సాంఖ్య మరియు యోగ తత్వశాస్త్రం యొక్క ప్రాథమిక సిద్ధాంతాలు

సాంఖ్య-యోగ వ్యవస్థ అందరికి తెలిసిన అన్ని విషయాలను 25 విభాగాలుగా విభజిస్తుంది (సం. తత్త్వం).

ఈ తెలిసిన విషయాల యొక్క 25 విభాగాలలో, 24 అనేవి అన్ని రకాల భౌతిక విషయాలను కలిగి ఉంటాయి. వీటన్నిటినీ కలిపి ప్రాథమిక విషయం (సం. ప్రధాన) లేదా సహజమైన విషయం(సం. ప్రకృతి) అని పిలుస్తారు, ఇది ఆ 24 లో ఒకటిగా లెక్కించబడుతుంది. 

ఈ ప్రాథమిక విషయం మూడు విశ్వపు భాగాలతో (సం. గుణం) ఒక తాడులా పెనవేసుకుపోయి ఉంటుంది. అవి ప్రాథమిక విషయం యొక్క భాగాలు మరియు వాటిని నుంచి భిన్నమైన లక్షణాలు కావు. సంస్కృతంలో, ఈ మూడు:

• సత్వం - ఇది ప్రకాశం, కాంతి, బలం మరియు ఆనందాన్ని వివిధ సందర్భాలను సూచిస్తుంది.
• రజస్సు - ఇది పని, కదలిక మరియు నొప్పిని సూచిస్తుంది.
• తమస్సు - ఇది అస్పష్టత, చీకటి, బరువు మరియు తటస్థ భావనను సూచిస్తుంది.

ఈ మూడు విశ్వపు భాగాలు సమతౌల్య స్థితిలో ఉన్నాయి. మొత్తానికి, ప్రాథమిక విషయం లేదా సహజమైన స్థితి అనేది:

• శాశ్వతమైనది, స్థిరమైనది, మారనిది మరియు శాశ్వతమైనది
• సర్వ వ్యాప్తమైనది
• లోతైన నిజమైన విషయం.

ఒక వ్యక్తిగత జీవి (సం. పురుషుడు), ఆత్మ లేదా స్వంత (సం. ఆత్మ), గ్రహించేవాడు, లేదా తెలిసినవాడు అనేది బౌద్దులు ఖండించే ఆత్మ. ఇది కేవలం స్పృహ మరియు సామాన్యంతో సమానమైనది. అనేక రకాల వ్యక్తిగతమైన వాళ్ళు కూడా ఉన్నారు మరియు కనీసం సామాన్యమైన ఆత్మగా, వారి లక్షణాలలో ప్రతి ఒక్కటి:

• శాశ్వతమైనది, మారనిది, స్థిరమైనది మరియు శాశ్వతమైనది
• విశ్వంతో సర్వ వ్యాప్తమైనది
• భౌతిక విషయాలు లాంటి మూడు విశ్వపు భాగాలతో పాక్షికమైనవి కావు.
• కర్మ పనుల ఫలితాల యొక్క స్పృహాత్మక అనుభవం
• కర్మల ఏజెంట్ కాదు, ఎందుకంటే శరీరం - ఆత్మ ఏమీ చెయ్యదు ఎందుకంటే అది మారుతుందనే అర్ధం ఇస్తుంది కాబట్టి
• ప్రాథమిక విషయం యొక్క ఇబ్బందులను సృష్టించేవాడు కాదు.

ఇతర 23 రకాల వస్తువుల మూల విషయాల మూడు విశ్వపు భాగాల సమతౌల్యం యొక్క రూపాంతరాలు లేదా ఇబ్బందులు (సం. వికార) మరియు భ్రమ (సం. మాయ). అవి సాంప్రదాయిక లేదా సాపేక్ష రియాలిటీను కలిగి ఉంటాయి. మొత్తానికి, 23 అనేవి శాశ్వతమైనవి, కానీ ఈ ఇబ్బందులు ఎప్పుడూ మారుతూనే ఉంటాయి మరియు పనులకు ఏజెంట్లుగా ఉంటాయి. అవే అన్నీ పనులను చేస్తాయి. ఈ పరిస్థితి అనేది సృష్టించలేని, నాశనం చెయ్యలేని ప్రాథమిక విషయంలా ఉంటుంది. అది తనతో తాను సంభాషిస్తూ, ఎప్పటికప్పుడు మారుతూ ఉంటుంది, కానీ ఆ మార్పులు కేవలం ఒక భ్రమ మాత్రమే. స్థలం, సమయం కూడా కేవలం ప్రాథమిక విషయపు వస్త్రము యొక్క చికాకులు మాత్రమే. స్థలం మరియు సమయం ప్రాథమిక విషయం/శక్తి యొక్క వస్త్రము యొక్క బయటి కంటైనర్లు అని కాదు.

