आध्यात्मिक गुरू

जर्मनीला जाण्यापूर्वी परम पूज्य दलाई लामा यांच्याशी साधलेला संवाद मंगोलिआ व पाश्चात्त्य देशांमध्ये व्याख्यानांसाठीचा दीर्घ दौरा करून आणि लेखनाचा उत्कट कालावधी संपवून मी एप्रिल १९९८मध्ये भारतामधील धरमशाला इथे असलेल्या घरी परतलो. मी १९६९ सालापासून हिमालयाच्या पायथ्याशी राहतो...

दलाई लामा यांचे सहायक शिक्षक म्हणून भूमिका पार पाडणारे रिंपोछे त्सेनझाब सरकाँग रिंपोछे प्रचंड होते- केस पूर्ण काढलेलं मस्तक, लाल पायघोळ कफनी आणि चेहऱ्यावरच्या सुरकुत्या अशा रूपातला हा संन्यासी त्याच्या वयापेक्षाही प्राचीन वाटत असे. त्यांची नम्र, सुज्ञ वागण्याची पद्धत आणि सौम्य...

सरकाँग रिंपोछे यांच्याशी झालेली माझी पहिली भेट आणि त्यांनी दिलेला प्रारंभिक सल्ला मी जानेवारी १९७०मध्ये बोधगयेत सरकाँग रिंपोछे यांना पहिल्यांदा भेटलो. अमेरिकेत गेशे वांग्याल यांच्या मार्गदर्शनाखाली इंग्रजी शिकलेल्या शर्पा व खामलंग रिंपोछे या दोन तरुण पुनर्जन्मित लामांनी मला...

अध्यात्मिक शिक्षकाबद्दल विश्वास व मनःपूर्वक बांधिलकी विकसित करणं अध्यात्मिक शिक्षकाबद्दल मनःपूर्वक बांधिलकी राखणं ही सर्वांत अवघड व नाजूक बौद्ध आचारपद्धतींपैकी एक आहे. या आचारपद्धतीला योग्यरित्या प्रस्थापित करण्यासाठी व ती सांभाळण्यासाठी अतिशय काळजी घेणं गरजेचं आहे. एकदा ठोस...

रिंपोछे यांचे वडील सरकाँग दोर्जेचांग यांच्या भौतिकेतर शक्ती आपण योगी आहोत किंवा आपल्याकडे काही विशेष शक्ती आहेत, असा दावा सरकाँग रिंपोछे यांनी कधीही केला नाही. अशी ताकद असलेल्या कोणाचा दाखला आपल्याला हवा असेल तर अगदी दूर भूतकाळात जाण्याची गरज नाही, असं ते म्हणाले. त्यांचे...

आपल्या अध्यात्मिक गुरूबाबत समजूतदार असावं सर्व लामांबाबत समजूतदार असावं आणि त्यांचा वेळ वाया घालवू नये, हे सरकाँग रिंपोछे कायम भर देऊन सांगत असत. स्पितीमधील धर्माभिमानी लोकांचा दाखला टाळावा, असं त्यांनी सुचवलं होतं. त्यांना औपचारिक गळपट्टा (कता) देण्यासाठी रांगेत उभे असताना...

“अर्ध-वेळ” तांत्रिक साधना करणं दीर्घ काळासाठी पूर्ण-वेळ तांत्रिक साधनेकरिता एकांतवासात जाणं लाभदायक असलं, तरी हा पर्याय स्वीकारण्याची चैन बहुतांश लोकांना परवडत नाही. त्यामुळे आपल्याकडे तीन महिने किंवा अधिक मोकळा वेळ असेल तरच अशा प्रकारची एकांतवासातील साधना आपल्याला करता येईल,...

परम पूजनीय दलाई लामांच्या जीवाला संभाव्य धोका सरकाँग रिंपोछे यांचा मृत्यू त्यांच्या जीवनापेक्षा लक्षणीय होता. स्पितीमधाल ताबो मठामध्ये दलाई लामांच्या हस्ते कालचक्र धर्माधिकार दीक्षा देण्याचा कार्यक्रम रिंपोछेंनी जुलै १९८३मध्ये आयोजित केला होता. त्यानंतर काचेन द्रुबग्येल या...

आध्यात्मिक शिक्षकाशी सखोल नातं निर्माण झालं तर संबंधित व्यक्तीच्या जीवनकाळातील तो सर्वांत उन्नत करणारा व अर्थपूर्ण अनुबंध असू शकतो. तो आत्मफसवणुकीचा, वेदनेचा व आध्यात्मिक निराशेचा स्त्रोतही होण्याची शक्यता असते. हे नातं सुदृढ करण्यासाठी किती सक्रियता दाखवली जाते, यावर सर्व...

विद्यार्थी आणि त्यांचे धर्म गुरु यांच्यातील नातेसंबंधावर परिणाम करणारी विविध उद्दिष्टे, अपेक्षा, सांस्कृतिक, आध्यात्मिक आणि मानसिक घटकांचा आढावा.