චිත්ත පුහුණුව මගින් සිදුකරන ස්වයං-පරිවර්තනය

අපගේ ජීවිතවල ගැටලු මැඩ පවත්වාගන්නේ කෙසේද යන කරුණ ඉතා ප්‍රායෝගික මට්ටමකින් බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් දේශනා කරන ලදී. සැබැවින්ම උන් වහන්සේ විසින් දේශනා කරන ලද සියල්ල මෙම අවශ්‍යතාවය අරමුණු කොට දේශනා කරන ලදී. අප සියලු දෙනා හට විවිධාකාර මට්ටම්වල විවිධ වර්ගයේ ගැටලු පවතී. ඇතැම්වා දළ දේවල් වන අතර බොහෝ සෙයින් වේදනා ගෙනදේ; එ්වා මගින් ශාරීරික, මානසික හෝ දෙවර්ගයේම හෝ බොහෝ වේදනාවන් ගෙනදේ. අනෙක්වා මෙයට වඩා තරමක් තියුණු වන නමුත් ඉතා වේදනාකාරී වේ. නිදසුනක් ලෙස, අපි ජීවිතයේ විවිධ දේ භුක්ති විඳින නමුදු එ්වා මගින් අප වෙත පූර්ණ තෘප්තියක් නොලැබෙන බැවින් ඉච්ඡා භංගත්වයට පත්වෙමු. එ්වා සදාකල් නොපවතින අතර වෙනස් වේ. අපගේ ජීවිතයට අදාළ දේ කිසි විටෙකුදු ස්ථාවර එ්වා නොවේ; එ්වා ඉහළ පහළ ගමන් කරයි. ඇතැම් විට දේවල් හොඳින් සිදුවන අතර ඇතැම් විට එය එසේ නොවේ; සැබෑ ලෙසම අස්ථාවර දෙය වනුයේ අපට දැනෙන දෙයයි. අපට ඇතැම් විට සතුටක් දැනෙන අතර, ඇතැම් විට අසතුටක් දැනේ; ඇතැම් විට අපට කිසි දෙයක් නොදැනෙන බවක් හැඟෙන අතර ඊළඟ මොහොතේ කවර දැනීමක් ඇති වේද යන කිසිදු අදහසක්ද නොමැත. එය අප සමගින් සිටින පුද්ගලයන් මත හෝ අප කරන කාර්යයන් මත පවා රඳා පවත්නා බවක් නොපෙනේ - හදිසියේම අපගේ මානසික ස්වභාවය වෙනස් වේ. 

අප සියලු දෙනා හට භාවමය ගැටලුද පවතින අතර එ්වා මගින් ජීවිතයේ විවිධ ගැටලු ඇති කරනු ලබයි. ඉච්ඡා භංගත්වයට පත් කරන සුලු කාරණය වනුයේ එ්වා නැවත නැවතද සිදුවන බව පෙනීමයි. අප මුහුණ දෙන ගැටලු අන් අය තුළින් පැන නගින බවක් ඇතැම් විට පෙනී ගියද අප විසින් අප කෙරෙහිම වඩ වඩාත් ගැටලු ඇති කරන බවක් දිස්වේ. වඩාත් සමීපව හා අවංකව කරුණු විභාග කර බැලුවහොත්, අපගේ බොහෝ ගැටලුවල මූලය අපම වන බවද, විශේෂයෙන් ජීවිතයේ සිදුවන දේ කෙරෙහි අප පවත්වාගෙන යන ආත්ම කේන්ද්‍රීය ආකල්පය වන බවද පෙනේ.

බුදුන් වහන්සේ මේ සියල්ල දුටු සේක. උන් වහන්සේ මෙකරුණ සිය ජීවිතය තුළද අන්‍යයන්ගේ ජීවිත තුළද දුටු සේක. සියලු දෙනා එකම ගැටලුවකට මුහුණ පා ඇති බව උන් වහන්සේ දුටු සේක. ඉපදීම, වැඩීම, රෝගී වීම, වයස්ගත වීම හා මරණය ආදී ජීවිතයේ සාමාන්‍ය සිදුවීම් මෙන්ම පාලනයකින් තොරව නිරන්තරයෙන් ඉහළ පහළ ගමන් ගන්නාවූ අපගේ හැඟීම් සම්බන්ධ දුෂ්කරතා දළ මට්ටමකින් අප සියලු දෙනා තුළ පවතී. මෙම දේවල් තුළින් අප කෙරෙහි ඉස්මතුවන ගැටලු හේතු මගින් ඉස්මතුවන බවද උන් වහන්ස් විසින් දේශනා කරන ලදී; එ්වා ආකස්මිකව පහළ නොවේ. එ්වා සාමාන්‍යයෙන් "දෙවියන් වහන්සේ" ලෙස හැඳින්වෙන බාහිර බලවේගයක් මගින් හෝ වඩාත් පුද්ගල ස්වරූපයෙන් නොවන ඉරණම හෝ දෛවය වැනි දෙයක් මගින් අප වෙත ඇති කරන දේවල් නොවේ. එය සැබැවින්ම අපගේ ගැටලුවල මූලය නොවේ.

අපගේ ගැටලුවල සැබෑ මූලය අප ඇතුළත පවත්නා අතර එය ඇතුළත පිහිටන බව ප්‍රකාශ කරන විටදී අප නෛසර්ගිකවම අයහපත් හෝ වැරදිකාරී අය බවක් එමගින් අදහස් නොවේ. ඔබ අයහපත් අයෙකු හා පාපියෙකු ලෙස උපන් බවක් බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් දේශනා නොකරයි; එ් වෙනුවට උන් වහන්සේ විසින් දේශනා කරන ලද්දේ අපගේ ගැටලුවල මූලය යථාර්ථය පිළිබඳ අප තුළ පවත්නා ව්‍යාකූලත්වය බවයි. ඉන් අදහස් වනුයේ අප අඥානයන් වන බවක් නොව, අපගේ එදිනෙදා අත්දැකීම් තුළ යථාර්ථයට කිසිසේත් අනුගත නොවන හා සිදු නොවිය හැකි ආකාරයන්ගෙන් දේවල් පවත්නා බව පෙනී යාමයි.මෙය විශේෂයෙන් අන්‍යයන් හා අප කෙරෙහිමද වූ අපගේ ආකල්පය හැඩ ගස්වන්නාවූ කාරණය වන අප විසින් අප හා අන්‍යයන් පිළිබඳව දක්නා ආකාරය හා සම්බන්ධ වේ. අපගේ ආත්ම කේන්ද්‍රීයත්වය හා ආත්ම පෝෂණය හේතුකොට තමා වඩාත්ම වැදගත් පුද්ගලයා බවත් දේවල් අප කැමති වන පරිදි සිදු විය යුතු බවත් අන්‍යයන් අත්දකින දේ කිසි ලෙසකිනුදු වැදගත් නොවන බවත් පෙනේ. එය වූකලි අන්‍යයන් වෙත දේවල් දැනෙන ආකාරය වැදගත් නොවන අතර එවැන්නක් පවතින්නේද නැති තත්ත්වයක් මෙනි. අප විසින් අත්දකින දේවලින් කෙතරම් ප්‍රමාණයක් අප මුහුණ දෙන සැබෑ තත්ත්වයන් මත නොව අපගේ ප්‍රක්ෂේපණයන් හා යථාර්ථවාදී නොවන අපේක්ෂාවන් මත පදනම් වන්නේද යන කෝණයෙන් මෙය වටහාගත හැකි බව සිතමි.

එසේ නමුත් මෙම ගැටලු නැවත කිසිදින සිදු නොවන ආකාරයකින් නවතාලීම හෙවත් මෙම තත්ත්වය අවසන් කිරීම සිදුකළ හැක්කක්ය යන්න බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් දේශනා කරන ලදී. ඉන් අදහස් වනු‌යේ අප මෙම ගැටලුවලින් සදාකාලිකවම දුක් විඳීමේ සාපයට ලක්ව ඇති බවක් නොවේ. වේදනා දීම නවතාලමින් අවම වශයෙන් එම අවස්ථාවට හෝ අපගේ ගැටලුවලින් පලා ගිය බවක් දැනෙන පරිදි බීමත්ව සිටීම එකම විසඳුම බවක්ද ඉන් අදහස් නොවේ. කිසිවක් නොසිතෙන්නාවූ ගැඹුරු භාවනා මට්ටමක ගිලීම තුළ අපගේ ගැටලු විසඳෙනු ඇති බවක්ද ඉන් අදහස් නොවේ. එවන් විසඳුම් හුදෙක් තාවකාලික එ්වා වන අතර එ්වා මගින් අප අපගේ ගැටලුවලින් කිසි ලෙසකිනුදු මිදවීමක් සිදු නොවේ. අපට අපගේ ගැටලුවලින් මිදීමට අවශ්‍ය නම්, එම ගැටලුවලට බලපාන්නාවූ හේතුවලින් මිදිය යුතුවේ. අපගේ ව්‍යාකූලත්වයෙන් මිදිය යුතුවේ. ව්‍යාකූලත්වය වෙනුවට නිසි වැටහීම ඇතිකරගත යුතුය. සියලු දෙනා සතුටින් සිටීමට කැමති වන අතර කිසිවෙකුට හෝ අසතුටින් සිටීමට අවශ්‍ය නොවන බවත් අන් කිසිවෙකුට වැඩියෙන් කිසිවෙකුට හෝ සතුටින් සිටී‌මේ වැඩි හිමිකමක් නොමැත්තේය යන කරුණුවලදී අප සියලු දෙනා සමානයෝ වෙමු. තවද, මා යනු හුදෙක් එක් පුද්ගලයෙකු පමණක් වන අතර අන් සියල්ලන් යනු නොගිණිය හැකි සංඛ්‍යාවකි. මෙම යථාර්ථය දකිමින් එ් අනුව අපගේ ආකල්ප වෙනස් කරගතහොත්, ක්‍රම ක්‍රමයෙන් අපගේ වැටහීම වඩ වඩාත් ගැඹුරට වැඩෙන්නට වැඩෙන්නට අපගේ භාවමය මට්ටම්ද වෙනස් වනු ඇත.

අප අපගේ චිත්ත ප්‍රක්ෂේපණයන් මගින් මවාගත් මනෝ ලෝකයක ජීවිත කාලයෙන් බොහෝ කාලයක් ජීවත් වන බැවින්, අත්දකින සියල්ල කෙරෙහි පවත්නා අපගේ ආකල්පය හැඩ ගස්වනු ලබන්නේ අපගේ ව්‍යාකූලත්වය මගිනි. ස්වයං පෝෂණ ආකල්පයක් සමගින්, අප විසින් අපට සිදුවන දේවල් ආත්ම කේන්ද්‍රීය ආකාරයන්ගෙන් සලකා බලන අතර  එමගින් අපට මෙන්ම අන්‍යයන් කෙරෙහිද වඩ වඩාත් අසතුටක් හා ගැටලු ඇති කරයි. කෙසේ නමුදු, ආකල්ප වෙනසක් මගින්, ජීවිතයේ සිදුවන දේවල් සම්බන්ධ අපගේ අත්දැකීමෙහි ප්‍රබල වෙනසක් ඇතිවේ. නිදසුනක් ලෙස, ගුවන් තොටුපලේදී ගුවන් යානය ප්‍රමාද වීමක් සිදුවූ විටෙක එය අප මුහුණ දෙන පෞද්ගලික විපතක් සේ දකිනු වෙනුවට දැන් අප හා ගුවන් යානය අපේක්ෂාවෙන් සිටින අන් සියලු දෙනා හටද විවේක ස්ථානයෙහි ගත කිරීමට වැඩි කාල වේලාවක් ලැබී ඇති සේ එම අවස්ථාව දැකිය හැකි බවයි. එ් අනුව අපට තත්ත්වය පිළිබඳ සලකා බලන ආකාරය වෙනස් කොට අන් සියලු දෙනා මුහුණ දී ඇති තත්ත්වය පිළිබඳ සැලකිලිමත් ආකල්පයක් සමගින් අපට සහෝදර මගියෙකු සමගින් සංවාදයක යෙදීමේ අවස්ථාවක් සේ එය ප්‍රයෝජනයට ගෙන ඔහු හා ප්‍රියමනාප ඇසුරක් පවත්වමින් ඔහු පත්ව ඇති වියවුල් සහගත මානසිකත්වයන් සන්සි‍ඳුවාලිය හැක. ශාරීරික අභ්‍යාසවලදී මෙන්, අපට අපගේ සිරුරු වඩාත් ශක්තිමත් එ්වා බවට පත්කර ගැනීමට හා වැඩි දරා සිටීමේ ශක්තියක් පවත්වාගෙන යාමට පුහුණු විය හැක; එ් ආකාරයෙන්ම භාවනාව මගින් අපට අපගේ සිත් හා ආකල්පයන් වඩාත් සවිමත් හා ධනාත්මක එ්වා බවට පත්කොට, භාවමය කැළඹිල්ලකින් තොරව, වියවුල් සහගත බවක් ඇතිකළ හැකි තත්ත්වයන් වඩාත් හොඳින් දරා සිටීමට අපගේ සිත් පුහුණු කළ හැක.

