Өнөөдөр намайг бусдад туслах албын ажлын үед гарах ёс суртахууны ач холбогдолын тухай ярихыг гуйсан болохоор, мэдээж, энэ их чухал сэдэв, ялангуяа, бид, бусдад тусламж үзүүлэх мэргэжлийн үйл ажиллагаа эрхэлдэг байвал. Олон нийтийн байгуулалд алба хаах, эрүүл мэнд хамгаалах, боловсролын байгуулга – энэ мэргэжилд зан авирын дэглэм ба ёс суртахууны асуудал чухал. Мэдээж, хэзээ бид бусдад туслахдаа, тэдэнд хор хүргэхээс зайлсхийж, ямар байдлаар яаж туслахыг мэдэхгүй байлаа ч аль хэмжээгээр сайн, хичээн их боломж байгаагаар туслах хэрэгтэй. Яагаад гэвэл бидний тусламж үзүүлэх хүн тус бүр – бие хүн бөгөөд нэг хүнд тохирох тусламж нөгөө хүнд таарахгүй байж болно. Олон нийтийн байгуулалтай холбоотой, бусдад туслах зорилттой аливаа мэргэжил биднээс мэдлэг, сонор сэрэмжтэй байхыг шаардах ба түүний суурь нь ёс суртахуун болно.
Ёс суртахууны хувийн сахилга бат
Бурханы шашинд ёс суртахууны талаар номлохдоо ёс суртахууны хувийн сахилга батыг хэлж байгаа юм. Тэгээд, ёс суртахууныг практик дээр хэрэглэх гэдэг бол бидний хувийн сахилга бат хатуу байх ёстой юм. Тиймээс ёс суртахуун ба сахилга бат нягт холбоотой. Энд сахилга батын дор, бусдын хувьд тодорхой хууль дүрмийг хэрэглэхийг хичээх нь цагдаагийн хяналтыг хэлж байгаа юм биш: юуны өмнө бидний дотоод зүг чиглэсэн ба залхуурах, тоохгүй байх зэрэг бахилга батад саад болох зүйлийг даан туулахад чиглэнэ. Яагаад гэвэл, хэдийгээр ёс суртахууны тэр зарчмыг бид мэддэг, түүнийг дагах учирлал байсан ч практик дээр янз бүрийн саад тохирч түүнийг даван туулахад хүргэдэг. Ер нь ёс суртахууны сэдэв маш өргөн, дадлагажуулах олон чиглэлтэй ба бид үнэхээр түүнийг практик дээр хэрэглэж чадахад хэцүү.
Бурханы шашны сургаалд ёс суртахууны гурван төрөл байдгийг заана. Ёс суртахууны нэгдүгээр төрөл –энэ бол нураах эвдэх зан авираас тэвчээрлэх. Энд нураах зан авирын дор зөвхөн бие бялдарын эвдлэх хүчийг хэлэх барахгүй бидний үг, - яаж бид хоорондоо харьцаж байгаа ба оюун ухааны, үзэл бодлын байдлаас хамаарна. Бид өдөр тутмын амьдрал дахь хэвшсэн үйл ажиллагааны дунд бусдад туслах болох боловч бидний тархи, ухаанд тэр бусад хүмүүсийн талаар ямар нэг муу бодол үүсэж болох ба үүнээс тэвчихийн тулд ёс суртахууны сахилга бат шаардагдана.
Сахилга батын хоёрдугаар төрөл –энэ хэзээ бид янз бүрийн бүтээн байгуулах ба үр бүтээцтэй үйл ажиллагааг гүйцэтгэх үеийн сахилга бат юм. Энд хамгийн түрүүнд, хэзээ бид өөрсдийн бусдад туслах чадварыг дасгалжуулах цагт бид, өөртөө, юу хийж байгаа тухай хэлэх хэрэгтэй. Энэ суралцах, янз бүрийн хичээл, дасгал: хэзээд олон нийтэд туслахад бид эзэмшсэн боловсролын хувьд мэргэжлийн хөгжилтөд хүрэх нь чухал. Үүний тулд бид зүгээр л олон жилийн өмнө суралцсан юманд найдахгүй, бидний мэргэжлийн мэдлэг өнөөгийн цагт ач холбогдолтой гэдгийг мэдэх нь чухал. Тиймээс өөрийгөө боловсруулах, ажиллаж байгаа мэргэжлийн түвшинд гарсан шинэ аргыг судлах зэргт бидэнд бас хувийн сахилга бат хэрэгтэй. Энэ бол нэг амаргүй зүйл бөгөөд бусдад туслах хүрээгээр холбогдсон ажил бидний бүх цагийг эзлэх тохиолдолд ажлын дараа өөрийг боловсруулах явдал бас их цаг завыг биднээс шаардах болно.
Ёс суртахууны хувийн сахилга батын гуравдугаар төрөл –энэ бусдад туслах, олон нийтэд ашигтай явдалд хийж байгаа бидний үйл ажиллагаа болно.
