منشاء سانگها
بر اساس سوترای چرخه دارما یا دارماچاکراپراوارتانا سوترا (Sutra harmachakrapravartanaD) پس از آنکه بودا به روشن‌ضمیری رسید، اولین آموزه‌هایش را درباره چهار حقیقت ناب برای پنج پیروش، یعنی همان دوستانی که او به مدت چند سال با آنها زهد پیشه کرده بود، ارائه کرد. در طول این تعالیم هر پنج نفر آنها شاگرد بودا شدند و از میان آنها کاوندینا به مرحله آرهات، یعنی موجود رها شده، دست یافت. چند روز بعد وقتیکه بودا خلاء خود، یا میسر نبودن زندگی به اشکال ناممکن را تدریس می‌کرد، همه آنها به مرحله آرهاتی دست یافتند. بنابراین، این پنج شاگرد اولین اعضاء سانگها بودند، یا اولین راهبان بودایی.
پس از آن، بودا بقیه زندگیش را ـ حدود ۴۵ سال ـ به آموزش دارمایی که یافته بود اختصاص داد، در همان حال شاگردان بودا در اطراف بخش‌های شمالی هند مسافرت می‌کردند تا پیام بودا را به دیگران برسانند. بودا به سرعت افراد بسیاری را به سوی خود جذب کرد، از انواع گروه‌های اجتماعی به او پیوستند: از جمله استادان معنوی، پادشاهان و ملکه‌ها، مزرعه‌داران و قصابان و غیره. بیشتر شاگردان نمی‌خواستند که زندگی روزمره را کنار بگذارند، اما کسانی که دوست داشتند به سانگها بپیوندند نیز مورد استقبال قرار می‌گرفتند. شاگردانی که شغلی انتخاب و ازدواج می‌کردند، با اهداء غذا و لباس سانگها را مورد حمایت قرار می‌دادند.
در طول زمان افراد بیشتری به بودا پیوستند، از این روی ایجاد قوانین برای شاگردان لازم شد تا بتوانند یک گروه معنوی هماهنگ ایجاد کنند. قوانین بر اساس نیاز و از طریق آزمون و خطا وضع شدند تا پاسخگوی حوادث نامطلوبی باشند که داخل سانگها رخ می‌داد. در پایان زندگی بودا چند صد قانون برای راهب‌ها و راهبه‌ها وجود داشت.
انتصاب زنان
ابتدا بودا فقط مردان را برای پیوستن به فرقه بودایی می‌پذیرفت. پنج سال پس از آنکه فرقه راهب‌ها بنیان گذاشته شد، عمه بودا به نام ماهاپراجاپاتی گوتامی از بودا تقاضا کرد تا او را به عنوان یک راهبه منتصب کند، اما بودا نپذیرفت. اما ماهاپراجاپاتی که زنی بی‌باک بود تصمیم گرفت که همراه با ۵۰۰ زن دیگر موهایش را بتراشد و لباس زرد بپوشد و از بودا پیروی کند.
ماهاپراجاپاتی دو مرتبه دیگر از بودا تقاضای پذیرش کرد، اما بودا از انتصاب آنها اجتناب کرد. چهارمین مرتبه، آناندا، پسر عموی بودا، به نفع ماهاپراجاپاتی مداخله کرد، او از بودا پرسید که آیا زنان برای قدم نهادن در مسیر پیشرفت معنوی و روشن‌ضمیری از قابلیتی مشابه با مردان برخوردارند یا خیر، بودا به این سؤال جواب مثبت داد. پس از آن، آناندا پیشنهاد کرد که برای زنان نیز خوب است که راهبه شوند، پس بودا قدم پیش نهاد و به زنان اجازه داد که منتصب شوند.
سانگهای قراردادی و آریا سانگها
معمولاً کلمه سانگها برای اشاره به دو گروه بهیکشوس و بهیکشونی‌ها، یعنی راهب‌ها و راهبه‌هایی که از بودا پیروی می‌کردند به‌کار برده می‌شد. کلمه بهیکشو به معنی «گدا» می‌باشد و به این دلیل به‌کار می‌رفت که گروه منصوب شده باید از بیشتر چیزهای مادی کناره‌گیری می‌کردند و از جایی به جای دیگر می‌رفتند و برای تأمین غذایشان به دیگران وابسته بودند. حداقل یک گروه چهار نفره از شاگردان یا راهب‌های کاملاً منصوب شده، با هر سطحی از آگاهی یا تشخیص که باشند، لازم است تا یک سانگها را تشکیل دهند. ما این را سانگهای قراردادی می‌نامیم. آریا سانگها نیز وجود دارد که به افراد، منصوب شده یا افراد عادی، اشاره دارد که بخشی از مسیر تشخیص دارما را کسب کرده باشند.
این مهم است که بتوانیم بین سانگهای قراردادی و آریا سانگها تمایز قائل شویم. در همان حال که راهب‌ها و راهبه‌های فوق‌العاده‌ای وجود دارد، افرادی هم هستند که مانند ما از لحاظ احساسی صدمه دیده‌اند ـ و شاید این موجب شود که از خودمان بپرسیم که چرا به آنها پناه ببریم. پس یکی از این سه گوهر، آریا سانگهاست که جواهر واقعی است که به آن پناه می‌بریم. آنها کسانی هستند که واقعاً به ما کمک می‌کنند تا در مسیر درست قدم برداریم.