ඇතැම් විට අපට අපගේ ගැටලු වටහා ගත හැක. අප පිළිබඳව පමණක් සිතමින් අපගේ සිත් පටු හා සීමිත පරාසයක පවත්නා බැවින් අපි යම් නිශ්චිත වර්ගයක භාවමය වියවුලක් අත් විඳිමින් සිටින බව වටහා ගන්නා නමුත් එමගින් අපගේ භාවයන් වෙනස් කරන බවක් නොපෙනේ. අපට දේවල් දැනෙන ආකාරයට අපගේ වැටහීම තුළින් සැබෑ බලපෑමක් සිදුකළ නොහැකි බවක් දැනේ. එනමුදු මෙහි පවත්නා ගැටලුව නම් අපගේ වැටහීම ප්‍රමාණවත් ගැඹුරකින් යුක්ත එකක් නොවීමයි. එය ප්‍රමාණවත් පරිදි ගැඹුරු නොවනවා පමණක් නොව අපගේ ආකල්ප වෙනස් කිරීමට තරම් දීර්ඝ කාලයක් පුරා පරිණත භාවයටද පත්ව නොමැත.

මෙකරුණ නිරූපණය කරනු පිණිස ශාරීරික සෞඛ්‍යය නමැති නිදසුන නැවත යොදාගමු. අපට නිරන්තරයෙන් ශාරීරික දුර්වලතාවයක්, වෙහෙසක් හා බර ස්වභාවයක් දැනෙන්නේ යැයි සිතමු. එ් අනුව අපි අභ්‍යාස මධ්‍යස්ථානයකට හෝ යෝග්‍යතා සමාජයකට ගොස් නිතිපතා ශාරීරික අභ්‍යාස කරන්නට පටන් ගනිමු. අභ්‍යාස වැඩසටහනක් ආරම්භ කළ කල්හි එමගින් අපට ශාරීරිකව දේවල් දැනෙන ආකාරය ක්ෂණිකව වෙනස් නොකරයි. අපට සෞඛ්‍යයට අනුව එහි ඵලය දැනෙන්නට පටන් ගනුයේ සාමාන්‍යයෙන් මාස ගණනාවකට පසුවය. කෙසේ වුවද ශාරීරික අභ්‍යාස නොකඩවා සිදු කරන්නට කරන්නට, කල් ගතවත්ම එය අපගේ ජීවිතයේ නිතිපතා සිදුවන අංගයක් වන අතර කලකට පසු එමගින් දේවල් අපට දැනෙන ආකාරය වෙනස් වේ: අපට ඉතා යහපත් හැඟීමක් ඇති වන්නට පටන් ගනී. අපට අප පිළිබඳ වඩා යහපත් හැඟීමක් ඇතිවන අතර අන්‍යයන් සමගින් අප කටයුතු කරන ආකාරය සම්බන්ධව වඩා යහපත් හැඟීමක් ඇති වන්නට එමගින් උපකාරයක් ලැබේ.

අපගේ සිත්, භාවයන් හා ආකල්පයන් තුළ සිදුවන දේ පිළිබඳ යම් වැටහීමක් ඇති විටදීද මෙයට සමාන දෙයක් සිදුවේ. අපට යම් වැටහීමක් ඇතිවී එ් පිළිබඳ සිහි කිරීමේ කාර්යය නොකඩවා සිදු වන්නට වන්නට අපගේ වැටහීම වඩාත් ගැඹුරට විහිදේ. ඉන්පසු භාවමය වෙනස ක්ෂණිකව සිදු නොවුවද, ආකල්ප වෙනස් කිරීමේදී වැඩි භාවමය සමතුලිතතාවයක් හා ශක්තියක් ලබන්නට පටන් ගනී.

ශරීර යෝග්‍යතා සමාජයට යාම සඳහා ස්වයං විනයක් පමණක් නොව එහි යාම අමතක නොකර සිහියේ තබා ගැනීම නම් වූ සතිමත්බවද අවශ්‍ය වේ. එ් සියල්ල පදනමෙහි "සැලකිලිමත් බවේ ආකල්පය" නමින් හඳුන්වන දෙයද පවතී - අපි අප පිළිබඳවද, අපගේ පෙනුම පිළිබඳවද, අපට දේවල් දැනෙන ආකාරය ආදී කරුණු පිළිබඳවද සැලකිලිමත් වෙමු. අපි අප පිළිබඳව බරපතලව සලකමින් අපට සතුටින් සිටිමින් යහපත් හැඟීමක් ඇතිව වාසය කිරීම සඳහා ඇති "අයිතිය" නම් වූ දෙයට ගරු කරන්නෙමු. අප පිළිබඳවම හා අපගේ භාවමය ජීවිත කටයුතු කරන ආකාරය වටහාගැනීම සම්බන්ධවද මෙම කරුණ සත්‍ය වේ. එයද අප පිළිබඳවම සැලකිලිමත් වෙමින් වඩා යහපත් භාවමය සෞඛ්‍ය සම්පන්න බවක් සඳහා වු හිමිකමක් අපටද පවත්නේය යන හැඟීම මත රඳා පවතී.

අප පිළිබඳවම මෙසේ සැලකිලිමත් වීමේ ආකල්පය ස්වයං පෝෂණ ආකල්පයෙන් බොහෝ සෙයින් වෙනස් වන්නකි. ස්වයං පෝෂණයේදී අපි අප පිළිබඳව පමණක් සිතමින් අන්‍යයන්ගේ සුවසෙත නොසලකා හරින්නෙමු. අප සමගින් කටයුතු කරන හෝ හුදෙක් අපට හමුවන පුද්ගලයන් කෙරෙහි අපගේ ආකල්ප හා චර්යාවන් මගින් ඇති කෙරෙන බලපෑම පිළිබඳ අපි සැලකිලිමත් නොවන්නෙමු. අනෙක් අතින් සැලකිලිමත් ආකල්පයක් පවත්නා විටදී, ජීවිතයේ අප අත් විඳින අසතුට හා ගැටලු අපගේ ආත්ම කේන්ද්‍රීය ආකල්පය හා ආත්මාර්ථකාමී ආකල්පය හේතුවෙන් ඇතිවන බව අවබෝධ කරගන්නා අතර අපට සතුටින් සිටීමට අවශ්‍ය වන බැවින් මෙම තත්ත්වය සම්බන්ධයෙන් යමක් කිරීමට සිත් දෙන මට්ටමටම අපි අප පිළිබඳව සැලකිලිමත් වෙමු. අපගේ ආකල්ප හා චර්යාවන් වෙනස් කරගනිමින් සාක්ෂාත් කරගැනීමට පුහුණුවන දෙය ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා උත්සාහ කරනු පිණිස මතු ප්‍රවේශම් වීම අරමුණු කරගනිමින් අපගේ ප්‍රගතිය උදෙසා කටයුතු කරමු.

මෙයාකාරයෙන් අප සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කිරීමේ බොහෝ පෙළඹුම් මට්ටම් පවතී. පෙළඹීම යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ කවරක්ද යන්න විශ්ලේෂණය කිරීමේදී අපගේ ප්‍රගතිය පිණිස කටයුතු කිරීමේදී අපගේ අරමුණ කවරක්ද යන්න හා මෙම අරමුණ කරා අප යොමු කරවන්නාවූ භාවමය බලවේගය කවරක්ද යන්න පිළිබඳ සාකච්ඡා කරමු. අපි එම මාර්ගයේ ගමන් කරන විටදී පෙළඹීම සම්බන්ධ ක්‍රමිකව ඉදිරියට ගමන් කරන මට්ටම් ගණනාවක් බෞද්ධ දේශනා මගින් පෙළ ගස්වනු ලබයි. අපගේ ජීවිතය මේ අවස්ථාවේදී එතරම් සතුටුදායක මට්ටමක නොපවත්නා බැවින් එහි ගුණාත්මක වර්ධනයක් සඳහා කටයුතු කරන අතර,  අසතුටුදායක තත්ත්වයක නොකඩවා පැවතීමේ තත්ත්වය නවතාලීමට එය අපට අවශ්‍ය වනවා පමණක් නොව එම තත්ත්වය එයටද වඩා නරක අතට නොහැරුණේ නම් ඉතා යහපත්ය. සත්‍ය වශයෙන්ම තත්ත්වය වඩාත් යහපත් වීනම් අපූරුය. අපි සැබැවින්ම අසතුටින් සිටින අතර මෙම තත්ත්වයෙන් විඩාවට පත්ව සිටින අපට එ් සම්බන්ධයෙන් යම් කිසිවක් සිදු කිරීමට අවශ්‍ය වේ.

වඩාත් උසස් මට්ටමකදී අපට මෙම ජීවිත කාලය පිළිබඳව පමණක් නොව මතු ජීවිත කාලයන් පිළිබඳවද සිතිය හැක. මතු ජීවිත කාලයන් තුළද දේවල් වඩාත් අයහපත් බවට පත්විය යුතු නොවේ.මෙහිදී මෙම ජීවිතයේ කරුණු යහපත් අතට හරවා ගැනීමේ අවශ්‍යතාවය ඇති කරනු ලබන භාවමය බලවේගය තුළින්ම එයට වඩා දිගු කාල පරිච්ඡේදයක් සඳහාද අරමුණු කරන්නෙමු. මෙම කාල පරිච්ඡේදයන් දෙක අතර අන්තර්මධ්‍ය පියවරක් ලෙස අපට අපගේ පවුලේ පවත්නා විවිධ ගැටලු නැතිකර ගැනීමට අවශ්‍ය බවට වූ සිතිවිල්ල හෝ මතු පරපුරු දක්වා දේවල් ඉදිරියට ගෙන යන පරිදි අප විසින් සිදුකරනු ලබන කටයුතුවලදී මුහුණ දෙන ගැටලු තවදුරටත් පවත්වාගෙන යාම අනවශ්‍ය බවට සිතිවිලි ගොඩනගා ගත හැක.

මතු භවයන් පිළිබඳව සිතීමෙන් ඔබ්බට ගොස් සමස්ත අතෘප්තිකර, ඉච්ඡා භංගත්වයට පත්කරන සුළු පුනරුත්පත්ති චක්‍රයෙන් මුළුමනින්ම මිදීමේ අභිප්‍රායක් අප තුළ පැවතිය හැක. නොඑසේ නම් කරුණාවෙන් සලිතව මෙකී සියලු ගැටලු මට්ටම් ඉක්මවා යාම සඳහා සියලු දෙනා වෙත උපකාර කිරීම පිණිස සිතිවිලි ගොඩනැගිය හැක. එසේ කටයුතු කරන්නේ නම්, එ් අනුව අපි බුද්ධත්වයට පත්වීමට කටයුතු කරන්නෝ වෙමු.

සැබෑ ලෙසම මෙකී වඩාත් උසස් මට්ටමේ අභිප්‍රායන් සහිත පුද්ගලයෙකු වන්නේ නම් එ් සඳහා සුවිශාල පුහුණුවක් අවශ්‍ය වේ. කෙසේ වුවද, අප කවර මට්ටමක පසුවන්නේ වුවද, ප්‍රයෝජනවත් විය හැකි බොහෝ විධික්‍රම බුදුන් වහන්සේගේ දේශනා තුළ අපට හමුවේ. නිදසුනක් ලෙස, මෙම ජීවිත කාලය සම්බන්ධයෙන් පමණක් සිතා බලන්නේ වුවද, හුදෙක් අප පිළිබඳවම සිතමින් අපගේ ගැටලු මැඩ පවත්වාගන්නා ආකාරය කල්පනා කිරීමෙන් පමණක් නොව අන්‍යයන් පිළිබඳව සිතීමෙන් ඇතිවන කරුණාවෙන්ද අපි සසල වනු ඇත. වෙනත් අයුරකින් ප්‍රකාශ කරන්නේ නම්, අප අපගේ ගැටලු මැඩ පැවැත්වීම සඳහා අරමුණු කරන්නේ එ්වා මගින් අපට කරදර ඇතිවන බැවින් හෝ එ්වා බොහෝ වේදනාකාරී වන බැවින්ම නොව එ්වා මගින් අන්‍යයන් වෙත හොඳින්ම උපකාර කිරීමේ කාර්යයෙන් අප වළක්වාලීමද සිදුකරන බැවිනි. මෙය වූකලි චිත්ත පුහුණුව තුළින් අප අභ්‍යන්තරය දියුණු කිරීම සඳහා කටයුතු කිරීමයි.