ఆత్మలు మరియు ప్రాథమిక విషయాలు మాత్రమే మారని అర్థంలో శాశ్వతమైనవి, మరియు ఈ రెండూ సర్వ వ్యాపితమైనవి. మిగిలినవన్నీ శాశ్వతమే అయినా అవి ఎప్పుడూ మారుతూ ఉంటాయి. అన్ని సంఘటనలు మరియు విషయాలు శాశ్వతమైనవి, అవి శాశ్వతంగా అమానవీయమైన (సం. అవ్యక్త) రూపాల్లో ఉంటాయి, ఆ తర్వాత  కొద్దిసేపటికి బయటపడతాయి. అందువల్ల, పనుల యొక్క ఫలితాలు ఇప్పటికి కారణాలలోనే ఉంటాయి. కొత్తగా ఏవీ రావు.

ప్రాథమిక విషయం యొక్క ఇబ్బందులు పూర్తిగా కారణం మరియు ప్రభావం యొక్క యాంత్రిక నియమాల ప్రకారం జరుగుతాయి. ఈశ్వర భగవానుడే ఈ ఇబ్బందులకు కారణమని, వాటికి ప్రేరణ అనే అర్థంలో మాత్రమే కారణమని యోగ తత్వశాస్త్రం చెబుతోంది. అందువల్ల, ఈశ్వరుడు ప్రాథమిక విషయానికి మరియు వ్యక్తిగత ఆత్మలకు లేదా జీవులకు దూరంగా ఉన్నప్పటికీ, ఈశ్వరుడు మిగిలిన రెండింటి ఉనికికి ముందు మరియు తన సంకల్పం ద్వారా వాటిని సృష్టించే ప్రాథమిక కారణం కాదు. ఈశ్వరుడు, ప్రాథమిక విషయం, మరియు జీవులందరూ సమానంగా శాశ్వతమైన వారు.

సాంఖ్య సర్వోన్నత దేవుడిని లేదా సృష్టికర్తను పేర్కొనలేదు. అలాగే ప్రాథమిక విషయం యొక్క ఇబ్బందులు కూడా జీవుల వల్ల సంభవించవు. కానీ అవి కేవలం జీవుల ఉనికి వల్ల సంభవిస్తాయి. అలా ఈ ఇబ్బందులు ప్రతి ఒక్కరికీ మోక్షాన్ని పొందేలా చేస్తాయి, కానీ ప్రాథమిక విషయం వైపు సంకల్ప పనిగా కాదు. దీని వల్ల, జీవులందరూ చివరికి ముక్తిని పొందుతారు.

సకల జీవరాశులు ముక్తిని, జ్ఞానోదయాన్ని పొందగలవని మహాయాన బౌద్ధమతం చెబుతోంది, కానీ ప్రతి ఒక్కరూ అలా పొందడం ముఖ్యం కాదు. ఒకరు విశ్వంలోని అందరు బుద్ధులు, బోధిసత్వులచే చుట్టుముట్టినా, ఆ వ్యక్తి గ్రహించే పరిస్థితిలో లేకపోతే, లేదా అతనికి ఆసక్తి లేకపోతే, అతను లేదా ఆమె బుద్ధుని బోధనలను వినరు మరియు ధర్మం గురించి ఆలోచించరు లేదా పాటించరు.

