شفقت در عمل: دیدگاهی بودایی

شفقت ـ یعنی آرزوی رهایی از رنج برای دیگران ـ یکی از کیفیت‌های بسیار زیبای انسانیت است. اما، در حالیکه شفقت به عنوان یک فکر نشاط‌ آور است، زمانیکه آن را عملی کنیم، واقعاً قدرتمند می‌شود. برای کسی که تمرین‌های بودایی را انجام می‌دهد، شفقت در عمل عبارت است از تجسم عمیق‌ترین ارزش‌هایمان. این بیان ملموس تعهد ما به رفاه همه موجودات است. هنگامی که ما نیات دلسوزانه خود را به اقدامات واقعی و معنادار تبدیل می‌کنیم، می‌توانیم در دنیای اطرافمان آرامش ایجاد کنیم. آیا چیزی معنادارتر از این می‌تواند وجود داشته باشد؟ 

چرا شفقت بودایی باید در عمل انجام شود؟

تبدیل رنج به تسکین

یکی از چهار حقیقت ناب به ما می‌آموزد که زندگی، از تولد تا مرگ، پر از رنج و نارضایتی است. شفقت همراه با خرد پادزهری برای این رنج است. به هرحال، شفقت در معنی کامل فقط به درک آن یا همدردی محدود نیست ـ شفقت به عمل نیاز دارد. با اعمال شفقت می‌توانیم مستقیماً از رنج دیگران بکاهیم. چه از طریق کمک به یک دوست نیازمند، حمایت از یک هدف، یا صرفاً حضور در کنار کسی که در حال مبارزه با مشکلات است، اقدامات دلسوزانه ما می‌تواند تغییر بزرگی در زندگی دیگران ایجاد کند. شفقت در عمل ما را نیز متحول می‌کند. وقتی نسبت به دیگران رفتاری محبّت آمیز داشته باشیم، به تدریج قلبی سخاوتمند و گشاده رو نسبت به دنیا پرورش می‌دهیم.

ایجاد بالقوه کارمایی مثبت

در بودیسم نیتی که در رفتارهایمان داریم حیاتی است. رفتارهای توأم با انگیزه شفقت واقعی، پتانسیل مثبتی ایجاد می‌کند، که به گفته بودا منجر به شادی آینده می‌شود. وقتی از روی شفقت عمل می‌کنیم، بذرهای مهربانی را می‌کاریم که در زندگی خودمان و دیگران به ثمر می‌رسند. اقدام دلسوزانه نیز چرخه پتانسیل های مخرب را می‌شکند. با پاسخ مکرر توأم با مهربانی و درک، به جای عصبانیت یا خودخواهی، ذهن و قلب خود را به اعمال سازنده عادت می‌دهیم تا زمانیکه آنها به طبیعت دوم تبدیل شوند. این منجر به آرامش درونی بیشتر و راهی روشن تر به سوی روشنگری می‌شود. 

درک به هم پیوستگی

شفقت در عمل به ما کمک می کند تا به هم پیوسته بودن همه موجودات را بشناسیم. هیچ موجودی در جهان وجود ندارد که با آرزوی بدبختی از خواب بیدار شود. همه ما به یک اندازه آرزوی خوشبختی داریم. وقتی با دلسوزی رفتار می کنیم، تصدیق می‌کنیم که همه ما بخشی از این کل بزرگتر هستیم و شادی و رنج دیگران ارتباط نزدیکی با خود ما دارد. این آگاهی حس وحدت را در ما پرورش می‌دهد. موانع جدایی و انزوا را که اغلب به رنج می‌انجامد، می‌شکند. در دنیایی که اغلب احساس تفرقه وجود دارد، شفقت در عمل نیروی قدرتمندی است که به ما یادآوری می‌کند که همه ما در کنار هم هستیم و با حمایت از یکدیگر، می‌توانیم دنیای هماهنگ‌تری ایجاد کنیم.

راه‌هایی برای عملی کردن شفقت

بخشندگی

سخاوت، اولین مورد از شش نگرش گسترده، یکی از بهترین راه‌ها برای تمرین شفقت در عمل است. این می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد، مانند ارائه حمایت مادی به نیازمندان در صورت امکان. ما همچنین می‌توانیم زمان و انرژی خود را به روش‌های مختلف تقسیم کنیم. در بودیسم، بخشش فقط مربوط به گیرنده نیست. در مورد بخشنده نیز صدق می‌کند. وقتی با قلبی پاک و شاد می‌بخشیم و مخصوصاً اگر بتوانیم بدون هیچ امیدی به دریافت چیزی در ازای آن ببخشیم، آنگاه از خواسته‌های خود رها می‌شویم و خود را به روی شادی ناشی از ایثار باز می‌کنیم.

