اصول اخلاقی سیستم ارزش‌های اخلاقی است که رفتار ما را شکل می‌دهد تا زندگی شادتری داشته باشیم. با رعایت اصول اخلاقی ما با صداقت زندگی می‌کنیم و این به اعتماد و دوستی با کسانی که در اطراف ما هستند می‌انجامد.
اصول اخلاقی در بودیسم
در بودیسم، اصول اخلاقی بر مبنای آگاهی از تبعیض است: ما از هوشمان بهره می‌بریم تا بین آنچه برای ما شادی پایدار به همراه می‌آورد و آنچه مشکلات مکرر به همراه دارد تمایز قائل شویم. این به معنی آن نیست که کورکورانه از برخی قوانین پیروی کنیم، بلکه درباره آن است که پیروی از دستورالعمل‌های اخلاقی از لحاظ منطقی پذیرفتنی است.
اگر واقعاً به خودمان اهمیت می‌دهیم پس لازم است تصمیمات هوشمندانه‌ای درباره رفتارمان بگیریم. همه افراد می‌خواهند شاد باشند و شایسته چنین چیزی هستند، خود ما هم همینطوریم [ببینید: شادی چیست؟]. بی‌همتی به رویکردی می‌انجامد که توأم است با بی‌تفاوتی نسبت به اخلاقیات، حال آنکه احترام به خود به عزت نفس می‌انجامد. به واسطه عزت نفس ما چنان احترامی برای خودمان قائل هستیم که هرگز حاضر نمی‌شویم با روشی غیراخلاقی رفتار کنیم: احساس می‌کنیم که این درست نیست.
وقتیکه یک زنبور شیره گلها را می‌نوشد او به رنگ و بوی گل صدمه نمی‌زند؛ بنابراین یک حرکت عاقلانه در دنیا نیز چنین است. – داماپادا: گلها سطر ۴۹.
رویکرد توأم با «بی‌تفاوتی» فقط به احساس عزلت، تنهایی و افسردگی منجر می‌شود. ما با احساسی توأم با اخلاقیات، بر چنین رویکردی غالب می‌شویم. ما اعتماد و دوستی پایدار ایجاد می‌کنیم، این دو اساس زندگی توأم با شادی و موفقیت‌اند.
اصول اخلاقی و پیمان‌ها بر اساس منطق
تمرین‌های بودایی بر عقل سلیم استوارند. اگر ما نسبت به دیگران خودخواه، خشمگین و متکبر باشیم چگونه می‌توانیم انتظار داشته باشیم که زندگی توأم با شادی و آرامش داشته باشیم؟
در بودیسم پیمان‌های متفاوتی وجود دارد که یک فرد می‌تواند به آنها عمل کند. مثلاً در سنت تبتی بودیسم برخی راهب‌ها ۲۵۳ پیمان دارند که باید آنها را رعایت کنند. عامه بودایی‌ها از «پنج حکم عام» اطاعت می‌کنند که عبارتند از:
- خودداری از کشتن موجودات زنده
- خودداری از گرفتن آنچه اهداء نشده
- خودداری از روابط جنسی نامناسب
- خودداری از دروغ گفتن
- خودداری از مستی.
این پیمان‌ها به‌صورت داوطلبانه انجام می‌شوند تا زندگی داشته باشند که به ممارست‌هایشان منجر شود. این قوانین به ما کمک می‌کنند تا در مسیر درست زندگی کنیم و عللی را ایجاد کنیم که به زندگی شاد و موفق بیانجامد.
اصول اخلاقی برای زندگی توأم با موفقیت
بعضی از مردم گمان می‌کنند که زندگی موفق عبارت است از ثروت و قدرت بی‌نهایت. حتی اگر چنین چیزی را به دست آوریم، هرگز راضی نخواهیم بود و در ترس از دست دادن آنها به سرمی‌بریم. هرچه بیشتر داشته باشیم، بخصوص اگر به بهای ضرر زدن به دیگران باشد، دشمنان بیشتری خواهیم داشت. هیچکس نمی‌گوید که زندگی موفق آن است که کسی ما را دوست نداشته باشد. زندگی توأم با موفقیت آن است که دوستان بسیاری داشته باشیم و افراد بسیاری دوست داشته باشند که با ما همراه شوند. در اینصورت مهم نیست که ما چقدر ثروت و قدرت داریم، ما از حمایت عاطفی برخوردار خواهیم بود که به ما قدرت می‌دهد تا با هر آنچه اتفاق می‌افتد مقابله کنیم.
دستورالعمل‌های اخلاقی عبارت است از رفتارهایی که به شادی منجر می‌شوند و رفتارهایی که ایجاد مشکل می‌کنند. وقتیکه صداقت داشته باشیم و خواهان شادی برای دیگران باشیم، مردم به ما اعتماد می‌کنند که به آنها خیانت نخواهیم کرد، زور نمی‌گوییم و از آنها سوء استفاده نمی‌کنیم. این اعتماد سنگ زیربنایی خواهد بود برای دوستی با هر فردی که ملاقات می‌کنیم. آنها از اینکه با ما وقت بگذرانند احساس آرامش و شادی می‌کنند دلیلی برای ترس وجود ندارد. در چنین شرایطی خود ما نیز احساس شادی بیشتری می‌کنیم. چه کسی می‌خواهد که مردم حالت تدافعی نسبت به او داشته باشند و هر وقت که به آنها نزدیک می‌شویم از ما بترسند؟ همه افراد به استقبال یک چهره خندان می‌روند.
انسان‌ها موجودات اجتماعی هستند: ما برای زنده ماندن به حمایت دیگران نیاز داریم. این نیاز نه تنها زمانی است که ما نوزادی بی‌یاوریم یا فرد مسنی هستیم که در خانه سالمندان زندگی می‌کند، بلکه در زندگی همیشه به کمک و توجه دیگران نیاز داریم. حمایت عاطفی که از دوستی‌های توأم با محبّت دریافت می‌کنیم زندگی مفیدی ایجاد می‌کند. یک احساس قوی اخلاقیات به ما کمک می‌کند که رابطه دوستانه‌ای با هر فردی که ملاقات می‌کنیم ایجاد کنیم.