සියලු ආගම් තුළ පොදු අරමුණක් පවතී
සියලු ආගම් තුළ ප්‍රේමය, ඉවසීම, සමාව ලබාදීම, ආත්ම කේන්ද්‍රීයත්වය හා ආත්මාර්ථය මැඩපැවැත්වීම යන පොදු පණිවිඩය බෙදා හදාගනු ලබයි. මෙය වූකලි සියලු ආගම් තුළ පොදුවේ දේශනා කරනු ලබන දෙයක් වන අතර, අන්තර්-ආගමික සංවාදයේ පදනමද වේ. මෙම ගුණාංගයන් ඉගැන්වීම සඳහා ඒ පසුපස පවත්නා දර්ශනයන් හා විධික්‍රම විවිධාකාර විය හැකි නමුදු අරමුණ එකම වේ. සියලු ලෝක ආගම් තුළ ජීවන තත්ත්වය වැඩිදියුණු කරගනිමින් පුද්ගලයන් හා සමාජය වෙත සතුට ගෙන ඒම ඉලක්ක කරනු ලබයි. මෙකරුණ පොදු පදනම වශයෙන් ගෙන, දාර්ශනික වෙනස්කම් පවත්නේය යන කරුණ පිළිගන්නා තැනදී ඉස්මතුවන පැනය වනුයේ වර්තමාන ලෝකය තුළ බොහෝ සෙයින්ම අවශ්‍යවන දෙයක් වූ ආගමික සමගිය ගොඩනගා ගන්නේ හා දිරිමත් කරනුයේ කෙසේද යන්නයි.
බෞද්ධ හා ඉස්ලාම් ලෝකයන් පිළිබඳව විමසා බලන විටදී, ඒවා ඉන්දියාව, මධ්‍යම හා ගිණිකොනදිග ආසියාව වැනි ලෝකයේ බොහෝ වූ විවිධ ප්‍රදේශයන්හි ඓතිහාසිකව මෙන්ම වර්තමානයේද එකිනෙක සම්බන්ධ වී එකිනෙක මුහුවූ අතර, මේවන විට බොහෝ මුස්ලිම් ආගමනිකයෝ යුරෝපයට හා උතුරු ඇමරිකාවට පැමිණෙමින් සිටිති. අපි මෙකී සමාජ හා සංස්කෘතීන් සමගින් වඩාත් සමීප සම්බන්ධතාවයන් පවත්වා ගනිමින් සිටින්නෙමු. ඔවුහූ යුදෙව් හා ක්‍රිස්තියානි පසුබිම්වලින් එන ජනතාව සමගින් පමණක් නොව බෞද්ධයන් සමගින්ද සම්බන්ධතා පවත්වමින් සිටිති. මෙහි සිටින අප අතරින් ඇතැමෙකුට බෞද්ධ පසුබිමක් පැවතිය හැකි අතර මෙම ආගම් දෙක සැස‍‍ඳෙන ආකාරය දැනගැනීම සිත් ගන්නා සුළු කරුණක් විය හැක.
මෙය වූකලි අන්තර්-ආගමික සමගිය විෂයයෙහි පරම පූජනීය දලයි ලාමා වහන්සේ බොහෝ සෙයින් සැලකිලිමත්වන කරුණකි. මෙම සමගියේ පදනම අධ්‍යාපනය වන බව එතුමා විසින් නිරතුරු අවධාරණය කරයි. වෙනත් ආගම් පිළිබඳ ජනතාව වෙත තොරතුරු නොලැබෙන විට හා නිරතුරු සාවද්‍ය තොරතුරු ලැබෙන විටදී, අවිශ්වාසය පිළිබඳ බිය පැන නගී. ජනතාව විසින් නිරතුරු දලයි ලාමා වහන්සේ "මැරවර පුද්ගලයන්" හෙවත් "පීඩා ගෙනදෙන්නන්" ලෙස හඳුන්වන ඉතා කුඩා කණ්ඩායමක් හා අනන්‍යව සමස්ත ආගමක්ම හඳුනා ගැනීමට පෙළඹේ. මෙවන් පුද්ගලයන් සියලු සමාජයන්හි හා ආගම්හි ඇතුළත් වේ.
