පසුබිම
මෙම පාඨය ගේෂේ ලැංග්‍රි තැංපා (ලැංතැංපා) විසින් පද්‍ය අටකින් රචනා කරන ලදී. මෙම ඉගැන්වීම කදම් ගුරුවරුන් දක්වා අතීතයට විහිදෙන්නකි. මංජුශ්‍රීගේ අවතාරයක් වූ ගේෂේ පොටෝවා විසින් එය ගේෂේ ෂාරාවා වෙත පැවරූ අතර පසුව ගේෂේ ලැංග්‍රි තැංපා වෙත ලබා දෙන ලදී. මේ දෙදෙනා කදම් ශිෂ්‍යයන්ගේ හිරු සහ සඳු ලෙස හැඳින්වේ.
ගෝලයන් තුළ ශ්‍රද්ධාව වර්ධනය කිරීම සහ ඉගැන්වීමේ වලංගු මූලාශ්‍රය පෙන්වීම සඳහා කතුවරයාගේ කෙටි චරිතාපදානයක් ගෙනහැර දැක්වීම සම්ප්‍රදායිකව සිදුවන නමුත් සම්පූර්ණ කතාව ඉදිරිපත් කිරීමට කාලයක් නොමැත.
මෙම ඉගැන්වීම විමසන ලද්දේ හත් වැදෑරුම් චිත්ත පුහුණුව හි කතුවර ගේෂේ චෙකාවා විසිනි. වෙනත් කදම්පා ගේෂේවරයෙකු බැලීමට ගිය විටෙක, ඔහු කුඩා පොත් පිංචක "අන් අයට ඔබේ ලාභය ලබා දී ඔවුන්ගේ වරද භාර ගන්න" යන පේළිය දුටුවේය. මෙම පරිහානි සමයෙහි මෙහි ප්‍රයෝජනවත් බව ඔහු එක වරම වටහා ගත්තේය. ඔහු එහි මූලාශ්‍රය විමසූ අතර එහිදී පෙන්බෝ දිස්ත්‍රික්කයට ගොස් එය ලියූ ගේෂේ ලැංතැංපා පිළිබඳ සොයා බලන ලෙස ඔහුව යොමු කරන ලදී. ඔහු එහි ගිය අවස්ථාව වන විටද ගේෂේ ලැංතැංපා මිය ගොස් සිටි බැවින් ඔහුට වාචික සම්ප්‍රේෂණය ලබා ගත නොහැකි විය. ඔහු එහි ආරාමයේ තත්ත්වය පිළිබඳ සෑහීමකට පත් නොවූ බැවින් වෙනත් තැනකට ගියේය.
පසුව ඔහු ගේෂේ ෂාරවා ශ්‍රාවකභූමි - ශ්‍රාවක (ශ්‍රෝතෘ) සිත් අවස්ථා - යන හීනයාන ග්‍රන්ථයක් ගැන දේශනා කරමින් සිටි ආරාමයකට ගියේය. දේශනාව ඔහුට එතරම් උනන්දුවක් ඇති නොකළේය. ඔහු මහායාන වචන ඇසීමට බලාපොරොත්තු වූ නමුත් ඒ කිසිවක් නොඇසුණු බැවින් කලකිරීමට පත් විය. දේශනාවෙන් පසු, ගේෂේ ෂාරවා ආරාමය වටා පරිදක්ෂිණා කිරීමට ගිය අතර, චෙකාවා ඔහු හමුවීමට ගියේය. ඔහු තම භික්ෂූන්ගේ කුෂන් ආවරණය රැගෙන ගොස්, එය වේදිකාවක තබා, නතර වී දේශනා කරන ලෙස ඔහුගෙන් ඉල්ලා සිටියේය. "මම දේශනාවේදී මගේ ගෝලයන්ගේ සැක දුරු කළා. එවැනි අසාමාන්‍ය තැනක මා නතර කරන්නේ මන්ද?" යි ෂාරවා විසින් විමසා සිටින ලදි. චෙකාවා ඔහුට එතරම් සිය සිත් ගත් දේශනාව ගැන පැහැදිලි කර එය ගැන වැඩි විස්තර ඇසීමට අවස්ථාව සලසා දෙන ලෙස ඉල්ලා සිටියේය. ෂාරවා තම මන්ත්‍ර කීම නතර කර, තම මාලය අතේ ඔතා ගෙන "ඔබ මෙම ඉගැන්වීමෙන් පැහැදුණත් නැතත්, එය බුද්ධත්වය ලබා ගැනීමට ඇති එකම මාර්ගයයි." පැවසීය. චෙකාවා "ඇයි ඔබ කලින් දේශනාවේදී කිසිදු මහායාන වචනයක් භාවිතා නොකළේ?"යි විමසීය. "ක්‍රියාවට නොගන්නා අයට මගේ වචන නාස්ති කිරීමෙන් ඇති ප්‍රයෝජනය කුමක්ද?" යි ෂාරවා පිළිවදන් දුන්නේය.