නිදසුනක් ලෙස, මා මද්‍යසාරයනට ඇබ්බැහි වූවෙකු යැයි සිතන්න. එක් දෘෂ්ටි කෝණයකට අනුව මද්‍යසාර අපටද, අප සම්බන්ධ සියලු දෙයට පොදුවේද හානිකර වන බැවින් එ් මත අපගේ රඳා පැවැත්ම මැඩ පැවැත්වීම සඳහා උත්සාහ කිරීමේ පෙළඹීමක් ඇතිවිය හැක. බීමතින් පසුව ඇතිවූ අසනීප ස්වභාවය හේතුවෙන් උදෑසන කාලය තුළ ඇතිවනුයේ අයහපත් හැඟීමකි. අප අපගේ පවුල සම්බන්ධයෙන් කල්පනා කරන්නේ නම් අපගේ පෙළඹීම වඩාත් ප්‍රබල විය හැක. මාගේ බීමත්කම මා යහපත් මවක/පියෙකු බවට පත්වීමෙන් වළකාලන ආකාරය පිළිබඳ කල්පනා කළ හැක. නිදසුනක් ලෙස, බීමත්කම හේතුවෙන් මා විකාර සහගත කටයුතුවල නිරන්තරයෙන්ම නිරතවන ආකාරය හා එමගින් මාගේ පවුලට හා මිතුරන්ට පවා සිදුවන හානිය පිළිබඳ කල්පනා කළ හැක. මාගේ පවුලට මා අවශ්‍ය වන අතර මද්‍යසාරයට ඇබ්බැහි  වීම හේතුකොට ඔවුනට ඇති එකී සැබෑ අවශ්‍යතාවය සපුරාලීමෙන් මා වළකාලන්නේය යන කරුණ අවබෝධ කරගත් විටදී, එමගින් එම රඳා පැවැත්ම මැඩ පැවැත්වීමට යම් උත්සාහයක් ගැනීම සඳහා වැඩි ශක්තියක් අප වෙත ලබාදෙනු ලබයි.

මෙම ජීවිත කාලය වඩා යහපත් එකක් බවට පත්කර ගැනීමේ සන්දර්භය තුළ මෙකී බෞද්ධ විධික්‍රම අප විසින් පුහුණු වන්නේ වුවද, අන්‍යයන් කෙරෙහි වූ ප්‍රේමයේ හා කරුණාවේ පෙළඹීම ඉතා වැදගත් වේ. අන්‍යයන්ගේ සුවසෙත සඳහා කටයුතු කිරීම වෙනුවෙන් මෙකී චිත්ත පුහුණු කටයුතුවල යෙදෙන විටදී එම කරුණ අවධාරණය කෙරේ: වඩා යහපත් හැඟීමක් ඇතිකරගනු පිණිස අප වෙනුවෙන්මද මෙකී විධික්‍රම බොහොමයක් යොදාගත හැකි නමුදු වෙනත් අය වෙනුවෙන් වඩාත් හොඳින් උපකාර කිරීමට හැකිවනු පිණිස මෙකී විධික්‍රම යොදා ගැනීම එයට වඩා බොහෝ සෙයින් උසස් දෙයකි.

අපි අපගේ ජීවිතය තුළ විවිධාකාර දුෂ්කර අවස්ථාවනට මුහුණ දෙමු. එ්වා වේදනාකාරී වීම හේතුකොට දුෂ්කර විය හැක. එ්වා ශාරීරිකවම වේදනාකාරී විය යුතු නැත; එ්වා මානසිකවද එසේ විය හැක. අපගේ කැළඹිලිකාරී භාවයන් ප්‍රබලව ඉස්මතු කරවීමට හේතුවන අවස්ථාවනට මුහුණ දෙන විටදී මෙකී දුෂ්කර අවස්ථාවන් අපට වටහාගත හැක. අනෙක් අතින් මෙම කැළඹිලිකාරී භාවය කෝපයද විය හැකි නමුත් අනෙක් අතින් එය ප්‍රබල ඇල්මද විය හැක. අපගේ සිත් කෝපයෙන් හෝ එදිරිවාදිත්වයෙන් පිරී ඇති විටදී හෝ එ්වා ඉමහත් ඇල්මකින් හා තණ්හාවකින් පිරී ඇති විටදී කෙතරම් අපහසුතාවයක් දැනෙන්නේද යන්න අපි දන්නෙමු.

ඇතැම් අවස්ථාවන් විශේෂයෙන් දුෂ්කර වන අතර එ්වා බෞද්ධ දර්ශනයට අදාළ "ජීවිතයේ අනිත්‍ය කරුණු අටක්" ලෙස ලැයිස්තුගත කර ඇත. එ්වා ඇතැම් විට "ලෞකිකව සැලකිලිමත් වන කරුණු අටක්" හෝ "අෂ්ට ලෝක ධර්ම" ලෙසද පරිවර්තනය කෙරෙන නමුත් එමගින් අනිත්‍ය ස්වභාවයෙන් යුත්, අපගේ ජීවිතයේ අපට සිදුවන දේවල් පිළිබඳව සාකච්ඡා කෙරේ; එ්වා ස්ථාවර නොවන අතර වෙනස් වේ. එ්වා යුගල සතරක් ලෙස ක්‍රියාත්මක වේ.

• ප්‍රශංසා හෝ විවේචන ලැබීම –  ප්‍රශංසා ලබන විට අපි ඉමහත් ප්‍රමෝදයට පත්ව එයට ඇලෙමු; විවේචනය කෙරෙන විටදී වියවුලට හා කෝපයට පත්වෙමු.
• යහපත් පුවත් හෝ අයහපත් පුවත් දැනගන්නට ලැබීම – යහපත් පුවත් ලැබෙන විට ඉමහත් ප්‍රීතියක් ඇතිවන අතර එයට ඇලී එය නොකඩවා පවතීවා යන පැතුම ඇතිකර ගන්නා නමුදු, එය එසේ රඳා නොපවතී. අයහපත් පුවත් අසන විටදී අපි වියවුලටද, මානසික අවපීඩනයකටද, කෝපයටද පත් වෙමු.
• ලාභ හෝ අලාභ අත් විඳීම – අපට යමෙකු විසින් යම් කිසිවක් ලබාදීම වැනි අවස්ථාවක ලැබෙන ලාභයකදී බොහෝ සෙයින් ප්‍රීතියට පත්ව "කෙතරම් අපූරුද"යි සිතමු. ඉක්බිති දේවල් අහිමි වන විටදී හෝ අන් අය එ්වා අපෙන් ඉවතට ගෙන යන විටදී, හෝ කඩා බිඳ දමන විටදී වියවුලට පත් වෙමු. ලාභ හා අලාභ යන්න අපගේ ජීවිතවලට සම්බන්ධ වන පුද්ගලයන් ඇසුරින්ද විග්‍රහ කළ හැක. අපි මිත්‍රයෙකු ලබන අතර ආදරණීයයෙකු අහිමි වේ. නොඑසේ නම් එය මූල්‍යමය දෙයක්ද විය හැක.
• කටයුතු හොඳින් සිදුවීම හෝ අසාර්ථක ලෙස සිදුවීම – මෙහිදී එක්කෝ ප්‍රීතියෙන් ඇලෙමු, නොඑසේ නම් මානසික අවපීඩනයෙන් කෝපයට පත් වෙමු.

අපගේ ආත්ම කේන්ද්‍රීයත්වය හේතුවෙන් මෙකී අනිත්‍ය සිදුවීම් මගින් කලබලයට පත්වෙමු. අපි අප පිළිබඳව හා අපට සිදුවන දේ පිළිබඳව පමණක් සිතන අතර එ් අනුව "මට කොච්චර ‌හොඳද දැන්" හෝ "අනේ අසරණ මා" යන දෙයාකාරයේ හැඟීම් ඇතිකර ගනිමු.

ජීවිතයේ මෙකී අට වැදෑරුම් අනිත්‍ය කරුණුවලට ප්‍රතිචාර ලෙස සාමාන්‍යයෙන් ඉස්මතුවන කැළඹිලිකාරී භාවයන් මැඩ පැවැත්වීම සඳහා බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් බොහෝ විවිධ විධික්‍රම දේශනා කරන ලදී. එ් සෑම දේශනාවකම අන්‍යයන් වෙත සෙත සැලසීමේ වඩාත් ප්‍රයෝජනවත් ආකල්පය සමගින් අප අත් විඳින දෙය දැකීමට පුහුණු වීමක් අන්තර්ගත වේ. එක් විධික්‍රමයක් වනුයේ තාවකාලික එදිරිවාදී බලවේගයක දෘෂ්ටි කෝණයෙන් අදාළ අවස්ථාව දෙස බැලීමයි. එමගින් අප සදාකාලිකව එම කැළඹිලිකාරී භාවයන්ගෙන් මිදවීම සිදු නොවනු ඇත. එය ප්‍රමාණවත් තරම් ගැඹුරට නොවිහිදුණද ඉතා ප්‍රයෝජනවත් වේ.

කෝපයට එදිරිව ආදරය

නිදසුනක් ලෙස අපගේ කටයුතු එතරම් සාර්ථකව සිදු නොවන තත්ත්වයක් ගනිමු. ඉතා අමනෝඥ, අප්‍රසන්න අයුරින් අපට සලකන්නාවූ අයෙකු අපගේ ජීවිතයට සම්බන්ධව ඇති අතර මෙම පුද්ගලයා සමග නිරන්තරයෙන් කෝපයෙන් පසුවෙමු. තමා පිළිබඳවම ගැලී සිටින සිතිවිල්ල හේතුකොට "උන් මට සලකන විදිහට මං කැමති නෑ" යන අදහසෙන් වියවුලට පත්ව සිටිමු. මෙහිදී කෝපයට තාවකාලික එදිරිවාදියෙකු ලෙස අප විසින් යොදනු ලබන්නේ ආදරයයි. මෙහිදී ඉතා සරලව "හොඳයි, මෙයත් එක්ක කෝප ගන්න එපා, එයාට ආදරය කරන්න"යි නොපවසන්නෙමු. හුදෙක් එසේ වෙනස් වීම අප බොහෝ දෙනෙකුට කළ නොහැක්කක් වන නමුත් අනෙකා කෙරෙහි මෙත් වැඩීම මත පදනම් ව අපගේ භාවමය ස්වභාවය හා ආකල්පය වෙනස් කළ හැකිවනු පිණිස අවබෝධය යොදා ගැනීම සම්බන්ධ සාර්ථක නිදසුනක් මෙසේ දක්වමු.