ప్రాథమిక విషయం యొక్క ఇబ్బందులు అయిన 23 రకాల భౌతిక విషయాలు ఒకదాని నుంచి ఇంకొకటి పరిణామం చెందుతాయి, అందువల్ల జరిగే ప్రతి ఒక్కటి విషయం మరియు శక్తి యొక్క మార్పులుగా తగ్గించబడుతుంది. ఆ 23 రకాలు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నాయి:

భౌతిక చేతన యొక్క స్పృహ శక్తి

భౌతిక చేతన యొక్క స్పృహ శక్తి (సం. బుద్ధి) లేదా మహాత్ముడు (సం. మహత్), అధిపతి, ఒక వ్యక్తి నిష్క్రియాత్మక చైతన్యంగా వ్యక్తమయ్యే భౌతిక మాధ్యమం.

"భౌతిక చేతన శక్తి" అనేది ఒక సూక్ష్మ విషయం లేదా శక్తి యొక్క ఒక రూపం. ఇది మెదడులోని ఏదో ఒక భాగం లాగా స్థూల విషయం కాదు.

అహం యొక్క భౌతిక చేతన

అహం యొక్క భౌతిక చేతన (సం. అహంకార) భావన కోసం భౌతిక చేతన నుంచి ఉద్భవించింది. ఇది "నేను" మరియు "నాది" అనే భావనను కలిగేలా చేస్తుంది.

తర్వాతి నాలుగు సెట్లు అహం యొక్క భౌతిక చేతన నుంచి వస్తాయి::

మనస్సు కోసం భౌతిక చేతన

మనస్సు కోసం భౌతిక చేతన (సం. మనో ఇంద్రియ; లేదా సింపుల్ గా సం. మనస్), ఈ రెండూ ఇంద్రియ సమాచారాన్ని ఆలోచించి నిర్వహిస్తాయి. ఇది మెదడు యొక్క స్థూల పదార్థాన్ని సూచించదు.

ఇంద్రియ అవగాహనకు ఐదు భౌతిక చేతనలు

ఇంద్రియ అవగాహనకు ఐదు భౌతిక చేతనలు (సం. బుద్ధింద్రీయ) ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నాయి:

• చూడటానికి కళ్ళు (సం. కస్సు)
• వినడానికి చెవులు (సం. శ్రోత్ర) 
• వాసన తెలుసుకోవడానికి ముక్కు (సం. నాసిక)
• రుచి తెలుసుకోవడానికి నాలుక (సం. జిహ్వా)
• శారీరక అనుభూతులను పొందడానికి చర్మం (సం. వాక్).

ఈ ఐదు కళ్ళ స్థూల విషయాన్ని, మిగతా వాటిని సూచించవు, కానీ ఇంద్రియ అవయవాల స్థూల పదార్థం తమ విధులను నిర్వర్తించడానికి అనుమతించే పదార్థం లేదా శక్తి యొక్క సూక్ష్మ రూపాలను సూచిస్తాయి.

పనుల కోసం ఐదు భౌతిక చేతనలు 

పనుల కోసం ఐదు భౌతిక చేతనలు (సం. కర్మేంద్రియ) ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నాయి:

• మాట్లాడటానికి నోరు (సం. వాక్కు)
• వస్తువులను తీసుకోవడానికి చేతులు (సం. పని)
• నడవడానికి కాళ్ళు (సం. పాద)
• మూత్ర విసర్జన చెయ్యడానికి ఒక లైంగిక అవయవం (సం. ప్రస్థ)
• మల విసర్జన చెయ్యడానికి ఒక మలద్వారం (సం. పాయు). 

ఈ ఐదు చేతుల స్థూల విషయాన్ని, మిగతా వాటిని సూచించవు, కానీ పని చేసే అవయవాల స్థూల విషయం దాని పనిని నిర్వర్తించడానికి అనుమతించే విషయం లేదా శక్తి యొక్క సూక్ష్మ రూపాలను సూచిస్తాయి.

కనీస ఇంద్రియ సమాచారం యొక్క ఐదు సూక్ష్మ అంశాలు 

కనీస ఇంద్రియ సమాచారం యొక్క ఐదు సూక్ష్మ అంశాలు (సం. తన్మత్ర) ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నాయి:

• దృష్టి (సం. రూప- తన్మాత్ర)
• ధ్వని (సం. శబ్ద- తన్మాత్ర)
• వాసన (సం. గంధ- తన్మాత్ర)
• రుచి (సం. రస- తన్మాత్ర)
• శారీరక అనుభూతులు (సం. స్పర్శ- తన్మాత్ర).