චෙකාවා මෙම සම්මුඛ සාකච්ඡාවෙන් පැහැදුණු නමුත්, ඔහු මෙම දේශනාව පිළිබඳ වැඩිදුර මූලාශ්‍ර ඉල්ලා සිටියේය. එය කෙතැනින් පැන නැගුණේදැයි දැන ගැනීමට ඔහු කැමති විය. "නාගාර්ජුන සියලුම මහායානිකයන් විසින් ඔවුන්ගේ සම්ප්‍රදායේ පුරෝගාමියා ලෙස පිළිගනු ලබයි. ඔවුන් සියල්ලන්ම ඔහු පිළිගනිති. මෙම ඉගැන්වීම රත්නාවලී (අගනා මාලය) අවසානයේ එන ඔහුගේ 'පරාජය තමන් වෙතට පිළිගෙන ජයග්‍රහණය අන් අයට දෙන්න' යන පද්‍යය මත පදනම් වේ." යි ෂාරවා විසින් සඳහන් කරන ලදි. පසුව වැඳ නමස්කාර කළ චෙකාවා "කරුණාකර මට ඒ පිළිබඳ දේශනා කරන්න" යි කීවේය. ෂාරවා විසින් එම ඉල්ලීම පිළිගන්නා ලදි. චෙකාවා ආපසු ගෙදර ගිය විට ඔහු රත්නවලී කියවා ෂාරවා පැවසූ පරිදි මෙම පද්‍යය සොයා ගත්තේය. චෙකාවා ෂාරවා සමඟ වසර දහහතරක් ගත කර මහා බෝධිසත්වයෙකු බවට පත් වූ අතර, ඔහු සැමවිටම සොහොන් පිටිවල, එනම් මිනිසුන්ගේ මළසිරුරු කොටස් කපා ගිජු ලිහිණියන්ට කැවීම සඳහා බැහැර කරන තැන්වල, භාවනා කළේය.
පැදි අට
ආකල්ප-පුහුණුව (ලොජොං, මනස-පුහුණුව) උපකාරී වන්නේ එය අපගේ ඇතුළාන්තය වැඩිදියුණු කර ගැනීම දිරිමත් කරන බැවිනි. අතිෂ විසින් ආකල්ප-පුහුණුව ප්‍රශංසා කරමින් මෙසේ පවසන ලදි, "ආකල්ප-පුහුණුව අනුගමනය කිරීම සහ සියලු සම්ප්‍රදායන් සඳහා ගෞරවය ඇති කිරීම, නිකාය නොවීම, සියලු සම්ප්‍රදායන්ගෙන් හොඳ කරුණු ගැනීම - ඔබගේ වැඩිදියුණුව සඳහා සිදුකළ යුත්තේ මෙයයි." බුද්ධත්වය ලබා ගැනීමට අවශ්‍ය නම්, අපි මෙම භාවිතයේ අංග අට දැන ගත යුතුය, නැතහොත් හුදෙක් මංමුලා වීමක් පමණක් සිදුවනු ඇත.
පෙළෙහි මෙසේ සඳහන් වේ:
(1) සර්වෝත්තම අරමුණ සාක්ෂාත් කර ගැනීම උදෙසා භාවිත චින්තා මාණික්‍යවලට වඩා උසස් වන සියලු සීමිත සත්ත්වයන් සැමවිටම අගය කිරීමට මා හට හැකිවේවා!
පැතුම් ඉටුකරන රත්නයනට (චින්තා මාණික්‍යයනට) මෙම ජීවිතයේ දී පමණක් ඔබගේ පැතුම් ඉටු කළ හැකි නමුත්, සීමිත සත්ත්වයන් (සත්ත්ව ප්‍රජාව) අගය කිරීම මෙම ජීවිතයේ සහ අනාගතයේ ප්‍රතිලාභ ගෙන එන්නකි. අන් සියලු සීමිත සත්ත්වයන් අගය කිරීමෙන්, අපට තමා සහ අන් අය සඳහා අවසාන ප්‍රතිලාභය, එනම් බුද්ධත්වය, ලබා ගැනීමට හැකි වේ.
ඔබ බුද්ධත්වය ලබා ගැනීම කරුණු දෙකක් මත පදනම් වේ - සීමිත සත්ත්වයන්ගේ කරුණාව සහ ගුරුවරුන්ගේ කරුණාව වශයෙනි. මේ දෙක සමාන වේ. එක් ගුරුවරයෙක් මෙසේ කීවේය, "මිනිසුන්ගේ ආකල්පය ඉතා දුර්වලයි. ඔවුන් සීමිත සත්ත්වයන් නොසලකා හරින අතර ගුරුවරුන්ට අධික අවධානයක් යොමු කරයි, නමුත් දෙදෙනාගේම කරුණාව එකයි." ගේෂේ චෙන්නගාවා මෙසේ සඳහන් කළේය, "ධර්මවාදී පුද්ගලයන් ලෙස, අපට වැදගත් පුද්ගලයින් අගය කරන සහ වැදගත් නොවන පුද්ගලයින් නොසලකා හරින සාමාන්‍ය මිනිසුන්ට ප්‍රතිවිරුද්ධ දේ කිරීමට අවශ්‍යයි. එබැවින් අප බුදුවරුන්ටද වඩා වැඩියෙන් සීමිත සත්ත්වයන් අගය කිරීම අවශ්‍යයි."
(2) කවරකුගේ හෝ සමාගමයට පාත්‍රවන විටදී මා අන් සියල්ලනට වඩා අඩු මට්ටමින් තක්සේරු කරමින් හද පත්ලෙන්ම අන් අය මට වඩා ඉහළින් තබා අගය කිරීමට මා හට හැකිවේවා!
අපට මෙම ආකල්පය තිබේ නම්, එමගින් ස්වයංක්‍රීයව අන් අය හෑල්ලු කිරීම සහ පහත් කොට සැලකීම නතර කෙරේ. ඔවුන්ගේ යහපත් ගුණාංග සිහිපත් කිරීමෙන්, අපට හමුවන සියලු දෙනා කෙරෙහි අනුකම්පාවේ ධනාත්මක ආකල්පයක් ජනනය කළ හැකිය. කදම් ගුරුවරු සැබවින්ම මෙම ඉගැන්වීම් ක්‍රියාවට නැංවූහ:
ඩ්‍රොම් (ඩ්‍රොම්ටොන්පා) එක් වරක් ඔහුට විශාල පිළිගැනීමක් ලබා දෙන ආරාමයකට ගමන් කළේය. මාර්ගයේදී, ඔහුට පූජාවකට සහභාගි වී ආපසු පැමිණෙමින් සිටි සිය සපත්තු ඔසවා ගැනීමට තරම්වත් නොහැකි තරමට වෙහෙසට පත්ව සිටි පුද්ගලයෙකු හමු විය. ඔහු දුප්පත් ලෙස ඇඳ සිටි ඩ්‍රොම් හඳුනා නොගත් අතර එම නිසා ඔහු සිය සපත්තු ඔසවා ගෙන යන ලෙස ඩ්‍රොම්ගෙන් ඉල්ලා සිටියේය. ඩ්‍රොම් ඒවා දෑතින්ම භාරගෙන, "සත්තකින්ම," කියා ඒවා තම උරහිස් මත තබාගත්තේය. ආරාමයේදී ඔහු විශාල පෙරහැරකින් පිළිගනු ලැබීය. ඔහුගෙන් සපත්තු රැගෙන යන මෙන් ඉල්ලා සිටි තැනැත්තා ඉතා ලැජ්ජාවට පත්ව පලා ගියේය.