کیفیت‌های سانگها
خوب، سانگها چه کیفیت‌هایی دارد که ما می‌خواهیم از طریق آن پیشرفت کنیم؟
۱. وقتیکه آنها تدریس می‌کنند، فقط آنچه در کتابها خوانده‌اند را تکرار نمی‌کنند، بلکه از تجربیات واقعی خودشان می‌گویند ـ و این بسیار الهام‌بخش است.
۲. تنها آرزوی آنها کمک کردن به دیگران است، و آنها آنچه موعظه می‌کنند را تجربه کرده‌اند. تصور کنید یک فرد سیگاری خطرات سیگار کشیدن را برای ما بگوید، ما متعجب خواهیم بود که چرا باید به حرف او گوش کنیم، اینطور نیست؟ به این دلیل، سانگها همیشه در آنچه انجام می‌دهد صداقت دارد، پس ما واقعاً می‌توانیم به آنها اعتماد کنیم.
۳. وقتیکه با یک همراه بد وقت می‌گذرانیم، حتی تشخیص نمی‌دهیم که چقدر از ویژگی‌های بد آنها متأثر می‌شویم. همچنین اگر با دوستان خوب وقت بگذرانیم، بدون تلاش زیاد، به سرعت ویژگی‌های خوب آنها را کسب می‌کنیم. بنابراین، سانگها تأثیر بسیار خوبی بر ما دارد تا در تمرین‌های دارما پیشرفت کنیم.
اهمیت سانگها
بودا ۲۵۰۰ سال قبل از دنیا رفت و آموزه‌هایش ـ دارما ـ را برای ما به‌جای گذاشت. و بودیسم فقط به این مطلب می‌پردازد. اما برای آنکه بتوانیم خوب تمرین کنیم، به مثال‌های قابل اعتماد نیاز داریم، افرادی که واقعاً آموزه‌های بودا را مطالعه کرده و آموخته‌اند و آنها را به‌کار بسته و بخشی از اهداف آن را کسب کرده‌اند به ما کمک و ما را راهنمایی کنند. سانگها متشکل از این افراد است.
امروزه ما افراد معروف را الگویمان قرار می‌دهیم: مثل هنرپیشه‌های مرد و زن، مدل‌ها، خواننده‌ها و افراد ورزشکار. اما این افراد مشکلات خودشان را دارند، اینطور نیست؟ ما این را می‌دانیم که زندگی خصوصی‌شان آشفته است! نه تنها این مشکل وجود دارد بلکه وقتیکه در زندگی افراد معروف غرق می‌شویم، فقط با دوستانمان به غیبت درباره آنها می‌پردازیم و بیش از معمول وابستگی‌های مادی‌مان افزایش می‌یابد؛ این فعالیت‌ها واقعاً برای ما و دیگران منفعت یا شادی به همراه ندارد. از سوی دیگر، سانگها افرادی هستند که تا حدی از بعضی مشکلاتشان رها شده‌اند ـ این فوق‌العاده نیست؟ ـ و در تلاشند که از بقیه آنها نیز رها شوند. اگر می‌خواهیم که از مشکلاتمان رها شویم، آیا این منطقی نیست که از سانگها بعنوان یک الگو پیروی کنیم؟
باید کاملاً از سانگها قدردانی کرد که امروزه، در دنیای مدرن، ما آموزه‌های بودا را داریم که حفظ شده و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده‌اند. سانگها برای ما الهام‌بخش است تا فراتر از مشکلات آنی‌مان نگاه کنیم و ببینیم که راهی وجود دارد که ما را کاملاً از رنج رها می‌کند. نه تنها آنها برای ما الهام‌بخش‌اند، بلکه ما را راهنمایی و تشویق و در همه مراحل زندگی حمایت می‌کنند. به این دلیل است که گاه می‌گویند بدون سانگها بودا وجود نخواهد داشت.
خلاصه
ما چگونه می‌توانیم یک الگوی خوب برای زندگی‌مان انتخاب کنیم؟ اگرچه شاید یک فرد واقعی سانگها را ملاقات نکنیم ـ یعنی کسی که اکتسابات واقعی داشته‌اند، یک آریا سانگها ـ اما هنوز این امکان وجود دارد که افراد باتجربه را ببینیم، کسانی که دارما را تجربه کرده‌اند، و از آنها الهام بگیریم. با دیدن تجربه‌های آنها تشویق می‌شویم که راهشان را دنبال کنیم.
با از خودگذشتگی راهب‌ها و راهبه‌های بودایی، یعنی سانگهای قراردادی، دارما در سراسر دنیا گسترش یافت. درست مانند اینکه بودا مثل یک دکتر باشد و سانگها مانند دارو، سانگها مانند راهبه‌ها ما را در مسیر رهایی همیشگی از مشکلاتمان تشویق و راهنمایی می‌کنند.