Ингэхээр, бурханы шашин ёс суртахууны эдгээр гурван төрлийн хувийн сахилга батыг тэмдэглэж байна. Энэ нь, нэгдүгээрт – хор хүргэх, нураахаас тэвчээрлэх, хоёрдугаарт –энэ бүтээн байгуулах үйл ажиллагааг гүйцэтгэх, өөрөөр хэлбэл, жишээ нь, боловсрол, гуравдугаарт –бусад нийтэд үзүүлэх жинхэнэ тусламж. Тиймээс миний бодлоор, эдгээр зүйлүүд нийгмийн бүх салбарт алба хаахад сайн тохирно.
Эвдэх нураах зан авираас татгалзах ба бүтээн байгуулах зан авирыг дадлагажуулах
Бид хэзээ нураах зан авирын тухай ярихдаа юуг хэлж байгаа юм вэ? Бурханы шашинд эвдэх нураах үйл ажиллагаа бол бидний бие, үг, бодлын түвшинд гарах үйлдэл гэж тодорхойлдог ба энэ үйлдэл сэтгэлийн зовуурь, ухааны түгшүүртэй байдлаас үүсэж гарна.
Бид энэ үйлдэл бусдад ямар нөлөө үзүүлэхийг тэр болгон мэдэж чаддаггүй, яагаад гэвэл, жишээлбэл, бид хэн нэгэнд сайн юм хийж туслах үеэр алдаа гаргаж болох ба энэ нь заримдаа хор хүргэж болдог; эсвэл бид өөр нэг хүнд туслахыг хичээхэд, тэр хүн бидний зөвлөгөөг сонсохгүй байж болно.
Уурын нөлөөнд автсан зан авир
Ийм зан авираас үүсэх үйлдэл, хэрвээ энэ үйлдлийн ард зогсох ухааны байдал, эсвэл санааны үндэслэл сүйтгэлд тогтвол энэ нь сүйтгэх үйл ажиллагаа болдог. Жишээ нь, хэрвээ аливаа зүйлийг бид уурын нөлөөн дор үйлдэх. Нөгөө талаар, жишээлбэл, бид нийгмийн ажилтан, тэгээд өөр нэг хүний зан, өөрийнхөө амьдралыг яаж зохион байгуулж байгаа нь бидэнд таалагдахгүй, эсвэл тэдэнд туслах гэж хичээхдээ, тэр хүн рүү хашгирч эхэлдэг. “Чи мансууруулах бодисыг хэрэглэж болохгүй” гэж хашгарна –энэ үед бидний ухаан санааны учирлал уур байдаг тул энэ хүн рүү бид уурлаж байна. Гэтэл ухааны ийм ууртай байдал, орчин нөхцлийг тод харахад саад болохоос гадна энэ хүнд яаж тусалбал хэрэгтэй болохыг ойлгоход саадтай байдаг. Түүгээр ч барахгүй бидний ууртай байгааг нөгөө хүн мэдэрч, бидэнд эргэж сайн хандахгүй болдог. Тэгээд, энэ амархан биш: олон нийтийн ажил маш их тэвчээрийг шаардана. Бид бусдад туслахыг хичээнэ, сайн зөвлөгөө өгнө, гэвч тэд нар түүнийг сонсож авдаггүй. Ингэхээр бид санаагаар зовж, тэвчээрийг хадгалахад тун бэрх болж ирэхэд бид хашгарч, загнаж эхлэдэг. Хэрвээ, жишээлбэл, бид эрүүл мэндийг хамгаалах салбарт ажилладаг гэхэд: “Яагаад чамд бичиж өгсөн эмийг уухгүй байгаа юм?” гэж хашгарч болно. Ийм нөхцөлд тэвчээр алдахад их амархан.
Энэрэн нигүүлсэх хандлагыг хөгжүүлэх
Аливаа тохиолдолд ямар нэг хүн төөрөгдөлд орших ба түүний байдал маш хүнд, аливаа зөвлөгөөг хүлээн авч чадахгүй байгааг ойлгож, түүнд энэрэл нигүүсгэлтэй хандах харьцааг хөгжүүлэх хэрэгтэй. Бид өөр хүнийг бидний зөвлөгөөг дагахыг албадах боломжгүй. Ганцхан юун дээр ажиллах вэ гэвэл энэ хүнд амьдралдаа ямар нэг зүйлийг өөрчлөхөд туслаж болох хамгийн амжилттай аргыг бид олох хэрэгтэй юм. Гэвч уур, урам хугарах, тэвчээргүй зэрэг сэтгэлийн хөдлөл дүүрэн байх юм бол энэ хүнтэй учраа ололцож чадах саруул ухаан бидэнд байхгүй болно.
