བྷེ་ཀ་ལི་ཡ་བརྒལ་བའི་(Transbaikalia)ས་ཁུལ་བྷུརྱ་ཏིའི་ཁྲོད་ཀྱི་སུའུ་ལེན་སྔོན་གྱི་ནང་ཆོས་ལོ་རྒྱུས།

སྐད་ཡིག་གཞན།

དུས་རབས་ ༡༦ པའི་ནང་བོད་སོག་དགེ་ལུགས་པའི་ཆོས་བརྒྱུད་ནས་ཡིན་པའི་བྷུརྱ་ཏིའི་སོག་པོའི་རུས་སྡེ་རྣམས་བྱང་སོག་ནས་ས་ཡེ་བྷེ་རི་ཡའི་བཻ་ཀལ་གྱི་མཚོ་ལ་གནས་སྤོ་རྒྱུ་འགོ་ཚུགས་པ་རེད། དུས་རབས་ ༡༧ པའི་ནང་ཨུ་རུ་སུས་ས་ཡེ་བྷེ་རི་ཡ་དབང་སྒྱུར་བྱས་ནས་ཁོང་ཚོའི་རྒྱལ་ཁམས་ཀྱི་ཆ་ཤས་སུ་བཟོས་པ་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༡༧༢༧ ལོར་ཨུ་རུ་སུ་དང་སོག་པོའི་དབར་གྱི་ས་མཚམས་དེ་ནི་མན་ཇུའི་རྒྱལ་ཁམས་ཀྱི་ཆ་ཤས་ཡིན་པ་དེ་གཏན་ལ་ཕབ་པ་རེད། འདིའི་རྗེས་སུ་གནས་སྐོར་བ་རྣམས་འགྲོ་ཆོག་ནའང་ཡུལ་སྤོ་འགྲོ་འོང་དང་རྒྱུན་སྲོལ་གྱི་འབྲེལ་བ་མང་ཆེ་བ་མཚམས་འཇོག་བྱས་པ་རེད། ཨུ་རུ་སུའི་རྒྱལ་པོ་ཛཱར་ (Czars) ཚོས་བྷུརྱ་ཏི་མགུ་བའི་ཕྱིར་དང་ས་མཚམས་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ཆེད་ནང་ཆོས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་པ་དང་བླ་མ་རྣམས་བཀོལ་སྤྱོད་བྱས་ཏེ། ཁྲལ་བསྡུ་རུབ་ལ་རོགས་བྱས་ཤིང་མི་འབོར་ལ་སྟངས་འཛིན་ཆེ་བ་བྱས་ཐུབ་ཡོད། དེར་བརྟེན་ཨུ་རུ་སུའི་དཀྱིལ་དུ་གནས་སྡོད་བྱེད་པའི་ཁལ་མུག་དང་མི་འདྲ་བར་རྒྱང་ཐག་རིང་བའི་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་ས་མཚམས་ས་ཁུལ་དུ་ཡོད་པའི་བྷུརྱ་ཏི་རྣམས་ལ་རུ་སུའི་ཡུལ་མི་ནས་ཞི་ལྷིང་ཆེ་བའི་ལྟ་སྐྱོང་ཐོབ་ཡོད། མན་ཇུའི་རྒྱ་ནག་ལ་ཚོང་ལས་རྗེས་སྙེག་དང་གནོན་ཤུགས་སྤྲོད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་དབང་ཤུགས་ཀྱི་གོ་གནས་ཤིག་སྐྲུན་པར་རུ་སུའི་ཡུལ་མི་ཚོ་ལ་བྷུརྱ་ཏིའི་མཉམ་རུབ་དེ་དགོས་ཀྱི་ཡོད། དེ་འདྲ་སོང་ཙང། ནང་ཆོས་ནི་ཁལ་མུག་དང་ཐུ་ཝ་ལས་ལྷག་པའི་བྷུརྱ་ཏིའི་ནང་ཤུགས་ཆེ་བ་དང་མགྱོགས་པ་དར་རྒྱས་ཕྱིན་པ་རེད། 

