усан онгоц – дарвуулт завь байсан. Нэг өдөр тэд биднийг “цагийг сайхан өнгөрүүлэх”-ээр завиндаа суулган авч явахыг санал болгосон. Завиар бид нэг маш жижигхэн нуураар аялсан – нуур маш жижигхэн, завь нэлээд том байсан. Тус нууранд олон өөр том мөн жижиг завиуд аялж явсан. Бид завинд суун, бусад завинуудын хамтаар тус нуурыг ердөө тойрон аялж явсан. Энэ нь надад хүүхдийн паркад тойрог тойрдог хүүхдийн жижиг машинууд байдгийг санагдуулсан. Түүнтэй адилхан байсан. Хэсэг хугацааны дараа, Сэркон Ринбүүчи надаас, төвөд хэлээр “Энэ тэдний “хөгжилдөх” гэдэг зүйл үү?” гэж асуусан.
Миний хэлэх гэсэн санаа нь, хэрэв бид амар амгаланг шалтгаан ба үр дагаврын үүднээс харах юм бол амар амгалан байхын шалтгаан юу вэ? Бурханы шашны үзлийн үүднээс амар амглангийн шалтгаан нь эерэг зан байдал. Энэ нь гадагш гарч, “хөгжилдөх” үүднээс ямар нэг нухацтай биш зүйлийг хийж, тэр нь тэр үед биднийг амар амгалан болгох явдал биш байна. Бид гадагш гарч, нийгмийн “хөгжилдөх” гэж нэрлэдэг тэр зүйлийг хийж болох бөгөөд энэ нь бүрэн үнэ цэнэгүй зүйл байж болно. Нөгөө талаар бид өөрийн ажлын өрөөнд суун, маш амгалан, сэтгэл ханамжтай байж болно. Тэгэхээр, хэрэв бид амар амгалангийн шалтгааныг бий болгох юм бол, энэ нь эерэг зан байдал байх бөгөөд тэр үед ямар ч нөхцөлд амар амгалан туулж мэдрэх ба зөвхөн заавал уламжлалын дагуу “хөгжилдөх” гэж нэрлэх тус нөхцөлд түүнийг туулж мэдрэх шаардлагагүй байна.
Юу хийх, цагийг хэрхэн өнгөрөөх сонголт бидэнд байх үед, бид ажиллах эсвэл амрах, спортоор хичээллэх, усанд сэлэх гэх мэт юу ч байсан түүнийг хийхээр сонгож болно. Гэвч бид сэтгэлдээ тус үйл ажиллагааны амар амгалангийн эх сурвалж юу байх талаар тодорхой ойлголттой байх нь чухал гэж миний бие бодож байна. Бид усанд сэлэхээр эсвэл “Би үүнийг амар амгалан байхаар хийхийг хүсэж байна” гэдэг шалгуурын дагуу ажиллаж байдлаар түүнийг хийхийг сонгож болно. Гэвч, бидний хэрэглэж болох өөр бусад шалгуурууд байна. Өөр нэг шалгуур нь “Миний бие маш шаргуу ажиллаад байна. Би ядарсан байгаа бөгөөд өөрийн болон бусдын амьдралд илүү тус болох үүднээс одоо амрах нь илүү үр дүнтэй байна” гэх явдал байж болно. Нэг зүйрлэл хэрэглэвэл, морь бэлчээрт гарч, бэлчээрлэх шаардлагатай; морь үргэлж давхиж болохгүй.
Амьдралд бэрхшээл байна, энэ Хутагтын нэг дэх үнэн. Энэ төрлийн биетэй байх хэцүү. Энэ нь өдрийн 24 цагийн турш, мөнхөд ажиллаж боломжгүй. Бид амрах ёстой; бид унтах ёстой; бид хооллох ёстой. Энэ талаар гэм буруутай мэт байх сэтгэл төрүүлэхгүй байх хэрэгтэй. Амьдралд бэрхшээл байна гэсэн баримтыг хүлээн зөвшөөрөх талаар ярилцах үед бид гэм буруутай байх ойлголтын талаар аль хэдийн тайлбарласан. Амьдралд бүхий л төрлийн асуудлууд байх нь үнэн. Хэрэв бид энэ бодит байдлыг хүлээн зөвшөөрөх юм бол тэр үед бидэнд тэр талаар гэм буруутай мэт сэтгэл төрөхгүй. Гэвч, хэрэв бидэнд “Одоо би хөгжилдөх ёстой” гэсэн санаа байж, бид хөгжилдөж, амар амгалан байхаар өөрсдийг шахах юм бол энэ нь үр дүнтэй байхгүй. Хэрэв бидэнд кино үзэх эсвэл усанд сэлэх эсвэл ресторанд хооллох нь биднийг амар амгалан болгоно гэсэн хүлээлт байх үед эсвэл энэ мэт хөгжилдөх нь биднийг амар амгалан болгоно гэсэн хүлээлт байх үед бидний урам хугарахгүй. Гэвч, эдгээр үйл ажиллагаанууд бидэнд өөрсдийн зайг цэнэглэхэд туслах нэлээд боломжтой, амрах нь бидэнд илүү их энерги өгөх гэх мэт байдлаар. Үүнийг тэд хийж болно – гэвч зөвхөн магадгүй, үүнд баталгаа байхгүй. Эдгээр зүйлүүдийг хийж байх үед бид амар амгалан байх эсэх нь өөр нэг асуулт. Мөн, хэрэв бид тухайн үйл ажиллагааны үеэр тодорхой түвшний амар амгалан туулбал, тэр нь маш хүчтэй байх албагүй, латин, оргилуун байдлаар туулж мэдрэх явдалтай адил биш.