Ээнэгшин дасах нөлөөнд орох зан авир
Дараагийн нэг зовуурьтай сэтгэл хөдлөл - энэ ээнэгшин дасах (салахгүй уягдсан) ба нөр хүсэл болно. Эцсийн эцэст бид хүний хувьд , өөр хүний талаар тачаангуй хүсэлд хүрж, бид дурыг мэдэрч болно. Түүнчлэн, бидний туслахаар чармайдаг хүмүүст – клиент, өвчтөн зэрэгт эр эмийн хүсэл үүсэж болох юм. Үгүй бол магадгүй, юуны өмнө, бусад хүн рүү өөрийн хүүхэд мэт харахад эцэг эхийн хайр үүсэж, тэр бидэнд их таалагдаж байна гэх зэрэг. Энэ хоёр тохиолдолд дээрхи харьцаа энэ хүнд нилээн чанга хандахад саад болж болох ба зарим нөхцөлд чанга хандах нь чухал байдаг.эсвэл бид энэ хүнд дуртай байдгийн улмаар хамт байхын тулд ухамсартай юу эсвэл үгүй юу түүнийг биднээс хамаарах байдалд хүргэж болно. Бид ийм байдлаас зайлсхийх хэрэгтэй. Мэдээж, энэ энгийн биш, яагаад гэвэл бид бусадтай адил хүн учраас хэн нэгийн өөр хүнд нөр хүсэл гаргаж дуртай болох, эсвэл уурлаж болох юм.
Алагчлахгүй байдлыг хөгжүүлэх
Тэгээд бурханы шашны дасгалд үргэлж тэмдэглэдэг зүйл бол - хэзээ бид өөр хүмүүст туслахыг хичээх үед дур хүсэл ба үзэн ядалт бидэнд ямар ч нөлөө үзүүлэхгүй, бид тэдэнд алагчлахгүй тэгш хандах харьцааг хөгжүүлэх явдал юм. Бас түүнээс гадна, бид тэр тусламж үзүүлж байгаа хүмүүсийг тоохгүй байх явдлыг зогсоох - энэ бол гурав дахь боломжийн хувилбар юм. Түүний оронд бид бүх хүмүүст тэгш, сайхан харьцаж эхлэхийг хичээдэг. Өөр хэлбэл, бид хэнд туслахад амархан, хэнд туслахад их хэцүү, хэнтэй цагийг өнгөрөөхөд аятайхан, хэнтэй хамт байхад сэтгэлд таарахгүй боловч тэр бүгдэд тэгш хандахыг хичээх хэрэгтэй. Ямар янзаар бид энэхүү алагчлахгүй үзлийг өөртөө хөгжүүлэх юм бэ? Бид бүгдээр тэгш эрхтэй гэдэг үзлийн ачаар: хүн болон аз жаргалтай байхыг хүсдэг, яг миний адил хэнч аз жаргалгүй байхыг хүсдэггүй. Тэгээд бүгд хүмүүс, түүний талаар халамж тавиж байхыг яг надтай адил хүсдэг. Хэн ч түүнийг басамжлахыг хүсдэггүй.
Яг одоо миний санаанд нэг бодол ирэх юм, зарим хүмүүс эсэргүүцэлтэй, тэднийг зүгээр тайван байдалд орхихыг хүсдэг ба ийм тохиолдолд нилээн хэцүү байдаг. Ийм нөхцөлд чамайг хэрэгсэхгүй байгааг мэдрэх нь их хэцүү бөгөөд үүнийг өөрийн хувьд гэж авч үзэхгүй байх нь чухал байдаг. Жишээлбэл, өтөлсөн хүмүүсийг халамжлах газарт байгаа өндөр настай хүмүүс тэдэнд эмчийн бичсэн эм уухаас татгалзах, эсвэл ямар нэг эмчилгээнээс татгалзах явдал. Гэвч эдгээр хүмүүс бидний зүгээс үзүүлэх халамжийг хүсэхгүй, тэд нарыг тайван байдалд орхихыг хүсэж байсан ч тэд нарт хандах бидний харьцаа бусад хүмүүст найртай ханддаг шиг байж, тэд нарийг үл тоохгүй байж болохгүй юм.
Тэгээд бид бүх хүмүүс аз жаргалтай байхыг хүсдэг тухай бодохоос гадна хэн ч зовохыг хүсдэггүйг бодохоос гадна, бусад хүмүүсийг өөрийн садан төрөл мэтээр дүрслэн бодож, тийм байдлаар хандах хэрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл, өөр нэг нөхцөлд бидний ээж , аав энэ өтөлсөн хүмүүсийг халамжлах газарт байж болох бөгөөд тэгэхээр бид тэд нарт үл тоох ба муу хандахыг хүсэхгүй шүү дээ. Түүнчлэн хэзээ нэгэн цагт би өөрөө энэ халамжлалын газарт очиж болох тул надад үл тоож, муу хандахыг би хүсэхгүй юм. Хэрвээ бид өөрөөс бага настай хүмүүст туслах тохиолдолд тэднийг өөрийн хүүхдийн оронд тавьж дүрслэн бодож болох ба эсвэл бид өөрсдийн үеийн хүмүүст туслах тохиолдолд тэднийг өөрсдийн ах эгч, дотнын найз мэтээр төсөөлөн туслах хэрэгтэй. Энэ бол бидэнд бүх хүмүүс тэгш, чухал, адилхан эрхтэй байдаг гэдгийг ойлгоход туслана.
