Rady Dalajlamy dotyczące nauczania lam-rim

Na pierwszym poziomie:

1. Gromadząc karmę wywodzącą się z przywiązania i gniewu, tworzymy karmę nie przynoszącą zasługi. Powoduje to odrodzenie w różnych gorszych stanach. Cierpienie trzech gorszych stanów [istot uwięzionych w sferach pozbawionych radości (piekła), chwytających duchów (głodne duchy) oraz zwierząt] stanowi treść dyskusji na temat prawdziwych problemów.
2. Ich przyczyną jest destruktywne zachowanie oparte na nieświadomości (niewiedzy) na temat działania przyczyny i skutku (karma).Wytłumacz to, jako prawdziwe przyczyny cierpienia.
3. Krokiem wstępnym do wyzwolenia się z gorszych stanów odrodzenia jest życzenie wyzwolenia się z cierpienia. Wytłumacz ten rodzaj wyzwolenia [jako prawdziwe ustanie (prawdziwe zaprzestanie)].
4. Uzyskuje się to etyczną samodyscypliną powstrzymywania się od dziesięciu destruktywnych (niecnotliwych) działań. Wytłumacz to jako prawdziwe ścieżki. Pokrywa to wszystkie cztery.

Innymi słowy, wpierw zakreśl strukturę samych czterech szlachetnych prawd. Wtedy w ramach tej czteroczłonowej struktury, na pierwszym poziomie [odpowiadającym w lamrimie wstępnemu zakresowi motywacji], jako podstawy możemy w pierwszej kategorii dowodzić istnienia gorszych odrodzeń. Zatem [dla szlachetnej prawdy o cierpieniu] wyjaśnij cierpienie gorszych stanów. Następnie powiedz o osiągnięciu prawdziwego szczęścia i przyjemności lepszego odrodzenia jako przykładzie pewnego rodzaju wyzwolenia. Może być to uznane za wyzwolenie, uzyskanie wyzwolenia od danego cierpienia, czyż nie? To tymczasowe wyzwolenie. Później, prowadząc do ścieżki przynoszącej wyzwolenie od przyczyn cierpienia [czyli negatywnych działań], dwa spośród praw dotyczących przyczyny i skutku są istotne w związku z cierpieniem bólu. [Odnośnie do przyczyn cierpienia bólu w gorszych stanach odrodzenia,] z małej przyczyny może wyniknąć duży rezultat, a jeśli wykonaliśmy działanie, będzie miało ono swój rezultat. Destruktywne działanie doprowadzi w końcu do doświadczania cierpienia, chyba że oczyścimy się z jego karmicznych następstw.] Prowadzi to do oczyszczającej strony czterech szlachetnych prawd, do rozłąki z cierpieniem bólu i z jego przyczynami, do ścieżki prowadzącej do tego. Oto cztery szlachetne prawdy. Najważniejszą rzeczą jaką należy podkreślić podczas nauczania lamrimu są cztery szlachetne prawdy oraz życzenie wyzwolenia.

Następnie dochodzimy do schronienia. To coś najlepszego, czyż nie? W przeciwnym razie, jeśli nie rozpoznamy sensu Dharmy w odniesieniu do czterech szlachetnych prawd, to co wyjaśnimy jako mające ważniejsze znaczenie niż ludzkie odrodzenie posiadające wszelkie możliwości? [Bez kontekstu czterech szlachetnych prawd,] jeśli myślimy o naszym cennym ludzkim odrodzeniu, doszlibyśmy do wniosku, że ludzkie ciało jest ważne, nic poza to.

Tradycja lamdre szkoły sakja (lam-’bras, ścieżka i owoc) jest skonstruowana w ten sposób, mając na uwadze cztery szlachetne prawdy. Musimy wpierw myśleć o cierpieniu, a dopiero potem o w pełni wyposażonym ludzkim odrodzeniu. Myślę, że jest to bardzo dobre. Budda nauczał przecież wpierw czterech szlachetnych prawd. W ten sposób możesz z łatwością opisać sposób, w jaki średni oraz zaawansowany poziom lamrimu mieszczą się w strukturze czterech szlachetnych prawd uzyskania rzeczywistego wyzwolenia.