ཕྱི་ལོ་ ༡༧༤༡ ལོར་ཚོན་གོལ་སི་ཀི་ (Tsongolsky) ལ་གྲྭ་ཚང་གཏན་འཇགས་དང་པོ་དེ་བཞེངས་པ་དང་དེའི་ལོ་ ༢༥༠ འཁོར་བའི་དུས་དྲན་དེ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༡ ལོར་སྲུང་བརྩི་ཞུས་པ་རེད། དེའི་རྗེས་ཀྱི་དུས་ཚོད་ཏོག་ཙམ་ནས་གྲྭ་ཚང་གཞན་གསུམ་བཞེངས་ཡོད་པའི་ནང་གི་གལ་ཆེ་ཤོས་དེ་ནི་གུ་སི་ནོ་ ཨོ་ཛེ་རོ་ (Gusino Ozero Datsang) གྲྭ་ཚང་ཡིན་པ་རེད། ཨུར་ག་ (Urga) ནས་ཡིན་པའི་སོག་པོའི་འགོ་ཁྲིད་བླ་མ་བོག་དོ་གེ་གན་རྗེ་བཙུན་དམ་པ་ཧུ་ཐུཁ་ཐུའི་ (Bogdo Gegen Jabtzun-dampa Hutukhtu) ཤུགས་རྐྱེན་ཞན་དུ་གཏོང་བའམ་དེ་ལ་ཁ་གཏད་ཀྱི་ཆེད་དུ་ཛཱར་གྱིས་བཻ་ཀལ་མཚོ་བརྒལ་བའི་ས་ཁུལ་གྱི་གཏན་འཇགས་འཛིན་སྐྱོང་དང་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་འགོ་ཁྲིད་དུ་གུ་སི་ནོ་ ཨོ་ཛེ་རོའི་མཁན་པོ་བསྐོ་བཞག་བྱས་ཏེ། ཁོང་ལ་པནྜི་ཏ་མཁན་པོ་བླ་མ་ (Bandido Khambo) ཞེས་མཚན་གནས་གསོལ།  

དུས་རབས་ ༡༨ པའི་མཇུག་དང་དུས་རབས་ ༡༩ ཧྲིལ་པོའི་ནང་ཡར་རྒྱས་ཆེན་པོ་བྱུང་བ་དང་བོད་ཀྱི་ཤེས་བྱ་རིག་གནས་ཀྱི་ཡན་ལག་ཚང་མ་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཡོད། བོད་ལ་གནས་སྐོར་དུ་འགྲོ་མཁན་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཡོད་པ་དང་དེའི་ཐོག་ནས་གཞུང་ལུགས་མང་པོ་ཞིག་ཚུར་གདན་དྲངས་ཡོད་པ་རེད། བོད་དང་སོག་པོའི་ཆེས་དཀོན་པའི་དཔེ་ཆ་དེ་དག་གཙོ་བོ་ཨ་གིནྶ་ཀི་ (Aginsky) དང་ཙུ་གུལ་སི་ཀིའི་ (Tsugulsky) གྲྭ་ཚང་དུ་པར་དུ་བཏབ་པ་རེད། གྲྭ་ཚང་དེ་དག་གི་ནང་དུ་མཐོ་སློབ་རིགས་བཞི་ཡོད་དེ། མཚན་ཉིད་དང་། སྨན་པ། དུས་འཁོར། རྒྱུད་བཅས་རེད། སོག་ཡུལ་དུ་གྲྭ་ཚང་མང་ཆེ་བའི་ནང་བདེ་བ་ཆེན་ཞེས་བྱ་བའི་འོད་དཔག་མེད་ཀྱི་དག་པའི་ཞིང་ཁམས་སུ་སྐྱེ་བའི་ཆེད་དུ་འོད་དཔག་མེད་ཀྱི་ལྷ་ཁང་ཞིག་ཀྱང་ཡོད། 