Гэнэн зан авир
Ухааныг зовоосон өөр нэг нөхцөл –энэ гэнэн байх явдал. Жишээлбэл, хэзээ бидний туслах гэж чармайж байгаа хүний тухай мэдэж авах мөч байхгүй үед бид үнэн хэрэгтээ мэдэхгүй балай нөхцөлд оршино. Тэгэхээр хүн бүр хувь хүн гэдгийг санаж, тэр бүрт хувийн амьдрал байдгийг мартах ёсгүй. Энэ тийм амархан биш, яагаад гэвэл та өдрийн турш олон үйлчлүүлэгчтэй, тэгээд тэдгээрийн аль нэг бүрт анхаарал тавих боломжгүй байдаг. Гэвч түүний зэрэгцээ олон үйлчлүүлэгч хүн энэ өдрийн турш ирэх үед, завгүй ч гэсэн тэр үйлчлүүлэгч хүн бүрт анхаарал тавьж, тэдний тухай аль болохоор сайн мэдвэл чухал байдаг. Өөр хүний талаар бид их мэдвэл түүнд туслахад амархан байдаг. Тэгтэл бид тоохгүй, эсвэл их ядарсан, эсвэл бид залхуурах юм бол бидний бусдад туслах бололцоо их хязгаартай болдог. Энэ бол хэзээ бид бусад хүмүүст туслахаар ажиллах үед бидэнд өөрсдийн амьдралд байгаа төвөгтэй асуудлын талаар санаа зовохгүй байх нь чухал бөгөөд бусдын төлөө санаа тавих нь сайн байдаг. Энэ нь бид өөрсдийн ажлыг сайн гүйцэтгэхэд саад болох аливаа бодлоос зайлсхийх ёстойг заана. Жишээлбэл, биднээс тусламж гуйхаар ирсэн хүнд анхаарал тавихгүй “ за миний гэрт ийм , тийм янзын бэрх асуудал гараад байна” гэж үргэлж боддог.
Хэтэрхий сэтгэл хөдлөл дор орших зан авир
Ухааны олон янзын байдал, сэтгэлийн олон янзын хөдлөл бидний ажлыг нилээн ашиггүй болгож болно. Миний дээр дурдсанаас гадна ёрөнхийдөө олон янзын сэтгэлийн хөдөлгөөнтэй жишээлбэл, бидний сэтгэл хөдлөл хэтэрхий байдаг байж болно. Хэрвээ бидний сэтгэл хөдлөл байнга цээж дүүрэн хэтэрхий байвал, жишээ нь, автомашины хүнд осолд орсон хүнийг асрах хэрэгтэй гэхэд түүнийг харах бүртээ уйлах юм бол бид тэр хүнд сайн туслаж чадахгүй нь мэдээж. Энэ бол маш нарийн сэтгэлийн тэнцвэрийг шаардана: нэг талаас хэтрэлд хүрч, юуг ч мэдрэхгүй, бусад хүмүүст хүйтэн хандах, нөгөө талаас туйлын их сэтгэл хөдлөлд автаж, түүнээс болж ажиллаж чадахгүй байдаг.
Анхны тэр хэтрэлт, хүйтэн сэтгэлээс ангижрахын тулд хүн болгон хүний гэсэн харьцааг үнэлдэгийг санах нь чухал ба хэрвээ бид бусдад туслах тохиолдолд, тэр хүн, түүнд ямар нэг робот машин туслахыг хүсдэггүйг анхаарах хэрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл, энгийн хүнлэг харьцаа, хүний халуун дотно байдал, хэзээ өөр хүнтэй тааралдахад зүгээр сайхан инээмсэглэх, эсвэл жишээ нь, их хүнд өвчтөн хэвтэж байгаа үед хжууд нь сууж гарыг нь барьж байж болох юм.
Нөгөө талаар, хэрвээ бид хэтэрхий сэтгэл хөдлөлтэй бол, энэ туйлын сэтгэл хөдлөл, үнэн хэрэгтээ, бид нар зөвхөн өөрсдийн бие лагшингийн талаар л боддогтой холбоотой гэж үзэж болно. Бид бодно: “Яаж энэ юмыг хийх юм бэ?”- энэ тохиолдолд бид дахиад л харьцах ёстой хүн рүүгээ анхаарлаа тавихгүй байгаа болно. Тэгвэл, хэрвээ манай хүүхэд гэмтсэн гэх тохиолдолд хүүхдээ хараад бахардан унавал, энэ нь хүүхдэд тус болохоос, үнэндээ, түүнийг айлгах болно. Харин бид өөрөөр, тайван байж , хүүхдээ тайвшруулвал, бидэнд энэ хэцүү нөхцөлд , хүүхэддээ яаж туслах талаар шийдвэр авахад амархан болно (жишээ нь, хүүхэд шархадсан, цус урсалт их байх).