Энэ нь зөвхөн кино үзэх эсвэл усанд сэлэх тохиолдолд үнэн байхгүй, гэвч үүнийг мөн бусад хүмүүстэй харилцах харилцааны хувьд санаж байх нь маш тустай. Зарим хүмүүс тэд найзындаа зочлох үед, тэд ямар “нэг зүйлийг” хамт “хийх” ёстой болох үед: тэд гадагш гарч, ямар нэг зүйл хийж, хамт хөгжилдөх ёстой гэж боддог. Тэд тухайн найзтайгаа ердөө хамт байх амар амгалан болон сэтгэл ханамжийн тодорхой доогуур түвшнийг үнэндээ тодорхойлон авч үздэггүй, тэд юу хийхийг ердөө харгалзахгүйгээр. Тэд бүр дэлгүүр хамтдаа явж, хүнс худалдан авч, эсвэл угаалга хийж болно. Миний бие энэ санааг нэлээд хэрэгтэй гэж бодож байна, амар амгалан юу болох эсвэл тэр талаар гэмтэй байх талаарх сонирхолтой хүлээлтүүдийг арилгахад үүнийг авч үзэх нь ерөнхийдөө маш тустэй гэж миний бие бодож байна.
Өөрийн мэдэрж байгаа амар амгалангийн түвшинг таних
Бага зэрэг өөрийг ажиглах ажиглалт хийцгээе. Бүгдээрээ суугаад, ердөө энд байхыг болон бидэнд төрж буй сэтгэл юу болохыг анзаарахыг оролдоцгооё. “Мэдрэхүй”-г энд Бурханы шашинд авч үзэх таван цогцын хоёр дахь болох сэтгэлийн дагуу тодорхойлно – тухайлбал, мэдрэхүй нь бид өөрийн харж, сонсож, бодож байгаа гэх зэрэг зүйлийг амар амгалан, зовлон, эсвэл эдгээр хоёрын аль нь ч биш байх завсрын өөр өөр түвшингийн үүднээс мэдрэх хэлбэр байна. Ердөө түүнийг таньж тодорхойлохыг хичээцгээе. Бид халууцах эсвэл даарах эсвэл тааламжтай байх эсвэл хөндүүрлэх гэх мэт бие махбодын мэдрэхүйны талаар яриагүй байна. Энэ нь ямар нэг бие махбодын болон сэтгэлийн үйл ажиллагаатай дагалдах амар амглан эсвэл зовлон мэдрэх түвшин, тэдгээрийг сайхан эсвэл тийм сайхан биш гэж туулж мэдрэх мэдрэхүй байна.
Жишээ нь, надад энэ вааранд байгаа цэцэгнүүдийг харах нь сайхан санагдаж байна. Эдгээр цэцэгнүүдийг харж байна уу. Танд ямар сэтгэл төрж байна? Түүнийг та ямар хэлбэрээр туулж мэдэрч байна? Бид таны бие эдгээр цэцгүүдэд дуртай эсвэл үгүй байгаа талаар яриагүй, гэвч танд тэдгээрийн харах үед ямар сэтгэл төрж байгаа талаар ярьж байна. Таны бие тэдгээр цэцэгнүүдийг эсвэл ханан дээр байгаа тэдгээр зургуудыг харах эсвэл гадагш харж, гудамжинд байгаа моднуудыг харах үед таны туулж мэдэрч байгаа амар амгалангийн тодорхой түвшин мэдэрж байгаа мэдрэхүйг тодорхойлж, танихыг хичээгээрэй – танд ямар түвшний амар амгалан төрж байна вэ? Бид түүнийг танихыг хичээнэ, үнэндээ бидэнд нэлээд их амар амгалан төрж байгаа. Энэ нь тийм хэт их Бразил мэдрэхүй биш боловч тэнд тодорхой амар амгалан байна.