ఈ ఐదు బయటి దృశ్యాలు, ధ్వనులు లాంటి వాటిని సూచించవు, కానీ దృశ్య సమాచారాన్ని రూపొందించే విషయం లేదా శక్తి యొక్క సూక్ష్మ రూపాలను సూచిస్తాయి.

ఈ కనీస ఇంద్రియ సమాచారం యొక్క వివిధ సూక్ష్మ అంశాలు దీనికి తక్షణ కారణాలు:

పంచ మహా భూతాలు

పంచ మహా భూతాలు (సం. మహాభూత) ఇవే:

• భూమి (సం. పృథ్వి)
• నీరు (సం. అప్)
• అగ్ని (సం. తేజస్)
• గాలి (సం. వాయు)
• ఆకాశం (సం. ఆకాశ).

ఈ ఐదింటిలో ప్రతి ఒక్కటి పరిమిత సంఖ్యలో వేరే వేరే అతి చిన్న కణాలను (పరమాణు) కలిగి ఉంటుంది. 

ఈ ఇంద్రియ సమాచారం యొక్క సూక్ష్మ అంశాలు పంచ గొప్ప విషయాలకు తక్షణ కారణాలుగా ఉంటాయి, అవి:

• కేవలం ధ్వని సమాచారం యొక్క సూక్ష్మ అంశం ఆకాశం యొక్క స్థూల విషయానికి ఉండే తక్షణ కారణం.
• కేవలం ధ్వని యొక్క సూక్ష్మ అంశాలు మరియు కేవలం భౌతిక అనుభూతి సమాచారం కలిసి గాలి యొక్క స్థూల విషయానికి ఉండే తక్షణ కారణం.
• కేవలం ధ్వని, భౌతిక అనుభూతి మరియు దృష్టి సమాచారం యొక్క సూక్ష్మ అంశాలు కలిసి అగ్ని యొక్క స్థూల విషయానికి ఉండే తక్షణ కారణం.
• కేవలం ధ్వని, భౌతిక అనుభూతి, దృష్టి మరియు రుచి సమాచారం యొక్క సూక్ష్మ అంశాలు కలిసి నీటి స్థూల విషయానికి ఉండే తక్షణ కారణం.
• కేవలం ధ్వని, భౌతిక అనుభూతి, దృష్టి, రుచి మరియు వాసన సమాచారం యొక్క సూక్ష్మ అంశాలు కలిసి భూమి యొక్క స్థూల విషయానికి ఉండే తక్షణ కారణం.

దేనినైనా తెలుసుకోవడంలో, ఇంద్రియ భౌతిక శక్తి వస్తువు మానసిక ప్రాతినిధ్యం యొక్క రూపం లేదా కోణాన్ని తీసుకుంటుంది. ఇది బౌద్ధ అనుత్తరయోగ తంత్రంలోని సూక్ష్మమైన గాలి పనితీరును పోలి ఉంటుంది. ఇవి మానసిక హోలోగ్రామ్ ల లాగా ఉంటాయి మరియు ఈ భౌతిక శక్తి యొక్క మార్పులు (సం. వృత్తి) ఉంటాయి. ఇది జ్ఞానం యొక్క భావన లేని దశ.

మనస్సు యొక్క భౌతిక చేతన ఈ మానసిక హోలోగ్రామ్ ను భావనాత్మకంగా వివరిస్తుంది మరియు సొంత-అవగాహన కోసం శారీరక చేతనను అనుభవిస్తుంది. అప్పుడు, జ్ఞానానికి ప్రతిస్పందనగా తీసుకోవాల్సిన పని యొక్క రూపాన్ని ఇంద్రియానికి భౌతిక చేతన తీసుకుంటుంది.

ఈ మూడు భౌతిక చేతనల కలయికను - ఇంద్రియానికి భౌతిక  భావం, సొంత-అవగాహనకు భౌతిక భావం మరియు మనస్సుకు శారీరక శక్తి - "అంతర్గత ఏజెంట్" (సం. అంతఃకరణం) అంటారు.