මෙම පුද්ගලයා අප කෙරෙහි කටයුතු කරන ආකාරය අප්‍රසන්න වන අතර ඔහු එසේ කටයුතු කරන්නේ මන්ද? එ් ඔහු යම් කිසිවකින් කරදරයට පත්ව සිටිනි බැවිනි.  නිදසුනක් ලෙස නිරතුරුවම මැසිවිලි නගන්නාවූ පුද්ගලයන් ඔබටද ඔබගේ ජීවිතයේ හමුවී ඇතිවාට සැක නැත. ඔබ සමග සංවාදයක යෙදෙන ඕනෑම අවස්ථාවක ඔවුන් කරන එකම දෙය වනුයේ එ් දෙය හෝ මේ දෙය පිළිබඳ මැසිවිලි නැගීමයි. ඔවුන් විසින් හුදෙක් තමා පිළිබඳවම පමණක් නිරතුරුවම කරුණු පවසන අතර ඔවුන් සමග වාසය කිරීමම අප පහත හෙළන සුළු අත්දැකීමකි. එම තත්ත්වය විග්‍රහ කොට බලන්නේ නම්, එම පුද්ගලයා මෙයාකාරයෙන් කටයුතු කරන්නේ පැහැදිලිවම ඔහු අතිශය අසතුටකින් පෙළෙන බැවිනි. "අනේ මේ මනුස්සයට සතුටින් ඉන්න පුළුවන් නම් හැම වෙලාවෙම මේ විදිහට මැසිවිලි නගන එකයි මට මේ තරම් වදයක් වෙන එකයි නවතීවි"යි සිතීම අපගේ ආකල්පය වෙනස් කිරීමේ ඵලදායක ක්‍රමයක් වනු ඇත. ආදරය යන්න බුදු දහම තුළ අර්ථ නිරූපණය කෙරෙනුයේ අනෙක් පුද්ගලයා සතුටින් සිටීවා සහ සතුටට අදාළ හේතු ඔහු තුළ පවතීවාය යන පැතුම වශයෙනි. එ් අනුව, මෙම පුද්ගලයා අපට වදයක් නොවී ඉවත්ව යනවා නම් කෙතරම් යහපත්දැයි පතනු වෙනුවට, ඔහු සතුටින් සිටීවා සහ ඔහුට කරදරකාරීව පවත්නා යම් කිසිවක් වේනම් එය ඉවත් වේවා ලෙස වූ පැතුමක් වැඩි වර්ධනය කරගන්නේ නම් අපගේ වියවුලද අවම වනු ඇත. එවන් ආකල්පමය වෙනසක් ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා වූ භාවනාමය පිළිවෙත "චිත්ත පුහුණුව" වේ.

පීඩාකාරී ලිංගික ආකර්ශනය අවම කරගැනීම

මේ හා සමානවම, අප යමෙකුට ආකර්ශනය වී ඇත්තේ නම්, අපගේ පරිකල්පනය ප්‍රයෝජනයට ගන්නා තාවකාලික එදිරිවාදීන් යොදා ගන්නෙමු. ආත්ම කේන්ද්‍රීයව අදාළ පුද්ගලයාගේ බාහිර පෙනුමට අනුව සිතමින් මාගේ සතුට වෙනුවෙන් ගිල දැමීම සඳහා නිමැවුණු යම් ද්‍රව්‍යයක් ලෙස ඔහු පිළිබඳ සිතීමට වඩා ඔවුන්ගේ ඇතුළාන්ත දර්ශනය කල්පනාවට ගත හැක. එනම්, ඔවුන්ගේ උදරය, බඩවැල්, මොළය වැනි දේය. ඔහුගේ මුහුණ දෙස බලන විටදී හිස් කබලෙහි ඇට සැකිල්ලේ ආකෘතිය සිතින් මවාගැනීම විශේෂයෙන් ප්‍රයෝජනවත් වේ. සැබැවින්ම අපගේ සිතින් මවාගැනීම සත්‍ය වේ. මක් නිසාද, එය සැබැවින්ම මෙම පුද්ගලයාගේ සමට යටින් පවත්නා දෙය වන බැවිනි.

තවත් ඵලදායී ක්‍රමයක් වනුයේ ඔහු කුඩා දරුවෙකු ලෙස සිතා ඉන්පසු ඉතා වයස්ගත පුද්ගලයෙකු වූ පසු ඔහුගේ පෙනුම කවරාකාර වනු ඇත්දැයි සිතීමයි. මෙයාකාරයෙන් අප දකින දෙය හුදෙක් මතුපිට දර්ශනයක් පමණක් වන අතර එය පැහැදිලිවම කල් නොපවත්නා දෙයක් බව අවබෝධ කරගැනීමෙන්, විශේෂයෙන් අපගේ ඇලීම ලිංගික ආකර්ශනයක් නම්, එම ඇල්ම තුනී කරගත හැක. නොඑසේ නම් ඔහුට යම් තදබල චර්ම රෝගයක් ඇත්නම් හෝ විශාල දදයකින් සම වැසී ඇත්නම් එවිටද අපි එම රුව ආකර්ශනීය එකක් සේ දකිනු ඇත්ද? මෙම පුද්ගලයාගේ ඇතුළත බඩවැල් හා ඇට සැකිල්ලක් පවත්නා බව වටහා ගන්නට ගන්නට, අපගේ ආකල්පය වෙනස් වන අතර අපගේ භාවමය කැළඹිල්ලද නිවී යයි. අපි වඩාත් ස්ථාවර වන්නෙමු.

ඉන්පසු ඔවුන් කෙරෙහි සැලිකිලිමත් ආකල්පයක් වර්ධනය කරගැනීමේ ක්‍රම යොදාගත හැක. එතරම් තදබල ලිංගික ආකර්ශනයක් අප තුළ ඇතිවන එම පුද්ගලයා සම්බන්ධයෙන් ගත්කල, පුද්ගලයෙකු කෙරෙහි එතරම් තදබල ඇල්මක් හා ආකර්ශනයක් ඇති වනුයේ සාමාන්‍යයෙන් ඔහුගේ සිරුර කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීමෙන් බව වටහාගත හැක. මෙහිදී ඔහුද සතුටින් සිටීමට කැමති හා අසතුටින් සිටීමට අකමැති මෙන්ම හුදෙක් ලිංගික භාණ්ඩයක් වශයෙන් සලකනු ලැබීමට අකමැති මනුෂ්‍යයෙකු බවට වූ කරුණ අපගේ අවධානයෙන් ගිලිහේ. මෙම පුද්ගලයා හටද ඔහුටම ආවේණික අනාරක්ෂිතතාවන්, භාවමය ගැටලු, පවුලේ ප්‍රශ්න ඇති අතර මෙයාකාරයෙන් දැකීම තුළ හුදෙක් ඔහු ලිංගික වස්තුවක් ලෙස පමණක් සලකා බැලීමට එරෙහි ප්‍රතිවාදියෙකු ඉස්මතු වේ. අපි ඔහු සැබෑ මනුෂ්‍යයෙකු ලෙස දකිමින් ඔහුගේ සතුට හා යහපත උදෙසා අවංක සැලකිලිමත් බවක් ගොඩනගා ගැනීම ආරම්භ කරන්නෙමු.

යාචකයන් හෝ අබ්බගාත පුද්ගලයන් කෙරෙහි පවත්නා පිළිකුල හෝ උපේක්ෂාව වළකාලීම 

අපට අවලස්සන හෝ පිළිකුල් සහගත වන අයෙකු දකින විටදීද මෙම තාවකාලික එදිරිවාදියෙකු යොදා ගැනීමේ ක්‍රමය ඉතා ඵලදායී වේ. මා දැන් සිටින මෙක්සිකෝවේ හෝ සිඟන්නන් හා අතිශයින් දුගී පුද්ගලයන් නිරන්තරයෙන් හමුවන ඉන්දියාවේ එවන් පුද්ගලයන් හමුවන විටදී මෙම ක්‍රමය විශේෂයෙන් ප්‍රයෝජනවත් වේ. එක්ව සිටීමේදී නිරන්තරයෙන්ම අපහසුතාවයක් හා නුහුරු ස්වභාවයක් දැනෙන්නාවූ අන්ධ, බිහිරි හෝ අංශභාග රෝගීන් ලෙස එන ආබධ සහිත පුද්ගලයන් කෙරෙහිද එම ක්‍රමය යෙදවිය හැක.

බර්ලින් නගරයේ වරෙක පැවති ආබාධ සහිත පුද්ගලයන් සම්බන්ධ ප්‍රදර්ශනයක් මා හට සිහිපත් වේ. එහි එක් කොටසක පක්ෂාඝාත රෝගීන් සමග පැවැත්වූ වීඩියෝ සම්මුඛ සාකච්ඡා පෙළක් විය. ඔවුන්ගේ ගාත්‍රා පාලනය කළ නොහැකි තරමට ඇඹරී පැවති අතර, මුඛය පැත්තකට ඇලවී කථා කරන වචන නිසි පරිදි උච්චාරණය නොවිණි. මෙම පුද්ගලයෝද සිය ලිංගික ජීවිත පිළිබඳ කථා කළ අතර ඔවුන් තුළද අප හා සමානම භාවයන්ද, ලිංගික අවශ්‍යතාවයන්ද පැවති අතර අන් සියල්ලන් සේම සම්බන්ධතා පවත්වාගෙන යාමේ කැමැත්තෙන් පසුවන බව ප්‍රකාශ විය. ඉන්පසු ඔවුහූ තමා සතු ප්‍රේම සම්බන්ධතා වර්ග විස්තර කරන්නට විය. මා අපූර්ව සේ දුටු කරුණක් නම්, මෙම ප්‍රදර්ශනය නැරඹීමට නගරයේ සියලු පාසැල් දරුවන් යා යුතු වූ අතර, එහි අරමුණ වූයේ අන් සියලු දෙනා මෙන් මෙම පුද්ගලයන්ද මනුෂ්‍යයන් බව පෙන්වා දීමයි. මෙය වූකලි එවන් පුද්ගලයන් සමග සිටින විටදී අප තුළ ඇතිවන ආත්ම කේන්ද්‍රීය පිළිකුල හෝ උපේක්ෂාව හෝ හුදු අපහසුතාව මැඩ පැවැත්වීමේ ඉතා ප්‍රයෝජනවත් විධියකි.

තවත් ක්‍රමයක් වනුයේ වයස්ගත පුද්ගලයෙකු විථියේ සිඟා කමින් සිටිනු දකින විටදී "එ් මගේ මව" හෝ "එ් මගේ පියා" ලෙස සිතීමයි. වඩා තරුණ වයසේ යාචකයෙකු දුටු විට එසේ සිඟමන් යදින්නේ  "මගේ පුතා" හෝ "මගේ දුව" වශයෙන් සිතීමයි. අදාළ පුද්ගලයා සම්බන්ධයෙන් අප සිතන ආකාරය පිළිබඳ මෙකී ආකල්පමය වෙනස මගින් අපගේ භාවමය ප්‍රතිචාරය මුළුමනින්ම වෙනස් කරවනු ලබයි.

මවිසින් එවැන්නක් කිසි දින සිදු නොකළ බවද පිළිගත යුතුය. එනමුත් මා දන්නා එක් බටහිර සෙන් ගුරුවරයෙකු නිව් යෝක් නගරයේ විසීය. ඔහු විසින් සිය සිසුන්ට, අවශ්‍ය නම්, කිසිදු මුදලක් හෝ ණය කාඩ්පතක් හෝ හර කාඩ්පතක් රහිතව විථියට ගොස් නිවසක් රහිතව සතියක් සිඟමන් යදින්නට අවසර ලබා දුනි. එහි අරමුණ වූයේ හුදෙක් එම ජීවිතය කවරාකාරද යන්න අත් විඳීමයි.

මේවා වූකලි දුෂ්කර තත්ත්වයනට මුහුණ දී සිටින අන්‍යයන් කෙරෙහි වූ අපගේ උපේක්ෂා සහගත ප්‍රතිචාරය මැඩ පැවැත්වීමේ ඉතා බලගතු "ඖෂධ" වේ. මෙයාකාරයේ පුද්ගලයන් අපට හමුවන විටදී අපට ඔවුන් දෙස බැලීමට පවා සිත් නොදෙන ආකාරය සිහිපත් කරමි. මක් නිසාද, එම දර්ශනය තුළින් පවා අප අපහසුතාවයට පත්වන බැවිනි. එම තත්ත්වයෙහි විලෝමය පිළිබඳ සිතා බලන්න. ඔබ යාචකයෙකුව සිටින අතර ඔබ දෙස බැලීමට හෝ ඔබ වැන්නෙකු සිටින බව පිළිගැනීමට පවා කිසිවෙකු හෝ අකමැති වේ. නොඑසේ නම් ඔවුන් විසින් ඔබ මදුරුවෙකු මෙන් පළවා හරිනු ලබයි. කෙසේ වුවද, මෙය වූකලි එදිරිවාදී බලවේග යොදා ගැනීමේ එක් ක්‍රමයක් වන නමුත් මේවා තාවකාලික එ්වා වේ. එ්වා මගින් ගැටලුවේ මූලය ස්පර්ශ කිරීමක් සිදු නොවේ.

දෙවන චිත්ත පුහුණු විධික්‍රමයක් වනුයේ හුදෙක් තාවකාලික ප්‍රතිකර්මයක් පමණක් නොව ගැටලුවේ මූලයටම ගොස් එය ඉවත් කරන්නාවූ එදිරිවාදියෙකු යොදා ගැනීමයි. මින් අදහස් කෙරෙන්නේ  ව්‍යාකූල, වැරදුණු සිතකට සහමුළින්ම විරුද්ධ වූ අන්‍යෝන්‍ය වශයෙන් එක්ව නොපවත්නා චිත්ත ස්වභාවයක් යොදා ගැනීමයි. මෙමගින් පුද්ගලයෙකු හෝ අවස්ථාවක් පවත්නේය යනුවෙන් ගැනීමම කිසිසේත් යථාර්ථය හා අනුගත නොවන්නේය යන කරුණ හෙවත් ශූන්‍යතාවය (හිස්බව) වටහා ගැනීම අදහස් කෙරේ.