ارائه حمایت عاطفی و راحتی

آیا متوجه شده‌اید که وقتی کسی دوران سختی را پشت سر می‌گذارد، اغلب نیازی به مشاوره ندارد - آنها فقط به کسی در کنار خود نیاز دارند؟ گاهی اوقات، دلسوزانه ترین کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که فقط حضور داشته باشیم. ارائه حمایت عاطفی - کلمات محبّت آمیز، در آغوش گرفتن، یا فقط گوش دادن بدون قضاوت – می‌تواند آرامش و تسکین فوق العاده‌ای ایجاد کند. این نوع رفتار دلسوزانه نیازی به حرکات بزرگ ندارد. اغلب، این اعمال کوچک مهربانی است که بزرگترین تفاوت را ایجاد می‌کند. با حضور در کنار دیگران، در مواقع ضروری، نشان می‌دهیم که به آنها اهمیت می‌دهیم و آنها تنها نیستند.

داوطلب شدن در جامعه

داوطلب شدن راه دیگری است که از طریق آن می‌توانیم شفقت را عملی کنیم. در بیشتر مکان‌ها، فرصت‌های زیادی وجود دارد: به عنوان مثال، کمک به یک بانک مواد غذایی یا شرکت در یک پاکسازی اجتماعی. داوطلب شدن به ما این امکان را می‌دهد که بدون واسطه به رفاه دیگران کمک کنیم و همچنین به ما این احساس قوی را می‌دهد که در زندگی هدف‌ داشته باشیم. با اختصاص زمان و تلاش خود برای کمک به دیگران، می‌توانیم صبر و شفقت را در خود پرورش دهیم. ما همچنین فروتنی را پرورش می‌دهیم و متوجه می‌شویم که ما مرکز جهان نیستیم و درگیری‌های دیگران باعث تقویت ذهن دلسوز ما می‌شود.

حمایت از عدالت اجتماع ی

شفقت در عمل همچنین می‌تواند به شکل حمایت از عدالت اجتماعی باشد. این شامل دفاع از حقوق و حیثیت همه موجودات، به چالش کشیدن بی عدالتی، و تلاش برای یک جامعه عادلانه تر و دلسوزتر است. ما می‌توانیم این کار را با افزایش آگاهی، حمایت از تغییرات خط‌ مشی، یا شرکت در فعالیت‌های صلح‌آمیز، یا با اهدای کمک به سازمان‌هایی که این کارها را انجام می‌دهند، انجام دهیم. حمایت چالش برانگیز است، اما روشی قدرتمند برای عملی کردن شفقت است زیرا اغلب بر افرادی در جامعه متمرکز می‌شود که بیشترین حاشیه را دارند. این نشان می‌دهد که ما حاضریم از انرژی خود برای کمک به کسانی که رنج می برند استفاده کنیم.

فواید عملی کردن شفقت

وقتی با دلسوزی رفتار می‌کنیم، صرفاً کمک به شخص دیگری نیست. برای خود ما به منبع خوشبختی و معنا تبدیل می‌شود. فقط تصور کنید از اینکه بار کسی را سبک کنید، حتی به مقدار اندک، چه لذتی می‌برید. این شادی مانند ارضای ناشی از دستاوردهای مادی دنیوی زودگذر نیست - این شادی عمیق، پایدار و طولانی مدت است و اصلاً به پول نیاز ندارد. همه ما می‌توانیم در آن شرکت کنیم علاوه بر این، هر عمل دلسوزانه‌ای، عادت شفقت را در ذهن ما تقویت می‌کند. به زودی، رفتار دلسوزانه به طبیعت دوممان تبدیل می‌شود فارغ از اینکه با چه شخص یا چه موقعیتی روبرو شویم.

برای کسانی از ما که مایل به پیروی از آیین بودا هستیم، می‌توانیم بگوییم که شفقت احتمالاً با ارزش‌ترین همراه است. با شفقت، می‌توانیم موانعی را از بین ببریم که سد راه ارتباط ما با موجودات دیگر می‌شوند. و همانطور که اعلیحضرت دالایی لاما دائماً به ما یادآوری می‌کند، ما حیوانات اجتماعی هستیم و این ارتباط ما با دیگران است که یک زندگی واقعاً شاد و بامعنی ایجاد می‌کند.

نتیجه‌گیری

شفقت در عمل قلب تمرین بودایی است و در حال حاضر جهان به شدت به آن نیاز دارد. این، نیت‌های دلسوزانه زیبایی را که در ذهن خود داریم به تلاش های واقعی و ملموس برای کاهش رنج و ایجاد دنیایی بهتر تبدیل می‌کند. با اقدامات دلسوزانه - به هر یک از روش‌های ذکر شده در بالا و روش‌های بی شمار دیگر - نه تنها به نیازمندان کمک می‌کنیم، بلکه خود را در مسیر روشنگری پیش می‌بریم.