එක් කලෙක සැම විටම ධර්මය පිළිබඳ කතා කළ පුද්ගලයෙක් සිටියේය. ඩ්‍රොම් පසු කර යන විට, මිනිසා "ඇහුණද ඔබට! මට වන්දනා කරන්න, මම ඔබට දේශනා කරන්නම්" කියා කෑ ගැසීය. ඩ්‍රොම් එසේ කර ඔහුගේ අසීරු ධර්ම කතාවට සවන් දුන්නේය. ඩ්‍රොම් ගෞරවයෙන් ප්‍රශ්න අසමින් සිටි අතර, අවසානයේ ඩ්‍රොම් මිනිසාට වඩා වැඩියෙන් කතා කළේය. මෙයින් සැකයට පත් ඒ මිනිසා, "සමහර විට ඔබ ඩ්‍රොම් විය හැකිය" කියා කීවේය. ඩ්‍රොම්ගේ පිළිතුර වූයේ, "ඔවුන් මා අමතන්නේ එසේයි." යන්නයි.
අපි සියලු දෙනාම අන් අය අපේ ගුණාංග නොදැන සිටීම ගැන කනස්සල්ලෙන් සිටින්නෝ වෙමු. අපි කතා කිරීමට පෙර ජීව දත්ත සපයා අන් අයට පෙන්වා දෙමු. ඩ්‍රොම් කිසි විටෙක එවන් පෙන්වීම් කරන්නෙක් නොවීය. ඔහු තුළ මහත් ලබ්ධීන් තිබුණද, පිටතින් ඉතා සාමාන්‍ය අයෙකු විය. "පහත් තනතුරු සතුටේ නගරයක්; ඉහළ තනතුරු අසතුටේ නගරයක්" යන කියමනට අනුව ඩ්‍රොම් ක්‍රියා කළේය.
(3) මම කුමක් කරමින් සිටියත් මාගේ චිත්ත ධාරාව පරීක්ෂා කරමින් සංකල්ප හෝ කරදරකාරී හැඟීම් මතුවන මොහොතේදීම, ඒවා මගින් මා මෙන්ම අන් අයද දුර්වල කරන බැවින්, ශක්තිමත් ක්‍රම මගින් ඒවාට මුහුණ දී ශක්ති සම්පන්නව ඉන් වැළකී සිටීමට මා හට හැකිවේවා!
ඔබ කුමක් කරමින් සිටියත් - වාඩි වී සිටියත්, ඇවිදිමින් හෝ නිදා සිටියත් - ඔබවම පරීක්ෂා කරන්න. නිරතුරු අන් අය පරීක්ෂා නොකරන්න. ඔබවම පරීක්ෂා කරන්න. සැබෑ ධර්මවාදී පුද්ගලයෙකුගේ වැඩ කටයුත්ත වන්නේ තමාවම පරීක්ෂා කිරීම මිස අන් අය පරීක්ෂා කිරීම නොවේ. නමුත් අපි වෘත්තීය ඔත්තුකරුවන් ලෙස අන් අය පිළිබඳ සොයන්නෙමු. අපි සැමවිටම අන් අය තුළ දෝෂ සොයමු. අපි අපේම මායාකාරී ස්වභාවය දෙස බලන්නේ නැත. එය අපට නොව අන් අයට ආලෝකය විහිදුවන ෆ්ලෑෂ්ලයිට් එකක් වැනි වේ. "අපි අන් අයගේ දෝෂ සොයාගැනීමට මහත් සෙයින් පිටත බලමින් සිටියද, අපේම දෝෂ කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන්නේ ස්වල්ප ලෙස නිසා, අන් අය ඉහළ තැනකට රැගෙන යාමට ඇති අවස්ථාව කුඩා වේ." යි අටවන දලයි ලාමා තුමා පැවසුවේය. අපේ අසල්වැසියන් ගහමරා ගන්නා විට අපි හුදෙක් බලා සිට පසුව අන් අයට එය ගැන කතා කරන්නේ නම්, අපි කිසිවෙකුටත් උදව් නොකරන්නන් බවට පත්වනු ඇත. මේ උදාවී ඇත්තේ ෆ්ලෑෂ්ලයිට් එක අප වෙත හරවා අපේම දෝෂ දැකීමට පටන් ගත යුතුවන කාලයයි.
ධර්මය අවශ්‍ය වන්නේ අපට කලබලකාරී චිත්තවේග ඇති විටය. මක් නිසාද, එය ඒවාට විරුද්ධ පාර්ශ්වය වන බැවිනි. අපට කලබලකාරී චිත්තවේග ඇති විට අපි ධර්මය භාවිතා නොකරන්නේ නම්, වෙන කවදා නම් අපි එය භාවිතා කරන්නේද? ගුංතැන් රින්පොචේ ප්‍රකාශ කළ පරිදි " හොඳින් ආහාර ගෙන ඇති විට ධාර්මිකව හැසිරෙන නමුත් අයහපත් තත්ත්වයන්හිදී සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුටත් වඩා අයහපත් ලෙස හැසිරෙන පුද්ගලයෙකු මෙන් ඔබ පෙනුමෙන් පමණක් ධර්මවාදී පුද්ගලයෙකු විය යුතු නැත."