སོག་པོའི་བརྒྱུད་པ་དང་འགྲོས་ཀྱི་རྗེས་སུ་འབྲང་པ་དང་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྷ་སར་ཡོད་པའི་པོ་ཏཱ་ལའི་རྣམ་རྒྱལ་གྲྭ་ཚང་ནས་བྱུང་བའི་དུས་འཁོར་གྱི་གྲྭ་ཚང་གཙོ་བོ་ནི་གུ་སི་ནོ་ ཨོ་ཛེ་རོ་ (Gusino Ozero) དང་ཨ་ནིནྶ་ཀི། (Aninsky) ཨེཇ་ཐུའི་སི་ཀི་ (Egetuisky) བཅས་ཡིན་པ་རེད། ཁོང་ཚོར་དེ་ཐོབ་སའི་སོག་པོའི་ནང་གི་གྲྭ་ཚང་གཙོ་བོ་ནི་བདེ་ཆེན་ཀ་ལ་ཝ་ཡིན་པ་དང་དེ་ནི་རྒྱལ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེས་ཕྱག་བཏབ་ཅིང་། ད་ལྟ་གནས་མེད། ཨ་གིནྶ་ཀིས་དུས་འཁོར་གྱི་བརྒྱུད་པའི་རྗེས་སུ་འབྲངས་པ་དང་འགྲོས་དེ་ཐད་ཀར་བླ་བྲང་བཀྲ་ཤིས་འཁྱིལ་ནས་བླངས། ཁོང་ཚོས་ཆོ་གའི་དཔེ་ཆ་སྒྲུབ་ཐབས་མཁས་གྲུབ་ཞལ་ལུང་ཟེར་བ་དེ་གཅིག་པ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། འདི་ནི་དུས་འཁོར་གྱི་སྐོར་ལ་དངོས་སུ་སློབ་གཉེར་བྱེད་སའི་བསྟི་གནས་ཁང་གཙོ་བོ་དེ་ཡིན་པ་རེད། བླ་མ་རྒན་པ་ཚོས་དྲན་གསོས་པ་ལྟར་ན། ལེ་ནིན་གྲེཌ་ (Leningrad) གྲྭ་ཚང་གིས་ཕལ་ཆེར་ཨགིནྶ་ཀིའི་འགྲོས་དང་མཐུན་པའི་དུས་འཁོར་ཉམས་ལེན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ནའང་། ཆོ་ག་གཅིག་པུ་བསྒྲུབ་པ་ལས་དེའི་ཐད་དངོས་སུ་སློབ་གཉེར་བྱ་རྒྱུ་མེད་ཅེས་གསུངས། ཨགིནྶ་ཀིས་དེའི་བརྒྱུད་པ་དང་ལུགས་སྲོལ་ཚང་མ་ཐད་ཀར་བླ་བྲང་ནས་བླངས་པ་སོང་ཙང་། ཁོང་ཚོས་ཀུན་མཁྱེན་འཇམ་དབྱངས་བཞད་པའི་ཡིག་ཆ་ཁག་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། འོན་ཀྱང་། བླ་མ་རྒན་པ་ཚོས་བྷུརྱ་ཏི་ལ་སོག་པོའི་ནང་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པའི་ཀུན་མཁྱེན་དང་། རྗེ་བཙུན། པན་ཆེན་བཅས་ཀྱི་ཡིག་ཆ་གསུམ་ཀ་ཕལ་ཆེར་ཡོད་ཅེས་བསམ་གྱི་ཡོད་ཀྱང་། གནད་དོན་འདིའི་ཐད་ལ་ཁོང་ཚོ་ངེས་བརྟན་ཞིག་མེད། མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཐད་སློབ་ཕྲུག་ཡག་ཤོས་རྣམས་སོག་ཡུལ་དུ་མུ་མཐུད་ནས་སྦྱོང་བརྡར་ཆེད་བཏང་བ་དང་དེ་དག་ལས་ཡག་ཤོས་རྣམས་བོད་དུ་ཕྱིན་པ་རེད། 