Ингээд дөнгөж сая миний тайлбарласан зүйл бол ёс суртахууны хувийн сахилга батын гурван төрлийн нэгдүгээр төрөлд хамаарна, өөр хэлбэл, биднийг яг сурагч, оюутан гэж үзвэл, энэ эвдрэлтэй туйлын сэтгэл хөдлөлд хүрэлгүй, яаж зайлсхийх юм гэсэн үг. Бүтээн байгуулах, үр бүтээцтэй зан авир бол зөвхөн бидний боловсрол биш бөгөөд бусад хүмүүстэй харьцахдаа юуны өмнө, өөрсдийн сэтгэлийн хэтэрхий хөдлөлийг барихад оршино. Ингэхэд бурханы шашин энэ утгаар авч үзэхэд, янз бүрийн олон аргыг бидэнд дэвшүүлж чадна.
Бусдад туслах
Залхуурахыг даван туулах
Ёс суртахууны хувийн сахилга батын гуравдугаар төрөл, өөрөөр хэлбэл, үнэн хэрэгтээ бусдад туслаж эхлэх үед, бидэнд, хамгийн түрүүнд, залхуурах занг даван туулах хэрэгтэй. Залхууралт олон зааг ялгаатай. Жишээлбэл, нэгдүгээрт – өөр зүйлээр саатах. Жишээлбэл, “Миний дуртай нэвтрүүлэг эхэлж байна, за тэгээд би бусад хүнд туслахын оронд энэ нэвтрүүлэгийг үзье” Хэзээ биднийг ийм эгэл юм саатуулах нь – залхууралтын нэг хэлбэр байдаг. Жишээлэхэд, бид орон дотроо удаан хэвтэхийг хүсэж, ажилдаа явах дургүй – энэ залхуурахын бас нэг хэлбэр.
Залхуурахын өөр нэг зүйл – хойш тавих, бид хэзээ нэг юмыг хийх гэж байснаа хойш тавьж, одоо яахав, за дараа больё гэх. Хэрвээ бид одоо ямар нэг ажлыг хийж байхад, ажил хуримтлагдан өсөх хандлагатайг мэдэх ба үнэндээ, ажил хаашаа ч алга болдоггүй харин улам ихэсдэг. Хэрвээ бидэнд оногдох аль нэг ажлыг хийж дуусаагүй гэхэд, жишээлбэл, захианд хариу бичиж амжаагүй, эсвэл өөр ямар нэг ажлыг гүйцэтгээгүй байхад эцсийн эцэст дийлэхийн аргагүй их болж цунами адил биднийг дардаг. Хэрвээ бидний эзэмшсэн мэргэжил их хичээнгүй хүчийг шаарддаг бол өдөр тутам тодорхой хэмжээний ажлыг гүйцэтгэхэд хүргэнэ.
Тэгээд, мэдээж, энэ бол баяртай чармайлт гэж хэлж болмоор хүчийг бид нараас шаардана. Чармайлт –энэ бол ядарсан ч гэсэн эхэлсэн ажлыг дуустал гүйцэтгэхийг хичээх явдал юм. Гэвч хэзээд бидэнд амрах ямар нэг мөч үргэлж гардаг: ядарсны улмаас ажлыг эрчимтэй гүйцэтгэж болохгүй болдог. Хэрвээ удаан хугацааны туршид гүйцэтгэх ажил байгаа нөхцөлд бидэнд, хэзээ завсарлагаа хийхийг мэдэх нь чухал ба энэ үеэр гэмгүй байхыг мэдрэх нь бидэнд хэрэгтэй. Тэгээд бас өөртөө, хүүхэд мэтээр хандаж үргэлж л амараад байх өөр нэг хэтрэлд хүрэхгүй байх нь чухал. Энэ бүр залхуурахын бас нэг чанар: бид зүгээр л амарна, яагаад гэвэл амрах нь ажиллахаас илүү аятайхан байдаг.
Бид хэзээ амрах үед өөрийн биеэ мэдэх нь чухал –биеийн чилээ гаргаж, шинэ хүчийг нэмэхэд юу тусалдаг болохыг мэдэх хэрэгтэй. Зарим хүнд бага хугацаанд сайн унтах явдал тохирно, нөгөө хүнд цэвэр агаарт зугаалах явдал тусалдаг. Зарим хүмүүст кино, телевизээр дуртай нэвтрүүлэг үзэх, хоол бэлтгэх явдал тайвширч амрахад тусалдаг. Өөрөөр хэлбэл, амарч алжаал тайлахад туслах олон янзын дасгал байдаг. Ном унших гэх мэт. Иймээс бидэнд хэзээ амрах, амарч биеийн чилээг гаргахад юу тусалдаг тухай, дараа нь хангалттай амарсны хойно бид хувийн сахилга батын ачаар дахин эргээд ажилдаа орох хэрэгтэйг ойлгох ёстой.