(4) සහජයෙන්ම කෲර, සෘණාත්මක හා බරපතල ගැටලුවලින් යටපත් වූ සත්වයන් දකින විටදී මැණික් නිධානයක් සොයා ගැනීම මෙන් දුර්ලභ සොයාගැනීමක් ලෙස සලකා ඔවුන් අගය කිරීමට මා හට හැකිවේවා!
කෙනෙකුට උදව් කිරීමට ලැබෙන්නේ නම් එය දුර්ලභ අවස්ථාවකි, එබැවින් අපි එයින් ඉවත් නොවී නිධානයක් මෙන් එම අවස්ථාව අගය කළ යුතුය. දාන වස්තු සහ ඉවසීමේ වස්තු සරණාගමනය කළ යුතු වස්තු මෙන් සැලකිය යුතුය.
(5) අන් අය, ඊර්ෂ්‍යාවෙන්, මට අසාධාරණ ලෙස බැණ වැදීම, අවමන් කිරීම හා තවත් එවන් දේ සිදුකරන විට, මා වෙතම පරාජය බාර ගනිමින් ජයග්‍රහණය අන් අයට ලබා දීමට මා හට හැකිවේවා!
ඉවසීමේ වස්තු හෙවත් අරමුණු දානයේ වස්තු හෙවත් දාන අරමුණුවලට වඩා කලාතුරකින් හමුවන ඒවා වේ. ලෝකයේ යාචකයන් බොහෝ වේ; එනමුත් යමෙක් ඔබට නරක දෙයක් කර ඉවසීමේ අරමුණක් බවට පත් වීමට නම්, ඔබ පළමුව ඔවුන්ට යම් අයහපත් දෙයක් කළ යුතුය. එබැවින් යමෙකු ඉවසීමට අදාළ වස්තුවක් වීම සඳහා ස්වේච්ඡාවෙන් ඉදිරිපත් වන විට, ඔවුන් හේතුකොට ලැබෙන ඉවසීමට ඇති අවස්ථාව අහිමි කර නොගන්න. ශාන්තිදේව බෝධිසත්ත්ව චර්යාවෙහි නියැළීම හි උපදෙස් දුන් පරිදි:
(VI.106) මේ ජීවිතයේ දානය පතන්නෝ බොහෝ සිටිති, නමුත් (මට) හානි කරන අය දුර්ලභය, මම (පෙර ජීවිතවල) මෙසේ ඔවුන්ට හානි කර නොමැති නම් කිසිවෙක් මට හානි නොකරනු ඇත.
(VI.107) එබැවින්, වෙහෙස නොවී ලබාගත නොහැකි, මගේ නිවසේ නිධානයක් මෙන් පැන නැගුණු සතුරෙකු හේතුකොට මම සතුටු වන්නෙමි, මන්ද ඔහු බෝධිසත්ත්ව හැසිරීම සඳහා මගේ සහායකයා බවට පත් වන නිසාය.
එබැවින් විවේචන ලබන විට නොඉවසිලිමත් නොවන්න. එය අපගේ පුද්ගලික දෝෂ දැකීමට අපට උදව් කරයි. අපි සැම විටම ප්‍රශංසා ලැබුවහොත්, අපේ දෝෂ සැඟවී යන අතර, එවිට අපට උඩඟුකම පමණක් වර්ධනය කරගත හැකිය. විවේචනය විසින් ඔබ කළ වැරදි දේ පිළිබඳ සිතීමට සලස්වන අතර, ඒ හේතුකොට පසුව ඔබට ඔබේම දෝෂ නිවැරදි කර ගත හැකිය.
ගේෂේ ලැංතැංපා වෙනත් කෘතියක මෙසේ කීවේය, "මහායාන ඉගැන්වීම්වල විස්තර කර ඇති සියලු දෝෂ මාගේ පෞද්ගලික දෝෂ වන අතර, සියලු යහපත් ගුණාංග අන් අයට අයත් වේ." පසුකාලීන ගුරුවරුන් පැවසුවේ මෙතුළින් තමා සහ අන් අය හුවමාරු කර ගැනීමේ භාවිතය පිළිබඳ ඔහුගේ පූර්ණ අවබෝධය පෙන්නුම් කළ බවයි.
කදම් ගුරුවරුන් සඳහන් කළ පරිදි බෝධිසත්ත්වයෝ ප්‍රශංසාව සහ විවේචනය යන දෙකම ප්‍රතිරාවයන් මෙන් සලකති. ප්‍රශංසා කරනු ලැබුවහොත්, ඔවුන් වටහා ගන්නේ අන් අය ඔවුන්ට දොස් පැවරීමටද එකසේම ඉඩ ඇති බවයි. එසේම ප්‍රතිවිරුද්ධ දෙයත් වේ. මෙසේ බෝධිසත්ත්වයන් ඉතා ස්ථාවර වන අතර සමාන ජීවිතයක් ගත කරයි - එනම්, ප්‍රශංසා කළ විට එතරම් උද්දාම නොවන හෝ දොස් පැවරූ විට කඩා වැටීමකට ලක් නොවන ලෙසය. එබැවිනි ආකල්ප-පුහුණුව "විමුක්ති නගරය" ලෙස හැඳින්වෙන්නේ.
(6) මවිසින් උපකාර කරන ලද හා එබැවින්ම මවිසින් ප්‍රත්‍යුපකාර විෂයයෙහි විශාල අපේක්ෂා තබා ගත් යමෙක් මා හට සම්පූර්ණයෙන්ම අසාධාරණ ලෙස හානි සිදු කළද, ඔහු හෝ ඇය පූජනීය ගුරුවරයෙකු ලෙස සැලකීමට මා හට හැකිවේවා!