ශූන්‍යතාවය පිළිබඳ ගැඹුරු සාකච්ඡාවකට මෙය අවස්ථාව නොවේ. එබැවින් දේවල් බොහෝ සෙයින් මූලික මට්ටමක පවත්වා ගමු. නිදසුනක් ලෙස වැඩිහිටි නිවාසයක වසන ඔබගේ රෝගී සීයා හෝ වයස්ගත පියා බැලීමට යන්නේ යැයි සිතන්න. ඔබ එම ගොඩනැගිල්ලේ ශාලාවක් මැදින් යන අතරතුර රෝද පුටුවකට බරව, තමාටම මුමුණමින් සිය උකුලේ ඇති තුවායක් කොනිත්තමින් සිටින වැහැරුණු වයස්ගත කාන්තාවක පසුකර යන්නට සිදුවේ. එවැනි අයෙකු දකින ඔබට බොහෝ අපහසුතාවයක් දැනේ. ඇය නිරන්තරයෙන් එයාකාරයේ අයෙකු බවක් ඔබට සිතේ. ඔබ ඇය පසුකර යන්නට හදන විට ඇය පහත් වී අත දිගුකර ඔබගේ අත අල්ලා ගන්නට කරන උත්සාහයේදී ඔබගේ අත ඇයගේ අතෙහි ගැටෙන අතර, ඔබ පිළිකුලින් පසෙකට වේ. මෙහිදී ඔබ සිතන්නේ ඔබ පිළිබඳ පමණි.

මෙහිදී මේ තවත් මනුෂ්‍යයෙකුය යන්න සිහිපත් කරගැනීම නම්වූ තාවකාලික එදිරිවාදී බලවේගය යොදාගත හැක. ඇයටද ජීවිතයක්, පවුලක්, වෘත්තියක් තිබූ අතර වරෙක තරුණ වියෙහි පසුවූවාය; ඇය නිරතුරු මෙවැනි පෙනුමක් සහිතව විසූ අයෙකු නොවේ. ඇය ඇයගේ අත දිගු කරන්නේ ඇයට මනුෂ්‍ය ස්පර්ශය අවශ්‍ය බැවිනි. මෙම ක්‍රමය ඵලදායක විය හැකි නමුදු වඩා ගැඹුරු ක්‍රමයක්ද යොදාගත හැක. මෙය වූකලි ඇය දැන් පෙනෙන ආකාරයට වයස්ගතව හා සිරුර වැහැරී, වෙනත් ස්වරූපයකින් කිසිදින නොවිසූ ආකාරයකින් මෙසේම පවතින්නේය යනුවෙන් මා සිතන ආකාරය සිදු නොවිය හැක්කක් බව හඳුනා ගනු පිණිසය. කාලය ගතවීම තුළ ගල්වී ඡායාරූපයක මෙන් නොසැලී සිටීමට කිසිවෙකුට හෝ නොහැක. ඉන්පසු අප විසින් අවධානය යොමුකළ යුතු වන්නේ "එවන් දෙයක් නොමැත. එය සිදුවිය නොහැක්කකි" යන්න කෙරෙහිය. මෙය වූකලි ඇය කෙරෙහි වඩාත් කාරුණික හා යථාර්ථවාදී ආකල්පයක් ඇතිකර ගැනීමට හැකිවනු පිණිස අපගේ සාවද්‍ය සංකල්පනය නවතාලීමේ වඩාත් ප්‍රබල විධික්‍රමයකි.

"කැළඹිලිකාරී භාවයන් ස්වයංක්‍රීයව මුදා හැරෙන ගැඹුරු දැනුවත්භාවයෙහි පදනම දැකීම" නමැති "මහමුද්‍රා" නමින් හැඳින්වෙන වඩා උසස් තත්ත්වයේ භාවනාවක් තුළ භාවිත කෙරෙන විධික්‍රමය තවත් ක්‍රමයකි. සරලව පවසන්නේ නම් "අපගේ මනස ක්‍රියාත්මකවන ආකාරය" හෙවත් අපගේ සිත විසින් යථාර්ථය හඳුනාගන්නා මූලික යාන්ත්‍රණයන් මෙම ක්‍රමය තුළ භාවිත වේ.

නිදසුනක් විමසා බලමු. අප තුළ යමෙකු කෙරෙහි දැඩි ආකර්ශනයක් හා තණ්හාවක් ඇතැයි සිතමු. එම භාවමය ස්වභාවය තුළ පවත්නා ආතතිය ඉහිල් කරගත හැක්කේ නම්, එහි පදනමෙහි අපට හමුවන දෙය "ගැඹුරු දැනුවත්භාවය පුද්ගලිකකරණය කිරීම" නම් වූ දෙයයි. වෙනත් වචනවලින් පවසන්නේ නම්, මෙම පුද්ගලයා පිළිබඳව අප තුළ ඇති දැනුවත්භාවයට අනුව සිදුවන එකම දෙය නම් අන් කිසිදු පුද්ගලයෙකුට වෙනස්ව මෙම පුද්ගලයා පුද්ගලයෙකු ලෙස නිශ්චිතව හඳුනා ගැනීමයි. සිතේ මූලික ව්‍යුහයට අනුව සැබැවින්ම සිදුවන එකම දෙය එයයි. ඉන්පසු "මේ පුද්ගලයා සැබැවින්ම විශේෂයි" යන්නක් එතුළට ප්‍රක්ෂේපණය කරන්නෙමු. ඇතැම් ගුණාංග අතිශයෝක්තියට නංවමින් ඉන්පසු ආකර්ශනය හා තණ්හාව හෝ ඇල්මක් අත් විඳිමු.

තණ්හාව ඇතිවනුයේ ඔබ සතුව නොමැති වස්තුවක් ලබා ගැනීමේ අපේක්ෂාවක් ඇති විටදීය. ඇල්ම යනු යමක් ඔබ සන්තක විට එය අත්හැරීමට අකමැති විටදීය. මෙම දෙවර්ගයම පැහැදිලිවම සපුරා ආත්ම කේන්ද්‍රීයය. මෙම චිත්ත ස්වභාවය තුළ පවත්නා අතිශයෝක්තියට නැංවීමේ හා ඇලීමේ සිර කරවන සුළු ශක්තිය ඉහිල් කරන්නේ නම් ඉතිරිවන දෙය වනුයේ මෙම වස්තුව කෙරෙහි සිත විසින් සිදු කරන දේට අදාළ මූලික ව්‍යුහය හෙවත් එ් පිළිබඳ හුදු අරුත් දැක්වීමයි. සියල්ල එපමණකි. 

එය වූකලි භාවිත කළ හැක්කේ නම් ඉතා උසස් මට්ටමේ නමුත් ඉතා ඵලදායී විධික්‍රමයක් වන නමුත් එ් සඳහා ඔබගේ භාවයන් මගින් ඔබ ඉබාගාතේ යැවීම සිදු නොවනු පිණිස යම්තාක් දුරට පරිණතභාවයක්ද අවශ්‍ය වේ. යම් කිසිවක් සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කිරීමේ ඔබගේ භාවමය විධිය යටින් ගමන් කරන්නාවූ දෙය දැකීමේ හැකියාව ඔබ තුළ පැවතිය යුතුවේ. භාවය පදනමෙහි පවත්නා මූලික ඥානනමය ව්‍යුහය වටහා ගන්නට ගන්නට එම භාවය ස්වයංක්‍රීයව මුදා හැරේ.

ඔබගේ පිළිවෙත් පූරණයට හේතු පාදක නොවන්නේ යැයි ඔබට හැඟෙන අවස්ථාවන් එයට පාදකවන අවස්ථාවන් බවට හරවා ගැනීම නම් වූ ඊළඟ ක්‍රමය විශේෂයෙන් ලැන්ග්‍රි ටැංපා විසින් දේශනා කරන ලද චිත්ත පුහුණු අෂ්ට පද්‍යය තුළද එන, සම්ප්‍රදායික චිත්ත පුහුණු කෘතීන්හි දේශනා කෙරෙන ප්‍රධාන ක්‍රමය වේ. මහා ඉන්දියානු ගුරු ශාන්තිදේවයන්ගේ බෝධිසත්ත්ව චර්යාවෙහි නියැළීම නම් කෘතියේ පැදියක් තුළද මෙයාකාරයේ ප්‍රවේශයක් දක්වනු ලබයි. එහි මෙසේ ලියවී ඇත:

(VI.10) ප්‍රතිකර්මයක් ඇත්තේ නම්, යමක් පිළිබඳ සිත පාරවා ගන්නේ මන්ද? ප්‍රතිකර්මයක් නොමැත්තේ නම්, එ් පිළිබඳ සිත පාරවා ගැනීමෙන් ඇති ඵලය කුමක්ද?

තත්ත්වය වෙනස් කිරීම සඳහා යමක් කළ හැක්කේ නම් එ් පිළිබඳ සිත් තැවුල් ඇතිකර ගන්නේ ඇයි? හුදෙක් එය වෙනස් කරන්න. එ් පිළිබඳ ඔබට කළ හැක්කක් නොමැත්තේ නම්, සිත් තැවුල් ඇතිකර ගන්නේ ඇයි? ඉන් පලක් නැත. එ් අනුව, විවේචන හෝ දේවල් යහපත් ලෙස සිදු නොවීම ආදී වශයෙන් ඉතා හානිකර හා ඉතා දුෂ්කර තත්ත්වයකට පත්ව ඇත්තේ නම්, හා එම තත්ත්වය සැබැවින්ම අපට වෙනස් කළ නොහැක්කේ නම්, එ් පිළිබඳ තැවෙන්නේ ඇයි? හුදෙක් එ් කෙරෙහි වූ ඔබගේ ආකල්පය වෙනස් කරන්න.

හානිකර තත්ත්වයක් ධනාත්මක තත්ත්වයක් දක්වා වෙනස් කිරීමේ විවිධ ආකාරයන් ගණනාවක් පවතී. අපගේ ආකල්පය වෙනස් කිරීමේ ඇතැම් ආකාරයන් සෙසු අය අපට කරදර පීඩා සිදුකරන විටදී ඔවුන් කෙරෙහි අපගේ දෘෂ්ටිය වෙනස් වන ආකාරය මතද, වෙනත් ආකාරයන් මෙකී දුෂ්කර අවස්ථාවන්හි අප අප කෙරෙහි දක්වන දෘෂ්ටිය කෙසේද යන්න මතද රඳා පවතී. පළමුව අනුන් කෙරෙහි වූ අපගේ ආකල්පය සම්බන්ධ නිදසුන් සලකා බලමු.

කරදරකාරයින් පිළිබඳව චින්තා මාණික්‍යයන් සේ සැලකීම

කරදරකාරයින් කෙරෙහි අපගේ ආකල්පය වෙනස් කිරීමේ එක් විධික්‍රමයක් වනුයේ ඔවුන් පිළිබඳව "චින්තා මාණික්‍යයන් සේ" සලකා කටයුතු කිරීමයි.  නිදසුනක් ලෙස, "මේ පුද්ගලයා මට අභියෝගයක් එල්ල කරන්නෙක්; මා කෙතරම් දුරට සංවර්ධනය වී ඇත්දැයි පරීක්ෂා කරමින් ඔවුන් මා හට මාගේ මනස වර්ධනය කරගන්නට අවස්ථාවන් සලසනවා. මේක නම් අපූරුයි" හෝ "මට දිවා ආහාරයට ආරාධනා කරපු මේ පුද්ගලයා නිතරම මැසිවිලි නගනවා. එ් අය එක්ක ඉන්න එක සම්පූර්ණයෙන් චිත්ත අවපීඩනයට හේතුවක්. මේක නම් අපූරුයි. මේ පුද්ගලයා මට ආරාධනා කරපු එක නම් විශිෂ්ට තත්ත්වයක්. මොකද, දැන් මට ඉවසීම හා වැටහීම පුහුණු කරන්නට හොඳ අවස්ථාවක් ලැබිල තිබෙනවා" වශයෙන් දැකීමයි. එ් අනුව ඔවුහූ චින්තා මාණික්‍යයකට සමාන වේ. "මාගේ අසල්වැසියා මට බලාගන්න කියා භාරදුන් දරුවා දවස පුරාම කෑමොර දෙන කෙනෙක් කියල මං දන්නවා. එ්ක කොච්චර අපූරුද. නියමයි" වශයෙනි.