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༡༧ ལོར་བཻ་ཀལ་མཚོ་བརྒལ་བའི་ས་ཁུལ་དུ་གྲྭ་ཚང་དང་འདུས་ཁང་ (མི་སྐྱ་ཚོ་ཁ་འདོན་ཆེད་འཛོམས་སའི་ཚོགས་ཁང་) བཞི་བཅུ་ཞེ་དྲུག ༤༦ དང་བླ་མ་ཆིག་ཁྲི་ལྔ་སྟོང་ ༡༥༠༠༠ ཡོད་པ་རེད། སི་ཏ་ལིན་གྱི་འོག་ཏུ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༣༢ ནས་ ༡༩༣༩ བར་གྲྭ་ཚང་མང་པོ་ཞིག་གཏོར་སྐྱོན་ཤོར་བ་དང་། བླ་མ་རྣམས་བཙོན་དུ་བཅུག་པ། དཔེ་ཆ་རྣམས་མེར་བསྲེག་བཏང་ཡོད། གང་ལ་གང་ཙམ་གྱི་མ་ཉམས་པར་རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པ་བྱུང་བ་ནི་ཨགིནྶ་ཀི་དང་། ཙུ་གུལ་སི་ཀི། གུ་སི་ནོ་ ཨོ་ཛེ་རོ་གཅིག་པུ་ཡིན་པ་དང་དེ་དག་ཀྱང་བཻ་ཀལ་མཚོ་བརྒལ་བའི་ས་ཁུལ་དང་ལེ་ནིན་གྲེཌ་གྲྭ་ཚང་ནང་ཡོད། གཞན་དག་ཚང་མ་རྩ་གཏོར་ཕྱིན་ཡོད་པ་དང་འགའ་ཞིག་ནི་རྦད་དེ་ཁ་འཐོར་ཕྱིན་ཡོད། ལྷ་ཁང་དེ་དག་ལས་ཐང་ག་དང་སྐུ་འདྲ་མང་པོ་ཞིག་གཞུང་བཞེས་བཏང་བ་རྣམས་ལེ་ནིན་གྲེཌ་དང་ཡང་ན་ཨུ་ལན་ཨུ་དེར་ (Ulan Ude) ཡོད་པའི་ཡེ་ཤུའི་ལྷ་ཁང་རྙིང་པ་ཞིག་གི་ནང་དུ་གསོག་འཇོག་བྱས་ཡོད་པ་དང་དེ་དག་ནི་ཚོང་ཟོང་དོས་ཁང་ལྟ་བུར་བཀོལ་སྤྱོད་བྱས་ཡོད། ཡེ་ཤུའི་ལྷ་ཁང་རྙིང་པ་འདིའི་ནང་ད་དུང་ཡང་ཙནྡན་ཇོ་བོའི་སྐུ་ངོ་མ་མིའི་གཟུགས་ཚད་དང་དེ་བཞིན་དུས་རབས་ ༡༩ པའི་མཇུག་ཏུ་རྒྱ་རིགས་ཕྱི་མིར་རྒྱབ་འགལ་གྱི་གྱེན་ལོག་ (Boxer Rebellion) སྐབས། པེ་ཅིང་ནས་རྒྱའི་ལག་ནས་བྷུརྱ་ཏིས་རྐུ་མ་རྐུས་པའི་ཙནྡན་ལས་གྲུབ་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་འདྲ་སྔོན་སྟོན་པ་ཞལ་བཞུགས་པའི་སྐབས་སུ་བཞེངས་པ་ཞིག་ཡོད། 

Top