ඔබ කරුණාවන්ත වූ නමුත් ප්‍රතිඋපකාර වශයෙන් ඔබට අයහපත් ලෙස සලකන මිනිසුන් හේතුඵල ධර්මයේ ගුරුවරුන් වේ. අපි අතීතයේ ඔවුන්ට යම් අයහපතක් කර ඇති අතර, එම නිසා ඔවුන්ගේ දුෂ්ටකම අපගේ පෙර විනාශකාරී ක්‍රියාවල ප්‍රතිඵලයකි. එබැවින් අපි සැමවිටම හේතුව සහ ඵලය අතර සම්බන්ධතාවය හඳුනා ගැනීමට කටයුතු කරන බවට අපටම පොරොන්දු විය යුතුය. තවද අපේ ක්‍රියාවලට ජනතාව කුමන ප්‍රතිචාරයක් දැක්වුවද, අපි අධෛර්යමත් හෝ කෝපයට පත් නොවන බවට පොරොන්දු වන්න; අපි අන් අයට තව තවත් යහපතම කරන්නෙමු. කිසියම් දෙයක් සිදු වූ විට, මෙම ජීවිතය ගැන පමණක් නොසිතන්න. දැන් මෙයට සුදුසුකම් ලැබීමට අපි කර ඇත්තේ කුමක්ද යන්න පමණක් නොව මෙය ඇති වීමට පාදක වන ලෙස අතීතයේ අපි කර ඇත්තේ කුමක්ද යන්න ද පරීක්ෂා කරන්න. අතීතයේ අපි කළ සියලු අයහපත් ක්‍රියාවන් සඳහා ප්‍රතිඵල මෙයටද වඩා අයහපත් නොවීම පිළිබඳ කෘතඥ වන්න.
ගුරුවරුන් පවසා ඇති පරිදි අප අතීතයේ කර ඇති විනාශකාරී දේවල් නිසා කිසි විටෙක අධෛර්යමත් නොවිය යුතුය. තවද, යම් අයෙක් අතීතයේ අයහපත් ලෙස කටයුතු කර දැන් වැඩිදියුණු වී ඇත්නම්, එනමුත් අපි ඔවුන්ගේ අහිතකර ක්‍රියා පිළිබඳ නොකඩවා කතා කරන්නේ නම්, ඉන් පෙන්නුම් කරන්නේ අපට ධර්මය සහ එමගින් පුද්ගලයා වැඩි වර්ධනය කිරීමේ හැකියාව පිළිබඳ විශ්වාසයක් නැති බවයි. එබැවින් අතීතය අනුව නොව වර්තමානය අනුව විනිශ්චය කරන්න.
තවද, ඔබ කරන යම් යහපතක් ප්‍රතිඵලයක් අපේක්ෂාවෙන් නොකළ යුතුය. අප කරන යහපතට ධනාත්මක ප්‍රතිචාරයක් නොලැබෙන විට අපට කරුණු හැඟෙන ආකාරය පිළිබඳ අපගේ ස්වාර්ථකාමී ස්වභාවය හෙළි කරමින් පුද්ගලයන් තමන්ම අගය කරගැනීමේ වැරදි පිළිබඳ අපට උගන්වන ගුරුවරුන් ලෙස සලකන්න. තියුණු අවි චක්‍රය හි සඳහන් වන පරිදි, ඔබේම ස්වභාවය පරීක්ෂා කරගනිමින් පරාර්ථකාමී ආකාරයකින් අභ්‍යාස කිරීම සඳහා අවශ්‍ය ධෛර්යය අඛණ්ඩව වර්ධනය කර ගැනීමට නිසි ඉගැන්වීම් ලෙස භාර මේවා ගන්න.
කදම් ගුරුවරුන් පවසන පරිදි මිනිසුන්ට ඔබගේ ගුරුවරුන් විය හැකි බොහෝ ක්‍රම ඇත. ඔවුන් කිසිවක් ප්‍රකාශ කිරීම හෝ ආරාමයක සිවුරු හැඳගත් භික්ෂුවක් වීම හෝ අවශ්‍ය නොවේ. අප විසින් නිර්මාණාත්මක ක්‍රියා කිරීම අවශ්‍ය බවට අපට උගන්වන ලෙඩ රෝග සහ අහිතකර තත්ත්වයන් පවා අපගේ ගුරුවරුන් වේ.
(7) කෙටියෙන් කිවහොත් මාගේ සියලුම මාතාවන්ට, සත්‍ය වශයෙන් හා වක්‍ර ලෙස, ප්‍රයෝජනවත් හා සතුට ගෙන දෙන සියල්ල පිරිනමමින් මාගේ සියලුම මාතාවන්ගේ කරදර හා දුක් රහසින් හා පෞද්ගලිකව ඔවුන් වෙනුවෙන් විඳ දරා ගැනීමට මා හට හැකිවේවා!
මෙය මහා බෝධිසත්ත්ව භාවනා වන ලබාදීම සහ ලබාගැනීම (ටොංලෙන්) සහ තමා සහ අන් අය හුවමාරු කර ගැනීම පිළිබඳව වේ. අපි කරන යම් භාවනාවක් ව්‍යාජ පෙනුමක් හෙවත් රඟපෑමක් සඳහා නොවිය යුතුය. කරුණා භරිත හදවතින් යුතු අවංක අභිප්‍රේරණයකින් එය කළ යුතුය. උදාහරණයක් ලෙස, අන් අය ඔබ කරුණාවන්ත යැයි සිතනු ඇතැයි සිතා යාචකයෙකු වෙත ආහාර නොදෙන්න.