Яагаад гэвэл тэгж амарсны дараа бид заримдаа ажилд эргэн орж, хийх хүсэл байхгүй байдаг. Тэгэхээр, дотоод учирлал юу болох талаар ажиллах ёстой. Бид бусдад туслахыг оролдоно. Тэгээд бидний хийж байгаа зүйл тэдэнд үнэхээр хэрэгтэй юм гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. Хэрвээ бид өөр хүнээс тусламж хайх үед тэр хүн завгүй, эсвэл ядарсан, эсвэл тэр хүн телевизээр өөрийн дуртай нэвтрүүлэгийг үзэж дуусаагүй гэх зэрэг зан гаргавал бидэнд бас таалагдахгүй шүү дээ. Яг түүнтэй адил бусад хүмүүст бидний зүгээс тусламж хэрэгтэй байхад тийм хандвал мөн таалагдахгүй болно.Энэ нь өөрийг бусдын оронд тавьж үз гэж номлодог бурханы шашны их ач тустай арга юм.
Ингээд, бид залхуурахын хоёр төрлийн хэлбэр байдгийг авч үзлээ –энэ аливаа өдөр тутмын зүйлээс болж саатуулагдах, хоёрдугаарт –аливаа ажлыг хойш тавих. Тэгээд гуравдугаар төрлийн залхууралт – энэ бол өөрийнхөө тэнхээ тэнцүүгүй байдлыг мэдрэх: “Би тийм сайхан биш, би авъяасгүй, энэ миний хувьд хэцүү”. Энэ маш их саад учруулна. Гэхдээ бусад хүнд яаж туслахыг бид үнэхээр ч мэдэхгүй байж болно. Хэрвээ олон нийтийн байгууллагад ажиллаж байхад ийм байдал олон тохиолдож болох юм. Тэгээд бид ямар ч чадваргүй, бид их муу гэх зэргээр бид өөрсдийгөө сэтгэцийн үүднээс шийтгэх юм бол энэ нь ямар ч туслалцааг өгөхгүй. Яагаад гэвэл бид хэзээ “би тийм сайн биш”- бодож, бүр ямарч оролдлого хийхгүй байх явдал залхуурахын өөр нэг хэлбэр юм.
Бид бурхан багш биш, тиймээс, яаж хамгийн сайн байдлаар бусдад туслахыг бид мэдэхгүй байна. Тэгэхээр бид бас хүний хувьд аливаа алдааг гаргадаг. Гэвч энд бидний үүрэг бол залхуурахаас болж бууж өгөлгүй, оролдлогыг үргэлжлүүлэхэд оршино. Мөн хэрвээ бусдад яаж туслахыг мэдэхгүй байгаа бол мэддэг хүмүүсээс асууж, зөвлөлдөх хэрэгтэй. Хэдийгээр бид бусдад туслах тохиолдолд, өөртөө хариуцлага хүлээх ёстой боловч бас “ би гэгээн, би аврагч, би бүгдийг аварч чадна” гэж хөөрүү нэг туйлын бодолд орохоос сэрэмжтэй байх нь чухал. Яагаад гэвэл ийм байдал бусад хүмүүсийг өөрийнхөө эрхэнд оруулах, эсвэл бусдаас тэднийг аварсан тул заавал бидэнд талархал хүргэх ёстой гэж хүсэхэд хүргэж болно. Тэгвэл энэ нэг хүнд биднээс өөр хүн тусалсан бол бид атаархаж, хардаж эхэлдэг. Гэхдээ бидний учирлал туслахад оршдог бол бидний хувьд тэр хүнд бид, эсвэл аль нэг өөр хүмүүс тусалсан гэдэг нь огт хамаагүй хамгийн гол нь энэ хүн өөрийн хүнд асуудлыг шийдсэн явдал чухал байдаг. Хэрвээ бид бусдад бодитоор туслаж чадахгүй бол бардам загнахын оронд ичэхгүйгээр тэр хүнийг туслах чадвартай өөр хүн рүү явуулах хэрэгтэй.
Бурханы шашны сургаалд бид өөрсдийн санааны учирлал, үндэслэлийн талаар дахин дахин бодож, уг учирлалыг баталгаажуулах ёстойг заадаг. Энд бид хэзээ бусдад туслах үед, бидний сэтгэл санааны учирлал бол бусдад ашиг тус авчирахад орших бөгөөд үнэн хэрэгтээ, бид хувиар тус үзүүлсэн юм үү, эсвэл өөр хүн түүнд тус хүргэв үү гэх нь нэн чухал биш. Тэглээ ч гэсэн бид өөртөө хариуцлага хүлээн авч, хүнд туслахын тулд бүх боломжийн юмыг хийхийг хичээдэг.
Халамжтай харьцааг хөгжүүлэх
Ёс суртахуун олонтоо бидний асрамж ба халамжтай байдалд тулгуурлана: “Би миний зан авир бусдад яаж нөлөөлөх бол гэдэг талаар санаа зовж байна”. Үүнийг эсрэг зүйл бол бид өөрийн ажлыг зүгээр л гүйцэтгэнэ, үүнд цалин мөнгө төлдөг, тиймээс үнэн хэрэгтээ, бусдын хувьд ямар юм болж байгаад огт хайрах явдалгүй. Түүнээс гадна бидний өөрсдийн зан авир эргэж бидэн дээр яаж тусгагдах талаар бодолтой хандах нь чухал. Энэ халамжтай байх бодол, шалтгаан – үр дүн хоёр холбоотой байдгыг ойлгоход орших ба хэрвээ бид ямар нэг үйлдлийг хийхэд заавал түүний тодорхой үр дүн дагаж гарна. Тиймээс бид, бидний үйлдлийн дараах уршиг, үр дүн үнэхээр гардагт итгэлтэй, бид өөрсдийн үйл ажиллагааны талаар чин сэтгэлээс халамж тавьж байдаг. Бид юу хийж байна тэр нь бусдад нөлөөлөхөөс гадна бидэнд эргэж бас нөлөөлнө.