Өөрт ямар сэтгэл мэдрэхүй төрж байгааг ажиглаарай. Мөн амар амгалан нь, тэр нь төрөх үед бид түүнийг үргэлжлэхийг хүсэх, хэрэв тэр нь байхгүй болох үед түүнийг дахин бий болохыг хүсэх сэтгэл мэдрэхүй байхыг санаарай. Харин зовлон нь бид түүнийг туулж мэдрэх үед түүнийг бид дуусахыг хүсэх; түүнийг байхгүй байхыг хүсэх тэр сэтгэл мэдрэхүй байна.
[Дадлага хийн, завсарлав]
Энэ байдлаар дадлага хийж үзэх нь албан ёсны бясалгалын дасгал байх шаардлагагүй гэж би боддог. Харин энэ нь бид түүнийг ямар ч цаг хугацаанд хэзээ ч хийж болох, ихэнх цаг хугацаанд бид үнэхээр амар амгалан байхыг илүү их дурдан санаж байх явдал гэж бодож байна. Бидний зарим нь “Надад ямар нэг сэтгэл, мэдрэхүй төрөхгүй байна” гэж бодож болох ба энэ тийм байдаггүй.
Ямар нэг асуух зүйл байна уу?
Эхэлж таныг сонсохоос, энэ нь нэлээд идэвхтэй үйл явц байсан ба түүнийг орхин юу болж байгаа талаар мэдрэхэд солигдон орох нь хэцүү байлаа. Надад энэ ажиглалтад орох нь бага зэрэг эрчтэй санагдлаа. Энэ өглөө миний бие паркаар алхаж явах үед надад маш нээлттэй сэтгэл, мэдрэхүй төрсөн; надад “Тийм, юмс бүгд сайн байгаа бөгөөд миний бие нэлээд амар амгалан байна” гэж санагдсан ба энэ нь нэлээд өөрийн эрхгүй төрж байсан.
Бидэнд сэтгэл, мэдрэхүй цаг үргэлж төрж байдгийг таних нь маш чухал гэж би бодож байна, бид биднийг үнэхээр амрааж байна гэж бодох ямар нэг зүйл хийж байгаа эсвэл маш эрчимтэй ямар нэг зүйл хийж байгаа байж болно. Зарим үед бидний толгойд хэт их зүйл байх ба бид түүнийг үнэхээр таньдаггүй, үнэндээ, бид бүх зүйлийг хэрхэн туулж мэдэрч байгаа тухайд тодорхой чанар байх ба тус чанар нь амар амгалан байх эсвэл зовлон байх энэ хэмжээ байна. Энэ нь цаг үргэлж гарч байна. Үүний ойлгохын ач холбогдол нь бид “Би хөөрхий” болон “Би амгалан биш байгаа бгөөөд хөгжилдөхийг хүсэж байна. Би энэ уйтгартай албан өрөөнд байхыг хүсэхгүй байна” гэх энэ туйл руу ихэнх тохоилдолд орж, тэдгээр бүхий л гомдлыг гаргадаг. Гэвч, үнэндээ, бид таагүй замын түгжрэлийг амар амгалан, сэтгэл хангалуун байх дотоод, тайван сэтгэлээр туулж болно. Амар амгалан нь хүчтэй байх шаардлагагүй гэдгийг санаарай.
Бидний толгойд болж байгаа зүйл болон сэтгэлд болж байгаа зүйл хоёрын хооронд ялгаа бий юу? Төвөд хүмүүс өөрийн сэтгэлийг үргэлж энд зүрхэнд заадаг.
Төвөдүүд бодох үйл ажиллагааг мөн тэнд заадаг. Төвөд үзлийн үүднээс, бидний туулж, мэдэрч байгаа зүйлийн оюуны, сэтгэл хөдлөлийн болон сэтгэлийн талууд нь бүгд нэг газраас гарна гэж үзэх бөгөөд тэд түүнийг зүрхэнд байрлана гэж үздэг. Үнэндээ, тэдгээр нь хаана байрлах нь чухал биш. Тэд тэдгээрийг баруунд голлон үздэг байдлаар хоёр өөр зүйлээр эсвэл бие болон сэтгэл гэж хувааж эсвэл оюун ухаан болон сэтгэл үзэхгүй, нэг бүхэл байдлаар ойлгодог. Тэгэхээр бид ямар нэг зүйлд оюуны хувьд хүчтэй оролцоотой байхын зэрэгцээ амар амгалан байж болно. Миний хэлсэнчлэн, үүнийг ялангуяа бусадтай харилцах харилцаанд таньж байх нь маш чухал. Заримдаа бид “Би үнэхээр амар амгалан (аз жаргалтай) байхын тулд дурлах ёстой” гэж боддог – өсвөр насны хүүхдийн туулж мэдрэх төрлийн зүйл адил. Үнэндээ, хэн нэгэнтэй хайр сэтгэлийн харилцаанд орох нь амар амгалангийн тэр мэдрэмж нь хүчний хувьд доогуур түвшинтэй байсан ч үнэхээр сэтгэл хангахуйц байж болно.