මේ දක්වා පෙළ තුළ සම්මුති බෝධිචිත්තය සම්බන්ධ ආකල්ප-පුහුණුව ඇතුළත් වී ඇත. ඊළඟ පද්‍යය ගැඹුරුතම බෝධිචිත්තය සම්බන්ධයෙන් ආකල්ප-පුහුණුවට අදාළ වේ. පළමුව සම්මුති බෝධිචිත්තය සහ පසුව ගැඹුරුතම බෝධිචිත්තය පිළිබඳ දැනගැනීම අප මෙන් මඳ බුද්ධියක් ඇති පුද්ගලයින් සඳහා වලංගු වේ. තියුණු බුද්ධිය ඇති අයට මුලින්ම ගැඹුරුතම බෝධිචිත්තය ඉගැන්විය හැක.
(8) අටලෝ දහම පිළිබඳ සංකල්පවලින් කැළැල් නොවූ මනසකින් මේ සියල්ල තුළ සියලු සංසිද්ධි මායාවක් ලෙස දකිමින් කිසිදු ඇලීමකින් තොරව සියලු බැඳීම්වලින් නිදහස් වීමට මා හට හැකිවේවා!
පෙර පද්‍යයන්හි භාවනාවන් කිසි විටෙක ජීවිතයේ අනිත්‍ය වූ අටලෝ දහම සම්බන්ධ කනස්සල්ල සමඟ මිශ්‍ර වූ බාහිර ආකාරයකින් සිදු නොකළ යුතුය. මෙය අපරිණත බවේ සලකුණක් ලෙස විස්තර කර ඇති අතර ළමා හැසිරීමකි.
නාගාර්ජුනගේ මිතුරෙකුට ලියුමක් (සුහ්‍රල්ලේකා) ජීවිතයේ අටලෝ දහම ලැයිස්තුගත කරයි - ලාභ හෝ අලාභ, දේවල් හොඳින් හෝ නරක ලෙස සිදු වීම, ප්‍රශංසාව හෝ විවේචනය සහ හොඳ හෝ නරක පුවත් ඇසීම ආදි වශයෙනි. ජීවිතයේ අනිත්‍ය අට හඳුනා ගැනීම අපහසු විය හැකිය. ඒවායේ තරාතිරම් තුනක් ඇත - කළු, සුදු, සහ මිශ්‍ර වශයෙනි. මෙම ජීවිතයේ සතුට කෙරෙහි ඇති ඇලීම සමඟ ආත්ම ප්‍රේම ආකල්පයක් සහ සැබෑ ලෙස පවතින මා උදෙසා දේවල් ග්‍රහණය කිරීම නිසා මේ හැඟීම් මතු වන විට එය කළු වේ. එවැනි ඇලීමක් නොමැතිව, නමුත් තවමත් දෙවන ආකල්ප දෙක සමඟ ඒවා මතු වන විට එය මිශ්‍ර වේ. මෙම ජීවිතයේ සතුට කෙරෙහි ඇලීම හෝ ස්වයං-ආදරය නොමැතිව නමුත් සැබෑ ලෙස පවතින මා සඳහා ග්‍රහණය කිරීම නිසා පමණක් ඒවා මතු වන විට එය සුදු ය.
අපි මේ අටෙන් කවරෙක නියෝජිතයා හෝ ලබන්නා වුවත්, අපි සාමාන්‍යයෙන් අධික ප්‍රතිචාර දක්වා අපේ සමතුලිතතාව අහිමි කර ගනිමින්, උද්වේගී තත්ත්වයකට, මානසික අවපාතයකට හෝ අපහසුතාවයට පත් වෙමු. ජීවිතයේ අටලෝ දහම අත්හැරීම යනු මෙම කරුණු අට ගැන සැලකිලිමත් වීම අත්හැරීම මිස, අපේ දෙමාපියන්, බිරිඳ, දරුවන්, නිවස ආදිය අත්හැරීම නොවේ. එනම්, මෙය අපේ දෛනික ජීවිතයෙන් සහ වගකීම්වලින් පලා යාමට උත්සාහ කිරීම පිළිබඳ සාකච්ඡා කරන්නක් නොවේ. සමාන රස සහිත අදියර හයට අදාළ ඩ්‍රග්පා ගාගියු සම්ප්‍රදායේ මේ විරුද්ධ හැඟීම් සමාන කිරීම සහ සමතුලිත කිරීම පිළිබඳ දේශනා ඇතුළත් වේ.
මිලරේපා වරෙක ගුහාවක භාවනා කරමින් සිටියදී, එහි ජල කාන්දුවක් සිදුවන බව දුටු අතර, ඔහු සිදුරු අවහිර කරමින් ගුහාව හොඳ තත්ත්වයේ තබා ගැනීමට උත්සාහ කළේය. ජීවිතයේ අටලෝ දහම පිළිබඳ සැලකිල්ල ගුහාව තුළටද ඔහු පසුපස ගොස් ඇති බව ඉක්බිති ඔහුට අවබෝධ විය.