ශාන්තිදේවයෝ මෙම කරුණ ඉතා හොඳින් ප්‍රකාශ කරති,

(VI.107) එබැවින්, වෙහෙස මහන්සි වී අත්පත් කරගන්නට තිබුණු නිධානයක් සේ මා ඉදිරියට පැමිණි මේ සතුරා පිළිබඳ බොහෝ සෙයින් ප්‍රීතියට පත් වෙමි. මක් නිසාද බෝධිසත්ත්ව චර්යාව පුහුණු කිරීම සඳහා වූ මාගේ උපකාරකයා ඔහු වන බැවිනි.

අන් සියල්ලන්ගේ ප්‍රයෝජනය පිණිස බුද්ධත්වයට පත්වීම සඳහා කැපවී සිටින බෝධිසත්ත්වයෙකු හට වඩාත්ම ප්‍රීතියක් ගෙනදෙන කරුණ වන්නේ යමෙකු විසින් තමා වෙනුවෙන් යමක් ඉටුකර දෙන ලෙස ඔහුගෙන් ඉල්ලා සිටීමයි. කිසිවෙකු විසින් හෝ කිසිවක් ඔහුගෙන් ඉල්ලා නොසිටින්නේ නම්, ඔවුනට දුකක් හා තමා ප්‍රයෝජනයක් නොමැති අයෙකුය යන හැඟීමක් ඇතිවේ. මවිසින් වෙබ් අඩවියක් පවත්වාගෙන යන අතර එයට ප්‍රශ්න අසමින් හෝ යම් යම් දේ සිදු කරන ලෙස ඉල්ලා සිටිමින් බොහෝ විද්‍යුත් තැපැල් පණිවිඩ ලැබේ. එයට ලැබෙන එම විද්‍යුත් තැපැල් ඉල්ලීම් ප්‍රමාණය පිළිබඳව පහසුවෙන්ම කෝපයට පත්විය හැක. එනමුත් මා හට පෙරකී පරිදි පිළිවෙත් පිරිය හැක්කේ නම්, මා මහත් ප්‍රීතියට පත්වනු ඇත. ඉල්ලීම් ලැබෙන්නට ලැබෙන්නට ඔවුනට උපකාර කිරීමේ වැඩි අවස්ථාවන් මා වෙත ලැබේ. බෞද්ධ යැදුමට අනුව මා යැදිය යුත්තේ "මා සියලු සත්ත්වයන් වෙත උපකාරයක්ම වේවා" යනුවෙනි. එ් අනුව මෙහිදී වඩ වඩාත් සත්ත්වයන් අප වෙත උපකාර පතා එන්නේ නම් එම යැදුම් ඵල ලබා ඇත්තේ නොවේද?

ශාන්තිදේවයන් විසින් ලේඛනගත කරන ලද පරිදි,

(VII.64) සතුට පතා පුද්ගලයන් විසින් යම් යම් ක්‍රියාවන් සිදු කළද, ඉන් ඔවුන් සතුටට පත් වන්නේද, නැත්ද යන්න පැහැදිලි නැත; එනමුදු සිය කාර්යයන් තුළින්ම සතුට උපදවා ගන්නා බෝධිසත්ත්වයෙකු සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, එම කාර්යයන්ගෙන් තොරව ඔහු කෙසේ නම් සතුටු වන්නද? 

කරදරකාරයන් පිළිබඳව අපගේ රෝගී වූ දරුවා සේ සැලකීම

අපගේ ආකල්පය වෙනස් කිරීමේ තවත් විධික්‍රමයක් වනුයේ බොහෝ සෙයින් කරදර සිදු කරන හා එක්ව සිටීම අප්‍රසන්න වන පුද්ගලයෙකු වේනම් ඔහු පිළිබඳව සිය රෝගී දරුවා සේ සලකා කටයුතු කිරීමයි. සිය දරුවා රෝගීව සිටිමින් කෑමොර දෙන විටදී, ඔහු සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කිරීම කිසිසේත් පහසු කටයුත්තක් නොවේ. එසේ වුවද, ඔහු ගිලන්ව ඇත්තේය යන අවබෝධය හේතුකොට මූලිකවම අප තුළ ඔහු කෙරෙහි ඉමහත් සෙනෙහසක්ද පවතී. ඇතැම් විට ඔහු නිදි කරවීම වැනි දෙයක් සිදුකළ යුතුව ඇත. වෙහෙසට පත් අපගේ දරුවා "මං ඔයාට වෛර කරනවා. මට ඇඳට යන්න ඕන නෑ"යි කෑමොර දෙන්නට වුවහොත්, ඔහු ලෙඩින් පසුවන බැවින් එය එතරම් බරපතල සේ නොගන්නෙමු. මෙයාකාරයෙන් එය වූකලි හුදෙක් එක්ව සිටීමට අප්‍රසන්න වූ මෙම පුද්ගලයා කෙරෙහි වූ අපගේ ආකල්පය වෙනස් කරමින් ඔහු කෝප ගන්වන සුළු පළිබෝධකයෙකු සේ සලකනු වෙනුවට රෝගී දරුවෙකු සේ සැළකීම පිළිබඳ කරුණකි. මෙයාකාරයෙන් අපි හුදෙක් ඔවුන් පිළිබඳව විනා අප පිළිබඳව නොතකන්නෙමු.

කරදරකාරයන් අපගේ ගුරුවරුන් සේ සැලකීම

තුන්වන විධික්‍රමය වනුයේ ඔවුන් අපගේ ගුරුවරුන් සේ සැලකීමයි. මේ හා සම්බන්ධ ප්‍රසිද්ධ කථාවක් ඇත. අතීෂයන් තිබ්බතයට සංචාරය කරන විටදී ඉන්දියානු කෝකියෙකුද රැගෙන ගියේය. මෙම ඉන්දියානු කෝකියා කිසි විටෙකුදු උපදෙස් පිළිපැදීම සිදු නොකළ අතර නිරතුරුවම එකටෙක කියන්නෙකු විය. තිබ්බතීයයෝ "ඇයි ඔබතුමා එයාව ආපහු ඉන්දියාවට යවන්නෙ නැත්තෙ? අපි ඔබතුමාට ආහාර පිළියෙල කරන්නම්" යනුවෙන් පැවසූහ. අතීෂයන්ගේ පිළිතුර වූයේ "නෑ, නෑ. එයා මගෙ කෝකියා විතරක් නෙවෙයි. මගේ ඉවසීම සම්බන්ධ ගුරුවරයාත් එයාමයි" යන්නයි. එ් අනුව, අපට අපගේ ජීවිතයේ කරදරකාරී, කෝප ගන්වන සුළු ඥාතියෙකු සිටින්නේ නම්, එය ඉවසා වදාළ යුතු අතර, මෙම පුද්ගලයා ඉවසීම පිළිබඳ ගුරුවරයෙකු සේ සලකා කටයුතු කිරීම ප්‍රයෝජනවත් වේ.

සත්‍ය වශයෙන්ම පුද්ගලයන් විසින් අපට බොහෝ දේ ඉගැන්විය හැක. නිදසුනක් ලෙස අයහපත් චර්යාව තුළින් එවැනි චර්යාවක නොනියැළෙන ලෙස වූ පාඩමක් ඉගැන්විය හැක. අපගේ සුනඛයා පවා අපගේ ගුරුවරයා විය හැක. දිවා කාලයේ ඔබ ඔබගේ බල්ලා සමග ඇවිදින්නට ගියහොත්, එම බල්ලාට ඕනෑම ස්ථානයක වැතිර විවේක ගැනීම හා නිදාගැනීම සිදුකළ හැකි බව ඔබ නිරීක්ෂණය කළේද? එහෙත් අප සම්බන්ධයෙන් ගත්කල නිදන්නට නම් විශේෂ ඇඳක්ද, විශේෂ ලිනන් හා ඉතා මෘදු හෝ රළු වශයෙන් තෝරාගන්නා ඇතිරිලි ආදියද අවශ්‍ය වේ. බල්ලා මැසිවිලි නොනඟයි. ඌට හුදෙක් ඕනෑම ස්ථානයක විවේක ගත හැක. මෙය වූකලි අගනා පාඩමකි. මේවා වූකලි අන්‍යයන් විසින් අපට කරදර සිදුවන ලෙස හැසිරෙන අවස්ථාවන්හි ඔවුන් පිළිබඳ වෙනස් වූ කෝණයකින් බැලීමේ විධික්‍රම වේ. ඔවුන් චින්තා මාණික්‍යයන් ලෙස හෝ, අපගේ රෝගී දරුවන් ලෙස හෝ අපගේ ගුරුවරුන් වශයෙන් හෝ සලකා කටයුතු කරන්න.

අන්‍යයන් හට ජයග්‍රයණය ලබාදීම

අප විසින් අප පිළිබඳවම වෙනස් වූ ආකාරයෙන් දකිමින් මෙම තත්ත්වයන්හිදී අප කෙරෙහිම වූ ආකල්පයන් වෙනස් කරගැනීමේ විධික්‍රමද පවතී. පළමුවැන්න වනුයේ "අනුන්ට ජයග්‍රයණය පවරා ඔබ පරාජය භාරගන්න" යන්නයි. වෙනත් වචනවලින් පවසන්නේ නම්, ආත්ම පෝෂණ ආකල්පයකින් අපි නිරන්තරයෙන්ම අප පිළිබඳව "මා ජයග්‍රහණය කළ යුතුය; මම මගේ ඉලක්කය කරා යා යුතු අතර අනෙකා ඉවත්විය යුතුය" වශයෙන් සලකයි. අනෙක් අතට අප විසින් පරාජය භාර ගන්නේ නම්, වාදය එතැනින්ම අවසන් වේ. සරල නිදසුනක් දක්වන්නේ නම්, ඔබ ඔබගේ මිතුරා හෝ සහකරු සමගින් සිටින අතර යා යුත්තේ කවර අවන්හලටදැයි තීරණය කළ යුතුව ඇත. ඔබගේ මිතුරා හට එක් නිශ්චිත ස්ථානයකට යාමේ අවශ්‍යතාවයක් පවත්නා අතර ඔබ වෙනත් තැනකට යා යුතු බව දැඩිව පවසන්නේ නම්, එතැනින් ඔබ දෙදෙනා අතර වාදය, හබය ඇරඹේ. එනමුත් අවසානයේදී ඉන් ඇතිවන වෙනස කවරක්ද? එ් වෙනුවට ඔබ හුදෙක් ඔහු හා එකඟ වී "හොදයි, අපි ඔයාගෙ අවන්හලට යමු" යි පැවසුවහොත් වාදය එතැනින්ම කෙළවර වේ. වෙනත් වචනවලින් පවසන්නේ නම්, අපි අපට වඩා අනෙකාට අවකාශ සලසමින් ඔහුට ජයග්‍රහණය පැවරුවහොත් වාදය ඉන් කෙළවර වේ.

මෙහිදී අනෙක් පුද්ගලයා විසින් ඉතා සෘණාත්මක හා හානිකර දෙයක් යෝජනා කරන අතර එමගින් තත්ත්වයේ කිසිදු වෙනසක් සිදු නොවන විටදී අනෙකා වෙත ජයග්‍රහණය ලබාදෙන සැබෑ ලෙසම බරපතල අවස්ථාවන් පිළිබඳව සාකච්ඡා නොකරමු. සත්‍ය වශයෙන්ම ඔබ පසුබසින විට අනෙක් පුද්ගලයා එම අවස්ථාවෙන් ප්‍රයෝජන ගන්නා ලෙස වූ මෙම ක්‍රමෝපාය සම්බන්ධ විරෝධතාවයන්ද පැවතිය හැකි බැවින් පැහැදිලිවම ඔබ මෙම ක්‍රමය යොදාගන්නා විටදී සංවේදී විය යුතුය. එනමුදු, ගැටලුව සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කිරීමේ හොඳම ක්‍රමය මෙය වන බොහෝ අවස්ථා ඇත.