Тэгээд хэзээ бид энэ ёс суртахууны гуравдугаар төрлөөр дадлагажих явдалд өөрөөр хэлбэл, яг үнэхээр бусдад туслах үйлдэлд хайр элбэрэл чухал байдаг. Гэвч халамж тавих явдал бүтээн байгуулах, үр бүтээцтэй зүйлийг үйлдэхэд бас маш их ашигтай. Жишээлбэл, бид боловсрол олж авахдаа бид мэргэжлийн ажлаа сайн хийх талаар санаа тавьдаг. Ёс суртахууны нэгдүгээр хэлбэрийн ард , өөрөөр хэлэхэд, нураах зан авираас сэрэмжлэхэд мөн халамж тавих санаа тогтоно: бид өөрсдийн үйлдэлийн ямар үр уршигтай байх талаар зовних тул өөрт ба бусад хүмүүст хор хүргэхээс зайлсхийлж сэрэмжлэнэ. Тухайлбал, бидний түгшүүртэй сэтгэл хөдлөл биднийг бусдад хор хүргэчих боломжтой үйл ажиллагаанд түлхэх бий гэж сэрэмжлэдэг, жишээ нь, бидний уур, салахгүй ээнэгшсэн зан төрх, гэнэн байдал, атаархал. Эсвэл, жишээлэхэд, бусад хүнд яаж туслахыг мэдэхгүй мөртлөө мэдэх юм шиг байдаг бардам зан.
Бид бүхэнд ийм элбэрэлтэй байхад ёрөнхий үнэт зүйлсийн мэдрэмжтэй байх нь тун чухал байдаг: энэ ёс суртахууны үнэт зүйлс, сайн чанартай, чадварлаг хүмүүст болон тэдний энэхүү чанарт хүндэтгэл үзүүлэх. Нөгөө талаар хэлбэл, бусдад туслах үйл ажиллагаанд өндөр амжилт олсон эх Тереза, эсвэл аливаа өөр хүмүүс – бид энэ хүнээр бахархаж, хүндэтгэлтэй хандаж “За, би яг энэ хүн шиг байх юмсан” гэж мөрөөднө. Ингэж бидний зориг бадраасан хүн бидэнд жишээ болдог. Үнэндээ бол бид энэ хүнтэй уулзалдаж байсан уу үгүй юу гэдэг нь огт хамаагүй. Гэвч бид ийм хүмүүсийн тухай боддог, яагаад гэвэл тэр хүн бидэнд өөрийн амжилтаараа жишээ болдог. Түүнчлэн бидэнд тэр хүний зиндаанд хүрэх бүх хүч, ажлын суурь байдгийг мэднэ. Бурханы шашны номлолд энэ тухай бурхан багшийн төрөлхийн хүчин зүйл болохыг заадаг. “ Надад бие махбодь байна, би аль юмыг яаж хийх тухай ойлгох, ухан мэдэх чадвартай, Надад янз бүрийн авъяас бий, би сурч чадна” Тэгээд энэ бүх шинж чанар бидэнд ч байдаг, эдгээр зүйл ажлын суурийг тогтооно. Бид мөн биднийг урамшуулан бадраасан хүний зэрэгт хүрч чадна гэдгийг ухамсарладаг ба бид өөрийн гэсэн чанар чансаатай тул түүний ачаар үйл ажиллагааныхаа үр дүнг мэдэрдэг ба энэ нь бидэнд ёс суртахууны хувийн сахилга батыг хөгжүүлэхэд тусалдаг . “ би чадна, би авъяастай, би туслаж чадна” гэсэн мэдрэмжийг бид хамгийн гол үнэт зүйлсийн нэг гэж үзэж байна.