ළමයෙකු අසනීප වූ අතර, මව ජ්‍යොතිෂ්‍යවේදියෙකුගෙන් උපදෙස් විමසන ලදි. දරුවාගේ ජීවිතය බේරා ගැනීමට පැවති එකම මාර්ගය වූයේ ඔහුව ලාමාවරයෙකු වෙත ගෙන ගොස් දරුවා ඔහුගේ යයි ප්‍රකාශ කරවීමයි. ගේෂේ ලැන්ග්ටැන්පා දහස් ගණන් ගෝලයින්ට දේශනාවක් පවත්වමින් සිටියදී, මව ඇගේ දරුවා ඔහුට භාර දී "මෙන්න, මේ ඔබගේ" යැයි කීවාය. ඔහු සතුටින් දරුවා පිළිගෙන, "මගේ සියලු ජීවිතවලදී, ඔබ මගේ දරුවා" යැයි කීවේය. ඔහුගේ ගෝලයින්ගෙන් අඩකට ඔහු කෙරෙහි විශ්වාසය නැති වී ඔහු දරුවාගේ පියා යැයි සිතුවේය. ඉතිරි අය රැඳී සිටියහ. දේශනාව අවසානයේ, කාන්තාව පූජා පිරිනමා සමාව ඉල්ලා සිටි අතර, ඔහු දරුවා ඇයට ආපසු භාරදුන්නේය. ඔහු තුළ සම්පූර්ණ සමතුලිතතාවයක් තිබිණි. රැඳී සිටි ඉතිරි ගෝලයින්ගේ විශ්වාසය එලෙසම පැවතුණි - සම්පූර්ණ සමතුලිතතාවයකි. නමුත් අපට මෙය දරා ගත නොහැකි වනු ඇත; අපි විශාල කලබලයක් ඇති කර අපගේ නිරපරාධතාවය හෙවත් අවිහිංසක බව ඔප්පු කිරීමට උත්සාහ කරනු ඇත. නමුත් ගේෂේ ලැන්ග්ටැන්පා හට එමගින් කිසිදු වෙනසක් ඇති නොවීය. අප තුළ පිරිසිදුකම පවත්වාගෙන යන්නේ නම්, ව්‍යාජ ලෙස ශුද්ධවන්ත ලෙස හැසිරීම හෝ ලෝකයෙන් සැඟවීමට උත්සාහ කිරීම ඈ ලෙස අපි බාහිරව පිරිසිදු බව පෙන්වීමට උත්සාහ කිරීම අවශ්‍ය නොවේ.
මෙම ඉගැන්වීම් පුහුණු වීමට ඉවසීම වර්ධනය කිරීම
සියලුම සූත්‍ර හා තන්ත්‍ර ඉගැන්වීම්වල අන්තර්ගතය (අ) සීමිත සත්ත්වයන්ට ප්‍රයෝජනය ගෙන ඒම හෝ (ආ) අන් අයට හානි කිරීමෙන් වැළකීම හෝ වැළැක්වීම යන කාණ්ඩවලට වර්ගීකරණය කර ඇත. මේ සඳහා ඉවසීම පුහුණු කිරීම අවශ්‍ය වේ. අපි ඉවසීම පුහුණු නොකරන තැනදී අන් අයගෙන් ලැබෙන හානියට ප්‍රතිචාර දැක්විය යුතු යැයි සිතන්නෙමු, එවිට අපට ඔවුන් උදෙසා ප්‍රයෝජනවත් පුද්ගලයන් විය නොහැක. අපි අන් අයට පෙරළා හානි කරන විට, මේ සියල්ල කෙසේ ආරම්භ වූවාද යන්න අපට අමතක විය හැකිය - එය අවසානයක් නැති පළිගැනීමේ චක්‍රයක් බවට පත් වේ. පළිගැනීමේ චක්‍රය අවසන් කිරීමට ඇති මාර්ගය නම් අප කෙනෙකුගෙන් හානියක් ලබන විට එතැනම එය අවසන් කිරීමයි. එබැවින් අපි සම්ප්‍රදායික වාචික ඉගැන්වීම්වල දී ඇති ඉවසීම පුහුණු කිරීමේ ක්‍රම හතර අනුගමනය කළ යුතුය - ඉලක්කගත ඉවසීම, ආදරය හා කරුණාවට අදාළ ඉවසීම, ගුරු හා ගෝල ඉවසීම, සහ ශුන්‍යතාවයේ ඉවසීම් ක්ෂේත්‍රය වශයෙනි.
ඉලක්කගත ඉවසීම
අපි හානි, විවේචන ආදිය සඳහා ඉලක්කයක් වන්නේ අතීතයේ අපගේ විනාශකාරී ක්‍රියා නිසාය. අපි පෙර ජීවිතයක විනාශකාරී ක්‍රියා ඉලක්කයක් ලෙස පිහිටුවා නොතිබුණා නම්, මෙම ජීවිතයේදී කිසිවෙකු එයට වෙඩි තබන්නේ නැත. එබැවින් අපි විවේචන ලබන සෑම විටකම, කෝප වීම වෙනුවට අපගේ වර්තමාන හා පෙර ජීවිත පිළිබඳ සිතා විවේචන ලැබීමට අප කළ දේ ගැන සිතිය යුතුය. ඉන්දියානු මහාසිද්ධවරයෙකු ප්‍රකාශ කළ පරිදි "අපට විරුද්ධවාදීන් අවශ්‍ය විට අපි ඔවුන් යොදා නොගන්නේ නම්, ඔවුන්ගෙන් ඇති ඵලය කුමක්ද?"
ආදරය සහ කරුණාවට අදාළ ඉවසීම
යමෙකු ඔබ සමඟ කෝප වන්නේ නම්, ඔවුන් මානසිකව කලබල වී තම මතවාදවල බලපෑම යටතේ සිටින බව සලකන්න - ඔවුන්ට ඔබට හානි කිරීමේ සැබෑ අදහසක් නැත. තවද ඔබටද මතවාද ඇති බව මතක තබා ගන්න. මනෝ ව්‍යාධියෙන් පෙළෙන්නෙකු ඔබ පසුපස හඹා ගොස් කෑ ගසා ඔබට තර්ජනය කරන කල ඔබද කෝපයෙන් ප්‍රතිචාර දක්වන්නේ නම්, එවිට ඔබද උන්මත්තකයෙකු බවට පත්වේ.