මාගේ අත්දැකීමක් ආශ්‍රයෙන් නිදසුනක් දෙමි. මම බර්ලින්හි ප්‍රධාන අවන්හල් නගරයක කාර්ය බහුල කොණක ජීවත් වන්නෙක් වෙමි. මම බද්ධ නිවාස ගොඩනැගිල්ලක ජීවත් වන අතර බිම් මහලේ ඉතා නිහඬ තානායමක් විය. පසු කාලීනව එ් වෙනුවට වෙනත් අවන්හලක් විවෘත වූ අතර එය ඉතා ජනප්‍රිය ස්පාඤ්ඤ අවන්හලක් විය. මෙම අවන්හල උදෑසන හතේ සිට පසුදා උදෑසන තුන දක්වා සතියේ දින හතම විවෘතය. කාලගුණය උණුසුම් වන විටදී ඔවුහූ මාගේ ගොඩනැගිල්ලෙන් පිටත දෙපසම මේස තබති. එහි එන ජනයා පිටත වාඩිවී බියර් හෝ වයින් පානය කරමින්ද උදෑසන තුන වනතුරු මහ හඬින් කථාබහ කරමින් සිනා සෙමින් කල් ගෙවති. මාගේ නිදන කාමරයේ ජනේලයට හරියටම පහළින් වන්නට පිටත මේස සහිතව ඔවුන් විසින් පළමුව අවන්හල විවෘත කළ දිනයේදී ඝෝෂාව හේතුවෙන් රාත්‍රී නොනිදා වැතිර සිටින්නට මා හට සිදුවිය. ඉච්ඡා භංගත්වයෙන්, කෝපයට පත්ව, ඔවුන් විනෝදයෙන් සිටින්නේය යන කරුණ නොසලකා මා පිළිබඳව පමණක් සිතමින් සියලු මනෝ ලෝකයන්හි මා හට සැරිසරන්නට සිදුවිය. මද්‍යධරණී මාලිගාවක සිටිමින් උණුවෙමින් උතුරන තාර බඳුනක් ගෙන පහත සිටින පුද්ගලයන් මතට එය වත්කරන දසුන් සිතින් මවාගතිමි. "මේ මිනිස්සුන්ට සද්ද කරන්න එපා කියන්න. නැත්නම් මම පොලිසියට කෝල් කරනවා" යන මැසිවිල්ල නගන මහල්ලෙකු බවට පත්වන්නට මා හට නොහැකි විය. එය ප්‍රායෝගිකද නොවේ.

එ් අනුව, මෙම ගැටලුව සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කිරීම සඳහා ඇති එකම මාර්ගය සෙස්සන් වෙත ජයග්‍රයණය ලබාදී පරාජය මවිසින් පිළිගැනීමය යන තීරණයට එළැඹියෙමි. ඔවුන් විසින් ගිම්හාන සැඳෑව භුක්ති විඳීම මා හට නිදන කාමරයේ සුවසේ නිදා ගැනීමට හැකිවීමට වඩා වැදගත් බව සැළකුවෙමි. මාගේ නිවසේ විථීයට මුහුණ ලා නොපවත්නා එකම කාමරය මාගේ මුළුතැන් ගෙයයි. උදෑසන ආහාර ගන්නා ප්‍රදේශය සඳහා උසින් යුතුව සාදන ලද වේදිකාවක් සහිත ඉතා විශාල මුළුතැන් ගෙයක් මා සතුය. එහි විශාල හිස් අවකාශයක් ඇත. එ් අනුව මා උණුසුම් මාසවල එහි නිදමි. දිවා කාලයේ බිත්තියට හේත්තු වනසේ මාගේ මෙට්ටය තබා රාත්‍රී කාලයේදී එය මුළුතැන් ගෙයි බිම එළා එ් මත නිදමි. එය සම්පූර්ණයෙන්ම නිහඬ ප්‍රදේශයක් වන අතර නිවසේ සිසිල්ම ප්‍රදේශයද එයයි. මුළුතැන්ගෙයි නිදාගැනීම මාහට නම් ඉමහත් සතුටට කරුණකි. ඔවුනට ජයග්‍රහණය දී ඇති අතර, දැන් ඔවුන් කෙතරම් ඝෝෂා නැගුවද මා හට එය නෑසෙන බැවින් ගැටලුවක්ද නොමැත. ජර්මන් ජාතිකයන් බොහෝ සෙයින් රතිඤ්ඤා දැල්වීමට කැමැත්තක් දක්වන බැවින් නව වසර එළැඹීමට ආසන්න කාල සීමාව තුළද මෙය ඉතා යහපත් දෙයකි. විථියෙන් ඇසෙන රතිඤ්ඤා හඬද කන් බිහිරි කරවන තරම් වන අතර, එවිටද එ් පිළිබඳව පවත්නා මාගේ ආකල්පය වෙනස් කරගනිමින් ඔවුන් වෙත ජයග්‍රහණය ලබාදී මුළුතැන්ගෙයි නිදන්නෙමි. එවිට කිසිදු ගැටලුවක් පැන නොනගී.

මා හට සිදුවන සෘණාත්මක දේ මගින් මාගේ පාප කර්ම ගෙවා දමයි

අපට සිදුවන සෘණාත්මක දේ මගින් "මාගේ පාප කර්ම ගෙවී යන්නේය" යනුවෙන් සිතීම දෙවන ක්‍රමයයි. මෙමගින් අදහස් වන්නේ එය දඬුවමක් වශයෙන් භාරගන්නා බවක් නොව සිදුවන මෙකී දුෂ්කරතාවය මගින් අපගේ යම් පාප කර්මයක් ගෙවා දැමෙන අතර එසේ සුළුවෙන් ගෙවා දැමීම මගින් සැබැවින්ම මතු ඉතා භයානක තත්ත්වයක් දක්වා වැඩී වර්ධනය විය හැකි පාප කර්මයක් ගෙවී යන බව සිතා බැලීමයි. සරල නිදසුනක් සලකා බලමු: ඔබ වාහන තදබදයට හසුවී බොහෝ වේලාවක් ඔබගේ රිය ඉදිරියට පැදවීමට නොහැකිව සිටී. මේ අවස්ථාවේදී ඔබගේ සිතිවිල්ල වනුයේ "හොඳයි. මෙතනදී මා අංශභාග රෝගියෙකු වීමේ කර්මයක් ගෙවී යනවා විය හැකියි. මක් නිසාද, ජීවිතයේ පසු කාලීනව අංශභාග රෝගියෙකු වුවහොත් මා හට කිසිසේත් ඉදිරියට යා නොහැකි වන බැවිනි" වශයෙනි. මෙයාකාරයෙන් අනාගතයේ කටයුතු වඩාත් හොඳින් සිදුවනු පිණිස මෙම දුෂ්කරතාවය මගින් අවකාශ සලසන බැවින් මෙසේ සිදුවන සෘණාත්මක දේ පිළිබඳව සැබැවින්ම සතුටු වෙමු.

සම්ප්‍රදායික බෞද්ධයෝ පාපී ආත්ම කෙරෙහි විශ්වාස කරති. අපි එ්වා පවත්නා බවටද පිළිගන්නේ නම් එවිට අපට මෙම ආකල්ප වෙනස් කිරීම තවත් පියවරක් ඉදිරියට තබමින් එම පාපී ආත්මයන්ගෙන් මෙසේ ඉල්ලා සිටිය හැකි "මා වෙත තව තවත් හානි එවන්න. තවත් එසේ සිදු කරන්න" වශයෙනි. මෙම කරුණ සම්බන්ධවද මෑත කාලීනව මනා අත්දැකීමක් ලැබුවෙමි. ජුලි මාසයේ මැද භාගයේ සිට මාස දෙකක පමණ කාලයක් පුරා සියල්ල අයහපත් ලෙස සිදුවිය. සියල්ල බිඳ වැටිණි. මාගේ පිටුපස ප්‍රදේශයේ යම් අසාමාන්‍ය ගෙඩියක් සැදී ආසාදනයක් ඇතිවූ අතර, අවසානයේදී එම ආසාධිත තත්ත්වය යහපත් අතට හැරුණු කල එම ගෙඩිය කපා ඉවත් කිරීමට සිදුවූ බැවින් මාස දෙකක පමණ කාලයක් ශරීර සුවතා සමාජ කටයුතුවලට සහභාගි වීමට නොහැකි විය. ඉන්පසු මාගේ පරිගණකය දැඩි වෛරස් ප්‍රහාරයකට ලක්විය. එමගින් දෘඪාංග තැටියක්ද විනාශ වූ බැවින් මාසයක කාලයක් මාගේ හුරු පුරුදු පරිගණකය නොමැතිව කටයුතු කිරීමට සිදුවිය. ඉන්පසු මුද්‍රණ යන්ත්‍රය බිඳ වැටිණි. වීඩියෝ යන්ත්‍ර දෙකක් පැවති අතර එම දෙකම ක්‍රියා විරහිත විය. මම ජ්‍යෝතිෂ ලෝලියෙකු වන ඉතර යම් අපැහැදිලි හේතුවක් නිසාවෙන් පුද්ගලයන් සම්බන්ධයෙන් මා විසින් රැස්කරගෙන සිටි සියලු හඳහන් දත්ත පදනම මැකී ගොස් තිබිණි. එම තොරතුරු ආපසු ලබාගැනීමේ හැකියාවක්ද නැත. ඉන්පසු මා නිරන්තරයෙන් තේ පානය පිණිස භාවිත කළ මාගේ ප්‍රියතම කෝප්පය බිඳිණි. මේ සියල්ල මධ්‍යයේ පරම පූජනීය දලයි ලාමා වහන්සේගේ දේශනාවනට සහභාගි වනු පිණිස ප්‍රංශය බලා පිටත්වන්නට නියමිතව තිබූ අවස්ථාවේ ගුවන් සමාගම විසින් මාගේ ගමන් මල්ල අවතැන් කොට තිබිණි.

සිදුවූ අවසන් සිදුවීම මෙය විය. මාගේ ගමන් මල්ල අහිමි වූ අවස්ථාවේ සිනහ මුසුව එය පිළිගතිමි. එය හාස්‍යජනක දෙයකි. ඉන්පසු මෙසේ සිතන්නට වීමි: "පාප ආත්මයිනි, තවත් දේ මගෙන් පැහැර ගන්න. තව මොනවද මට වරද්දන්න කරන්න තියෙන්නෙ?". මෙම සිතිවිල්ලත් සමගින් මා හට යම් සැනසුමක් දැනෙන්නට විය. අතර මැදිහත්වීම් වළකාලනු පිණිස භාවමය තාප්පයන් ඉදිකර ගැනීමට වඩා, විවෘතවම එ්වා භාර ගනිමින්, තව තවත් එවැනි දේ සාදරයෙන් පිළිගන්නටද වීමි.

දත්මුල් ශල්‍ය කර්මයක් සිදුකොට හකු ඇටයේ කොටසක් කපා දැමීමේ දන්ත ශල්‍ය කර්මයක් සිදු කිරීමට සිදුවූ දතකට යටින් මාගේ හකු ඇටයේ ආසාදනයක් හටගත්තේය. ප්‍රංශය බලා ගිය එම ගමනෙන් කෙටි කලකට පසු, මා දන්ත වෛද්‍යවරයා වෙත ගිය අතර මතුපිට සමේ පටලයෙහි එම ආසාදනය නැවතත් ආරම්භ වී ඇති බවට වූ සතුටුදායක පුවත ඔහු මා සවනත හෙළීය. එ් අනුව එය තවදුරටත් අස්ථියෙන් කපා ඉවත් කිරීමේ දෙවන දන්ත ශල්‍ය කර්මයද සිදු කිරීමට මා හට සිදුවිය. "නියමයි. මෙමගින් මාගේ වෙබ් අඩවියේ ඊළඟ භාෂා කොටස ඇතුළත් කිරීමේ බාධාවන් ගෙවී යනවා" යන ආකල්පය සහිතව මෙම පුවත යම් ධනාත්මක දෙයක් කරා පරිවර්තනය කිරීමට මා හට හැකිවිය.