Jeśli chodzi o podkreślanie poziomu pośredniego od samego początku, czy odnosi się to do akcentowania przeszkadzających emocji i nastawień oraz do wyjaśnień dotyczących umysłu?

Tak jest najlepiej. Jeśli uprzednio nie uzyskasz pewności co do faktu, że wyzwolenie jest możliwe do osiągnięcia, wtedy Dharma w ogóle nie powstanie. [Innymi słowy, musimy mieć pewność, że przeszkadzające emocje i nastawienia (rzeczywiste cierpienie oraz rzeczywiste przyczyny) są przemijające, a umysł jest czysty ze swej natury (naturalne rzeczywiste wstrzymanie) i dlatego możliwe jest usunięcie przeszkadzających emocji oraz nastawień na zawsze (osiągnięcie rzeczywistego wstrzymania poprzez rzeczywiste ścieżki).]

Idąc dalej [odnośnie do zaawansowanego poziomu], dobrze byłoby wyjaśnić trochę tematy dotyczące miłości, współczucia i bodhiczitty. Choć ludzie mogą lub nie akceptować istnienia przeszłych żywotów czy też istnienia wyzwolenia od niekontrolowanego odrodzenia, to jednak wciąż bardzo ważne jest bycie kochającą osobą, żyjącą z innymi w harmonii.

Dobrze zatem jest myśleć o czterech niezmierzonościach: życzeniu, aby wszystkie istoty były wolne od cierpienia, aby osiągnęły szczęście, aby były wolne od przyczyn cierpienia i nieoddzielone od szczęścia. Wyjaśniaj następnie postawy wyrównywania i wymieniania siebie na innych. Innymi słowy, miłowanie siebie otwiera drzwi do wszystkich naszych problemów, miłowanie innych stanowi podstawę dla wszystkich dobrych właściwości, a kiedy osiągniemy realizację tych dwóch punktów, również do przynoszenia pożytku społeczeństwu.

Czy istnieje potrzeba wspominania o oddaniu do guru? Oni nie posiadają żadnych guru.

Kiedy przyjmujemy schronienie, faktycznym schronieniem jest cenny klejnot Dharmy [prawdziwe zaprzestanie oraz prawdziwe ścieżki]. Aby posiadać we własnym mentalnym kontinuum Klejnot Dharmy, potrzebujemy metod, które je tam stworzą i potrzebujemy kogoś do wskazania [poprzez wyjaśnienia oraz osobisty przykład], jaka jest faktyczna pozycja Klejnotu Dharmy. Potrzebujemy również przyjaciół, Sanghi, a mianowicie tych, którzy znajdują się w procesie właściwego realizowania Klejnotu Dharmy i osiągnęli w tym już pewien sukces.

Kiedy pytamy, kto oprócz nauczyciela wskazuje Dharmę, widzimy, że tybetańskie słowo oznaczające „wskaźnik”, tenpa (bstan-pa), jest zarazem określeniem nauczyciela. Bez nauczyciela wskazującego Dharmę nie bylibyśmy w stanie praktykować. W ten sposób dochodzimy do guru.

Nie jest konieczne i nie ma również sensu, aby mówić o guru i sposobie odnoszenia się do niego tak, jak jest to opisane w naszych tradycyjnych lamrimu. Niech to pozostanie na prostym poziomie. Ponieważ osoba, która nas uczy, jest ważna, teksty opisują jej kwalifikacje. Dobrze jest wytłumaczyć właściwości duchowego nauczyciela stosownie do różnych poziomów nauczyciela opisywanych w winaji, sutrach mahajany itd.

Kiedy po raz ostatni byłem w Europie Wschodniej, wyjaśniałem cenność ludzkiego życia. Odkryłem, że wielu ludzi żyjących w tych krajach użalało się nad sobą oraz że żyjąc w systemie komunistycznym, nie byli w stanie dokonać czegokolwiek ostatecznie znaczącego czy też poradzić sobie z życiem. Wydawało się, że wyraźnie docenili nauki dotyczące cenności ludzkiego życia.

Bardzo dobrze. Jest to właściwe podejście.