සැබැවින්ම උන්මාදය සහ මානසික දුබලතාවය වැනි වඩාත් ස්ථායී වූ මනෝ ව්‍යාධීන් තිබෙන නමුත් ක්ෂණික කෝප හැගීමද උන්මාදයක් වැනිය. කෝපයට පත් පුද්ගලයෙකු සියල්ල අවුල් කරගනී - ඔවුන්ට තමා වඩාත්ම ප්‍රිය දේපල විනාශ කළ හැකිය; ඔවුන්ට ජීවිතයේ වටිනාකම අමතක විය හැකි අතර එවිට අන් අය මරා දැමීමට හෝ සියදිවි නසා ගැනීමටද පුළුවන. එබැවින් අපි ඔවුන් මනෝ ව්‍යාධියකින් පෙළෙන්නන් ලෙස සලකා ආදරයෙන් හා කරුණාවෙන් සැලකිය යුතුය.
ගුරු හා ගෝල ඉවසීම
ගුරුවරයෙකු නොමැතිව, ගෝලයෙකුට කිසිවක් හෝ ඉගෙන ගත නොහැක. අප වෙනුවෙන් ඉවසීමේ වස්තුවක් ලෙස කිසිවෙකු ක්‍රියා නොකරන්නේ නම්, අපට ඉවසීම වර්ධනය කළ නොහැක. එබැවින් අප සමඟ කෝප වන ඕනෑම කෙනෙක් ඉවසීම විෂයයෙහි අපගේ ගුරුවරයෙකි. ශාන්තිදේව සඳහන් කළ පරිදි අපි සතුරන්ට පූජා පිරිනැමිය යුතුය. බෝධිසත්ව චර්යාවෙහි නියැළීම හි, ඉවසීමේ වස්තුවක් පරිත්‍යාගශීලීත්වයේ වස්තුවක් මෙන් දුර්ලභ යැයි කියැවේ. ලෝකය යාචකයන්ගෙන් පිරී ඇත; නමුත් ඉවසීමේ වස්තුවක් ලෙස කෙනෙකු ක්‍රියා කිරීමට නම්, අපි පළමුව ඔවුන්ට යමක් කළ යුතුය.
ශුන්‍යතා ක්ෂේත්‍ර ඉවසීම
කෝපය, ඉවසීම ආදියේ ස්වයං-ස්ථාපිත පැවැත්මේ අඩුපාඩු පිළිබඳ භාවනා කරන්න. හානියක් සිදු කිරීමට හෝ හානියට පත් වීමට, කෝපය ඇති කිරීමට හෝ කෝපයට පත් වීමට සැබෑ ලෙස පවතින වස්තුවක් නොපවතී ඈ වශයෙනි. ඔබටම මෙසේ පවසාගන්න, "මේ සියලු සතුරන් මගේම නොදැනුවත්කම, මෝහය, සහ සැබෑ පැවැත්ම සඳහා වන ග්‍රහණය හේතුවෙන් මට පෙනේ. බුදුවරුන්ට හා බෝධිසත්වයන්ට කිසි විටෙක සතුරන් නොසිටිති. මගේ මෝහය නිසා මට ඔවුන් සිටිති." ඔවුන්ගේ ශුන්‍ය ස්වභාවය දකින්න. මෝහය නොමැතිව ඔවුන් දකින්න.
වෙනත් ග්‍රන්ථවල සතුරන් හා හානි සිහිනයක මෙන් සැලකිය යුතු බව කියැවේ. සිහිනයක දී, සෑම දෙයක්ම සැබෑ ලෙස පෙනී යන නමුත්, අපි අවදිවන විට අපි දකින්නේ කිසිවක් සිදු වී නොමැති බවයි.
නිසැකවම අපි කෝප වෙමු, නමුත් අඩුම තරමින් අපගේ කෝපයේ කාලය කෙටි කර ගැනීමට හා දිගු කලක් වෛර නොදැරීමට උත්සාහ කළ හැකිය. ශාන්තිදේව ප්‍රකාශ කළ පරිදි කෝපය තරම් බරපතල සෘණාත්මක බලයක් නොමැති අතර, ඉවසීම තරම් යහපත් තපස් පුහුණුවක් නොමැත. ද්වේශය රාගයට වඩා බරපතලය. රාගය තුළ ප්‍රචණ්ඩත්වය අඩංගු නොවන අතර තනි පුද්ගලයෙකුට අභ්‍යන්තරික කරුණක් වේ. නමුත් ද්වේෂය ප්‍රචණ්ඩය, එය තමන්ට හා අන් අයට බලපායි, පරිසරය විනාශ කරයි, ආදී වශයෙනි. අපි විනාශකාරී ක්‍රියා කරන ප්‍රධාන හේතුවලින් එකක් නම් සැමවිටම කෝප වීමයි. අපි කෝපයෙන් සිටින්නේ නම්, රසවත්ම ආහාරවල පවා රසක් නැත. කෝපයෙන් සිටින්නේ නම්, අපි කෙතරම් රූපලාවණ්‍ය, ආභරණ, හා සිහින් ඇඳුම් පළඳින්නේ වුවද අපි අවලස්සණ පෙනුමක් ඇත්තෝ වෙමු - අපගේ මුහුණේ පාට ආදියද වෙනස් වේ. බෝධිසත්වයන්ට, සුළු කෝපයක් ඇති වීමේ පරිහානිය රාගය පදනම්ගත පරිහානි සියයයකට වඩා බරපතල වේ.
නොකඩවා පවත්නා සම්ප්‍රදායක වැදගත්කම
නොකඩවා පවත්නා සම්ප්‍රදායකින් පැමිණ ඇති මෙම දේශනාව මෙයින් නිමා වේ. සම්ප්‍රදාය සෘජුව තබා ගැනීම වැදගත්ය. එය බුදුන් වහන්සේ දක්වා දිව යන ආභාසයක් සහිත පරම්පරාවකි. ලාමාවරයෙකු දේශනාවක දී ප්‍රකාශ කළ විහිළුවක් නම්, "මම කිසි විටෙක වාචික සම්ප්‍රේෂණය නොලැබූ නමුත් දැන් මම එය ඔබට දී ඇත."