බෞද්ධ දේශනාවනට අනුව, ඔබ විසින් සාක්ෂාත් කරගැනීමට උත්සාහ කරන දෙය ධනාත්මක දෙයක් වන්නට වන්නට, එය යථාර්ථයක් බවට පත්වීමෙන් වැළැක්වීමට උත්සාහ කරන බාධාවන් වඩ වඩාත් ඉස්මතු විය හැක. එ් අනුව මෙකී සියලු සිදුවීම් එම බාධාවන් ගෙවා දමන්නාවූ අපූර්ව අවස්ථාවන් ලෙස දකිමින් පාපී ආත්මයන්ගෙන් මෙසේ ඉල්ලා සිටියෙමි "තව තවත් බාධාවන් ගෙන එන්න; එ්වා මා වෙත හෙළන්න" වශයෙනි. සියලු දේ බිඳ වැටෙමින් වරදින්නට වූ මෙම සමස්ත කාල පරිච්ඡේදය පුරාම කිසි ලෙසකිනුදු මම අසතුටින් ගත නොකළෙමි. එ් අනුව, ඔබටද මෙම චිත්ත පුහුණු ක්‍රමය යොදාගත හැක්කේ නම්, එය සැබැවින්ම සාර්ථක වේ. යම් අවස්ථාවක් දෙස ඉතා දුෂ්කර,  අප්‍රසන්න හා මානසිකව අවපීඩනය ඇති කරන අවස්ථාවක් සේ සලකා බැලීම වෙනුවට, ඔබගේ ආකල්පය වෙනස් කරමින් එ් දෙස අපූර්ව දෙයක් දෙස බලන්නාක් මෙන් සලකා බැලීම සිදු කරන්න.

අන්‍යයන් වෙත සතුට ලබාදී ඔවුන්ගේ දුක අප වෙත ලබාගැනීම (ටොංලන්)

මා සඳහන් කිරීමට අදහස් කරන අවසන් ක්‍රමය බොහෝ දුරට සියල්ල අතරින් වඩාත් උසස් හා දුෂ්කරතම ක්‍රමය විය හැක. එනම් ටොංලන් පිළිවෙත හෙවත් දීම හා ලබාගැනීමයි. නිදසුනක් ලෙස ඔබ විසින් දත් කැක්කුමක් වැනි යම් දුෂ්කර අවස්ථාවක් අත් විඳින විටදී යොදාගත යුතුවන ක්‍රමය වනුයේ  "සියලු දෙනාගේ දත් කැක්කුම් ඔවුන්ගෙන් ඉවත්වී මා වෙත පැමිණේවා. මවිසින් සියලු දෙනාගේ දත් කැක්කුම් මා වෙත ලබාගැනීම මගින් කිසිවෙකුට හෝ කිසිදිනෙකදු දත් කැක්කුමක් අත් විඳීමට සිදු නොවේවා" යනුවෙන් සිතීමයි. අපගේ සිත් හා හදවත් සියලු දෙනා වෙත විවර කරමින් කැමැත්තෙන්ම දුක භාර ගැනීම තුළ "අනේ අසරණ මා" ලෙස පමණක් සිතීමේදී ඇතිවන සිරවීම, බිය හා අසතුට මැඩ පවත්වමු. ටොංලන් පිළිවෙත තුළ තවදුරටත් ඉදිරියට ගමන් කරමින් "මම ඔවුන්ගේ සියලු වේදනාවන් විසුරුවා හැර මාගේ සිත තුළ පවත්නා සතුටේ පදනම ස්පර්ශ කරමින් එ් සතුට එ් සියලු දෙනා වෙත යවන්නෙමි"යි සිතන්නෙමු.

මෙහිදී "මම ඔබ වෙනුවෙන් දුක් විඳිමි" යන ආත්ම පරිත්‍යාගියෙකු‌ගේ වේෂය නොගැනීමට ප්‍රවේශම් විය යුතුය. මක් නිසාද එහිදීද යම් ආකාරයකින් ආත්මීය හැඟීමක් විශාලනය කොට දක්වන බැවිනි. මාද මෙම පිළිවෙත පිරීමෙහි එතරම් සාර්ථක අයෙකු නොවන බව පැවසිය යුතුය. එම කාර්යය සිදු කරනු පිණිස සුවිශාල ධෛර්යයක් පැවතිය යුතු අතර, මමද එය මෑතකදී උත්සාහ කොට බැලුවෙමි.

මාගේ හක්කෙහි දෙවන ශල්‍ය කර්මයද සිදු කරන්නට සිදුවූ බව පෙරදී පැවසුවෙමි. එම මුළු ශල්‍ය කර්ම කාල පරිච්ඡේදය තුළම මා හට අවදියෙන් සිටින්නට සිදුවිය. එය ඉතා ප්‍රීතිමත් අත්දැකීමකි. වෛද්‍යවරු මුඛයේ එක් පසෙක සමස්ත විදුරුමසම කපා විවර කරති. ඉන්පසු එය පියලි කොට විදුලි කියතක් වැනි උපකරණයක් ගෙන හකු ඇටයේ කොටසක්ද, එහි මූලයෙහි කෙළවරද, එ් වටා වූ මස් කොටසක්ද කපා ඉවත් කරති. එම කාර්යය සිදු කරනුයේ අමු මස් කපන්නන්ගේ විලාසයෙනි. එම ශල්‍ය කර්මය කරවාගත් පළමු අවස්ථාවේදී ඔවුන් විසින් සිදුකරන එම ශල්‍ය කර්මය ඉතා සිත් ගන්නා සුළු එකක් බව මා හට අවබෝධ විය. ශල්‍ය කර්මය අතරතුර ඔවුන් විසින් ලබාදෙන නිර්වින්දනය ඉතා හොඳ තත්ත්වයේ එකක් වූ බැවින් එය සැබැවින්ම එතරම් වේදනාකාරී එකක් නොවීය. එනමුත් එම ශල්‍ය කර්මය කරවාගත් දෙවන වතාවේදී, ආසාදනය බොහෝ වැඩි තත්ත්වයක පැවති අතර එවන් ආසාදනයක් පවත්නා විටදී ලබාදෙන නිර්වින්දන ඔසුව නියමාකාරයෙන් අදාළ ප්‍රදේශය තුළ ක්‍රියාත්මක නොවන බැවින් ශල්‍ය කර්මය බොහෝ සෙයින් වේදනාත්මක එකක් විය.

එය හුදෙක් හැඟීමක් විනා කලබල විය යුතු දෙයක් නොවන බවට වූ මහාමුද්‍රා සම්ප්‍රදාය තුළද භාවිත වන ක්‍රමය උත්සාහ කොට බැලුවෙමි. ඔබ ඔබගේ අත කිති කැවුවද, කෙනිත්තුවද, කැසුවද, කැපුවද එය හුදෙක් ශාරීරික සංවේදනයක් විනා අන් කිසිවක් නොවන බැවින් එහිදී එතරම් කලබල නොවන්න. එය යම්තාක් දුරකට සාර්ථක වූ නමුදු එ් අවස්ථාවේ මා හට ටොංලන් ක්‍රමය සිහිපත් විය. මේ කාල සීමාව වූකලි තිබ්බතයේ සුවිශාල සංඛ්‍යාවක් හිංසනයන් හා වදදීම් සිදුවූ කාල පරිච්ඡේදයක් විය. එම ජනතාව අත්විඳි ඇදහිය නොහැකි තරම් වූ වේදනාව සිහිපත් කරමින්, එ් හා සන්සන්දනාත්මකව මා අත්විඳින වේදනාව ඉතා සුළු දෙයක් බව සිහියට නගා ගතිමි. එය හුදෙක් විනාඩි දෙකක කාලයක් පැවතී නැවතී යනු ඇත.

එ් අනුව, "අනේ අසරණ මා දුක් විඳිනවා නේද?" යනුවෙන් සිතීමට වඩා තිබ්බතයේ වසන මෙකී සියලු පුද්ගලයන් පිළිබඳවම සිතා බැලීම දක්වා මාගේ ආකල්පය පුළුල් කොට "ඔවුන් විඳින දුක මා දැන් අත්විඳින සුළු වේදනාවට වඩා බොහෝ සෙයින් විශාලය" යනුවෙන් සිතන්නට වූ අතර, එ් අනුව මාගේ වේදනාව සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් වූ දෘෂ්ටි කෝණයක් තුළට ඇතුළු විය. ඉන්පසු "මාගේ හක්ක තුළ පවත්නා මෙම වේදනාව තුළට ඔවුන්ගේ සියලු දුක් උරාගනු ලැබේවා. තවද, මෙම ශල්‍ය කර්මය තුළ සන්සුන්ව හා සතුටින් සිටීම මගින් එම චිත්ත සාමය එ් සියලු දෙනා හට ලබාදීමටද මා හට හැකිවේවා"යි සිතින් සිතුවෙමි.

මවිසින් එම කාර්යය 100%ක් නිවැරදිව සිදු නොකළද, එම අවස්ථාව කළමනාකරණයෙහි ලා එය බොහෝ සෙයින් ප්‍රයෝජනවත් විය. එය නිවැරදිව සිදු කරන්නේ නම්, එවිට මවිසින් ඔවුන්ගේ වේදනාව විඳිය යුතු අතර එමගින් ඔබගේ වේදනාව වර්ධනය වේ. අවංකව පවසන්නේ නම්, එම කාර්යය අවංකව සිදු කිරීම යනු බොහෝ උසස් තත්ත්වයේ කර්තව්‍යයක් වේ. ඔබට එය වචනවලින් පැවසිය හැකි නමුත් එමගින් කිසිවක් අදහස් නොවේ. සැබැවින්ම, සත්‍ය වශයෙන්ම එය සිදුවීමට අවශ්‍ය වන්නේය යන්න වෙනම කරුණකි. එනමුදු, ඔවුන්ගේ දුක උරාගනිමින් ඔවුන් විඳින දුකට මෙම ශල්‍ය කර්මයේ දුක සැලකිය යුතු මට්ටමකට ගෙන එ්ම අවම වශයෙන් එම අවස්ථාවේදී කළ හැක්කකි.

එනමුදු, එය සැබෑ දෙය හා පටලවාගත යුතුද නොවේ. සත්‍ය වශයෙන් එම කාර්යය සිදු කිරීමේදී තමාට සියලු දෙනාගේ වේදනාව දරාගත හැක්කේය යන ආත්ම විශ්වාසයද සමගින් එම සමස්ත වේදනාවට එරෙහිව සටන් කරනු වෙනුවට ස්වේච්ඡාවෙන් එය භාරගන්නා චිත්ත ස්වභාවයක් ගොඩනගා ගන්නා හා භාවිතා කරන බැවින් එය වඩාත් විප්ලවකාරී ක්‍රියාවලියක් වේ. සියලු දෙනාගේ දුක සම්බන්ධ මෙකී මහා පරිමාණ මට්ටමින් මෙම ව්‍යායාමයෙහි යෙදෙන්නේ නම්, එවිට ඔබට ඔබගේ වේදනාවට බියවී ඉන් පලා යනු වෙනුවට එය පිළිගනිමින් කළමනාකරණය කරන අතර එ් හා සටන් නොකිරීමේ ආත්ම වශ්වාසය ඇතිවේ. එ් අනුව එය වූකලි ඉන්ද්‍ර ජාලික ක්‍රමයක් නොවේ; එහිදී සිදුවන දෙය විශ්ලේෂණය කර බලන්නේ නම්, එහි අති විශාල අර්ථයක් ඇත.

එ් අනුව මේවා ලොජොං චිත්ත පුහුණුවේදී ස්වයං පෝෂණ ආකල්පය මැඩපවත්වා අපගේ මූලික සැලකිල්ල අන්‍යයන් වෙත යොමු කරවීම සඳහා යොදාගනු ලබන යම් විධික්‍රම වේ. අපගේ පෙළඹීම් මට්ටම නොසලකා එවන් ආකල්ප වෙනසක් ඇතිකර ගැනීම ඉතා ප්‍රයෝජනවත් වේ. මෙයින් ඇතිවන ස්වයං පර්වර්තනය වනුයේ "කවර දුෂ්කර අවස්ථාවක් මතු වුවද අනේ අසරණ මා යනුවෙන් නොසිතමින් සිදුවන හානිය භාරගනිමි. එමගින් මා චිත්ත අවපීඩනයකට ලක්වීමට අවකාශ නොසලසමි" යි හැඟීම අවංකවම ඇතිවීමයි. එ් වෙනුවට, "කවර දෙයක් සිදුවුවද, මා හට එය පරිවර්තනය කරගත හැක. මා හට එය අන්‍යයන් කෙරෙහි වඩ වඩාත් සැලකිලිමත් වීමේ ආකල්පය වර්ධනය කරගැනීම සඳහා යොදාගත හැක. එය බාධකයක් නොවනු ඇත" යන පොදු ජීවන ආකල්පය ගොඩනගා ගන්නෙමු. එවන් ආකල්පයක් පවත්වාගෙන යාම මගින් ඔබට ජීවිතයේ සුවිශාල වූ දිරියක් ලැබේ.