పనుల యొక్క అంతర్గత ఏజెంట్ కు వేరుగా, వ్యక్తి లేదా ఆత్మ నిష్క్రియాత్మక చైతన్యంతో ఉంటాడు లేదా ఉంటుంది. వస్తువుల యొక్క మానసిక రూపాలను అనుభవించేవాడు లేదా వాటికి ప్రతిస్పందనగా ఉండే పనుల ఏజెంట్ కానప్పటికీ, చైతన్యం లేని మనస్సుకు పూర్తిగా శారీరక శక్తి ద్వారా కర్మ ఫలితాలను అనుభవించే చైతన్యం ఉంటుంది. కాబట్టి, ఒక వ్యక్తి లేదా ఆత్మ అనేది ఒక దివ్యమైన ఆత్మ లాంటిది.

ఏదేమైనా, వ్యక్తి లేదా ఆత్మ అనేది ఒక జీవితకాలం నుంచి ఇంకొక జీవితకాలానికి వెళ్ళేది కాదు, ఎందుకంటే ఒక జీవి ఏమీ మారదు లేదా ఏమీ చెయ్యదు. ఒక జన్మ నుంచి ఇంకొక జన్మకు వెళ్ళేది సూక్ష్మ శరీరం (సం. లింగశరీర). సూక్ష్మ శరీరం అనేది ఈ క్రింది వాటి కలయిక:

• భావన కోసం ఉన్న ఒక వ్యక్తిగత భౌతిక అధ్యాపకుడు
• సొంత-అవగాహన కోసం ఉన్న ఒక భౌతిక చేతన
• మనస్సుకు భౌతిక చేతన
• ఇంద్రియ జ్ఞానానికి ఐదు భౌతిక చేతనలు
• పనులకు ఐదు భౌతిక చేతనలు
• కేవలం ఇంద్రియ సమాచారం యొక్క ఐదు సూక్ష్మ అంశాలు.

ప్రతి జన్మలో ఉండే స్థూల శరీరం ఐదు గొప్ప విషయాల వేర్వేరు కలయికలతో తయారవుతుంది, మరియు అది మరణం తర్వాత ఇంకొకటి లాగా మారుతుంది.

వ్యక్తిగత జీవులు లేదా ఆత్మలు అనేవి ఇంద్రియానికి భౌతిక శక్తితో సమానం కాదని - ఒక వ్యక్తి వ్యక్తీకరించే భౌతిక చేతన అనే అజ్ఞానం (సం. అవిద్య, అజ్ఞానం) కారణంగా పదే పదే పునర్జన్మ (సం. సంసారం) ద్వారా బాధపడతాయని చెప్పబడుతుంది. అజ్ఞానం అనేది తెలియకపోవడం, తప్పుగా తెలుసుకోవడం కాదు. ఇది సరైన జ్ఞానం లేకపోవడం అనే తప్పు, గందరగోళానికి గురికావడం యొక్క తప్పు కాదు.

ఆత్మ సంపూర్ణ జ్ఞానాన్ని, ఇంద్రియ భౌతిక చేతనతో సమానం కాదనే అవగాహనను పొందినప్పుడు మనకు మోక్షం లభిస్తుంది. మోక్షంతో, ఒక వ్యక్తి లేదా ఆత్మ ప్రాథమిక పదార్థం మరియు దాని యొక్క అన్ని చికాకుల నుంచి పూర్తిగా విడిపోయి వేరుగా మారుతుంది (సం. కేవల, ఒంటరిగా). ఒక జీవి ఇంద్రియ భౌతిక చేతనతో చిక్కుకోవడం ద్వారా మాత్రమే అది దేనినైనా (బాధ, సంతోషం లేదా కర్మ ఫలితం) అనుభవిస్తుంది కాబట్టి, ఒక ముక్తి జీవి ఏమీ లేకుండా స్వచ్ఛమైన చైతన్యం మాత్రమే అవుతుంది.

సాంఖ్య స్థానం దీని నుంచి బాగా వేరేగా ఉందని గమనించండి:

• ముక్తి పొందిన, విచ్ఛిన్నమైన ఆత్మ సర్వజ్ఞుడనే జైన వాదన
• స్పృహ లోపించిందనే న్యాయ-వైశేషిక స్థితి
• అద్వైత వేదాంతం ప్రతి దాని గురించి స్పృహ లేదా దేని గురించి స్పృహ లేని స్థితిలో ఉందని చెప్పబడింది.