За тэгээд, бусдад туслахын үндэс суурь болох зан авирын дэг журам ба ёс суртахууны тухай та нартай санааг хуваан хэлэлцэх миний бодол ийм байна. Эдгээр нь бурханы шашны сургаалд тулгуурласан юм. Хэрвээ та бүхэн одоо бусдад туслах, элбэрэлтэй хандахыг шаарддаг мэргэжил эзэмшихийг хичээн, суралцаж байгаа бол дэлхий дээр зовлонгүй, илүү сайхан болоход өөрийн хувь нэмэрийг оруулах, утгатайгаар амьдрах бололцоо олдож байгаа болно. Ийм үнэхээр, бусдад туслах чанартай ажил бол манай амьдралыг утга , сонирхолоор дүүргэдэг. Миний амьдарч байгаа Герман улсын Берлин хотод минй хэсэг сурагч нар яг ийм ажлыг гүйцэтгэдэг юм. Тэдгээрийн нэг нь больницод оюун ухааны хүнд өвчтэй, жишээлбэл, Даун синдромтой хүүхдүүдтэй ажиллаж, тэдэнд амьдралын гашууныг давахад тусалдаг. Бас өөр нэг миний сурагч эмнэлэгт хөгшин хүмүүсийн асрагчаар ажилладаг. Эдгээр мэргэжил бол их сайхан мэргэжил бөгөөд маш их тэвчээр, хувийн сахилга батыг шаарддаг, чухал мэргэжил юм. Тэгэхээр, мэдээж, ёс суртахууны гүн мэдрэмжийг бас шаардана. Тийм учраас хэрвээ та бүхэн үнэхээр энэ чиглэлээр ажиллаж, амьдралын туршид хөдөлмөрлөх хүсэлтэй байгаа бол би та бүгдээр бахархаж байна.
Асуултууд
За асууя. Бидний, жишээлбэл, өөнтлөх ба хардамтгай (биеэ чагнагч) дутагдалыг даван туулахад туслах бурханы шашны дасгал байдаг уу? Энэ бол хамгийн урвуу байдал байх, тийм үү?
Энэ утгаар, хардамтгай( биеэ чагнагч) байдал яг паранойтой адил өөрөөр хэлбэл, “магадгүй тэр хүн миний эсрэг юм бодоод байна, би түүний юуг завдахыг мэдэхгүй байна” гэж боддогтой холбоотой. Энд хоёр төрөл байна. Нэгдүгээрт, энэ бол бид хэзээ зовуурьтай, хэн нэг хүн надад хор хүргэж магадгүй, тэр хүнд муу завдал байна уу гэх өөртөө итгэлгүй байдал. Харин өөр нэг төрөл бол бид аль бүрт эрс хандаж, хэтэрхий цочмог мэдрэмжтэй байх явдал.
Өөрт итгэлгүй байхыг үзэхэд, түүнийг даван туулах олон янзын түвшин байдаг. Нэгдүгээрт, манай амьдралд ямар ч зүйл тохиолдож байсан энэ зүйлтэй ажиллаж, түүнийг даван туулж чадна гэсэн бидний дотоод итгэл. Бурхан багш Шакимунигийн “Хэрвээ, бүр Бурхан Багшид бүгдээрээ хайртай биш, тэгвэл би өөрийнхөө хувьд юуг хүлээх вэ?” гэсэн жишээ их ач холбогдолтой болов уу гэж надад санагдаж байна. Хэрвээ бид өөр бусад хүмүүст заавал таалагдах ёстой гэж бодвол энэ нь тийм бодьгүй зүйл. Тэгээд бид бусдад үргэлж тааламжтай байхгүй бөгөөд бурхан багш ч бүгдэд тааламжтай байж чадаагүй шүү дээ, тиймээс бид бусад хүмүүст үргэлж таалагддаг байх аргагүй билээ. Би чадах юмаа л хийж байна, харин өөр хүнд энэ, таалагддаг уу үгүй юу гэдэг нь - тэдний хувийн асуудал. Би энэ жишээ их ашигтай гэж бодож байна. Тэгээд аажмаар, цаашид суралцах тусам бид амьдралын туршлага хуримтлуулж, бид улам улмаар өөртөө итгэлтэй болдог. Залуу хүмүүсийн хувьд ялангуяа, өсвөр настны хувьд тийм итгэлгүй байдал ёрдийн зүйл ба тэдэнд бусдад таалагдах баталгаа гадаад орчноос байнга шаардагдана.
Бид нарт өөрийнхөө сайн чанарыг дурсан санаж байх явдал бас их чухал. Мэдээж, энэ үед бид өөрсдийн дутагдлын тухай мартаж болохгүй боловч бас түүнийг хэтэрхий дөвийлгөх юм бол бас бид, өөртөө итгэлгүй болдог. Мэдээж, хүн бүрт олон дутагдал байдгаас гадна сайн тал, эрхэм чанар олон байх бөгөөд үүний талаар бахархахгүй, ихэмсэг зан гаргахгүй, зүгээр л эдгээр зүйл байна гэж мэдэх нь чухал.
Туйлын мэдрэмж бол бид аливаа үйл явдалд хэтэрхий хөхин хандах үед гарах ба бид энэ нь хэнд ч тусладаггүй. Хэрвээ бид хамгийн хэрэггүй юмаас болж сэтгэл зовж байх юм бол бидний эргэн тойронд хүмүүс бас тайван биш байдаг. Бусдын талаар халамж их тавих тутам бидний ухаан санаа тайвширч амгалан болдог тул бидний харьцаа үр бүтээцтэй байдаг. Нэг сонгодог жишээ бол, ээж бүр хичнээн ч уурласан, сэтгэл зовнисон ч хүүхэддээ халамж тавьж, хоол бэлтгэх зэргээр зовуурьтай байдлыг даван туулж хүүхдийн төлөө бүх юмыг хийдэг.