මෙය ඉතා අවාසනාවන්ත තත්ත්වයකි; එබැවින්, ආගමික සමගියේ පදනම වනුයේ අධ්‍යාපනයයි. අධ්‍යාපනය මත පදනම්ව, එකිනෙකාගේ දර්ශනයන් හා අප සියලු දෙනා තුළ පොදුවේ පවත්නා මෙකී ධනාත්මක ගුණාංගයන් වගාකර ගැනීමේ විධි වටහා ගන්නේ නම් ගෞරවයක් පවත්වාගත හැක. ඒවා වනුයේ ප්‍රේමය, කරුණාව, සමාව දීම ආදී විශ්ව ගුණයන්ය. මේ අරමුණ සඳහා මෙම ආගම් දෙක හා ඉස්ලාම් දහමින් අරඹී, ඒවා තුළින් ප්‍රේමය පිළිබඳව ප්‍රකාශ වන්නේ කවරක්ද යන්න විමසා බලමු.
ඉස්ලාම් දහමේ මූලික මූලධර්ම
දෙවියන් වහන්සේ අනුගමනය කිරීමේ පවිත්‍ර, සහජ පෙළඹීම
ඉස්ලාම් දහමේ සියල්ලට කේන්ද්‍රීය වනුයේ මැවුම්කාර දෙවියන් වහන්සේය. දෙවියන් වහන්සේ විසින් උන් වහන්සේට යටහත්ව උන් වහන්සේගේ කැමැත්ත පරිදි කටයුුතු කරනු පිණිස වූ පවිත්‍ර පූර්ව නැමියාවක් හෝ නැඹුරුතාවයක් හෝ සහජ පෙළඹීමක් සහිතව ස්ත්‍රී පුරුෂයන් මවන ලදී. අපට එකරුණ අපගේ දෘෂ්ටියට අනුව තරමක් නොගැළපෙන බවක් හැඟිය හැකි නමුත් එය ජීව විද්‍යාත්මක දෘෂ්ටි කෝණයකින් විමසා බලන්නේ නම්, අපද අපගේ මව්පියන්, මව, විසින් මවන ලද අයවලුන් වන අතර ළදරුවා තුළද මව වෙත සම්බන්ධ වීමේ සහජ පෙළඹීමක් පවතී. එවන් අවස්ථාවක එම ළදරුවා ක්ෂීරපායී සත්ත්වයෙකු නම්, ස්වයංක්‍රීයවම මවගේ තනය සොයා ගොස් කිරි උරා බී පෝෂණය ලබා ගැනීම ආදිය සිදු කරනු ඇත. අපගේ උත්පාදකයා, මැවුම්කරු වෙත වඩාත් සමීප වීමේ පෙළඹීමක් ඇත.
එබැවින්, වඩාත් ඉහළ මට්ටමකින් නිරූපණය කරන ඉස්ලාම් දහමේ මෙකී පෙළඹීම පුද්ගලයන් මැවුම්කරු වෙත ආකර්ශනය කරගනිමින් දෙවියන් වහන්සේගේ කැමැත්ත අනුගමනය කරමින් එයට අනුගත වනු පිණිස වූ මෙකී සහජ, කාන්දමක් සේ වූ බලයට අනුව සලකන කල ආගන්තුක අදහසක් නොවේ. සත්ත්ව ලෝකය තුළ සොයා බැලුවද, ළදරුවා මව අනුගමනය කරනු ඇත. මෙය සහජාශයක් වන අතර එයයි සාකච්ඡාවට ලක්වන දෙය.
කෙසේ වුවද, දෙවියන් වහන්සේ විසින් මනුෂ්‍යයන් නිදහස් කැමැත්තක් හා බුද්ධියක්ද සහිතව මවන ලදී. බුද්ධියේ බලපෑම යටතේ, නිදහස් කැමැත්තද පවත්නේ නම්, ආත්මයට දෙවියන් වහන්සේට කීකරු වන්නේද, නොඑසේ නම් දෙවියන් වහන්සේගේ කැමැත්තට කීකරු නොවීම තුළින් ප්‍රභවය ලබන සෘණාත්මක භාවයනට යටත් වන්නේදැයි යන දෙකෙන් එකක් තෝරාගත හැක. එය ඉතා ආත්ම කේන්ද්‍රීය කරුණක් බවට පත්වේ. මෙකරුණ දරුවන් සංවර්ධනය කිරීමේ කාර්යය තුළද දකින්නෙමු. එහිද ස්ව-කැමැත්ත හා දෙමව්පියන්ට අකීකරු වීම ආදිය පවතී.
මෙමගින් දෙවියන් වහන්සේ විසින් අනුදැන නොවදරන්නාවූ සෘණාත්මක චර්යාවන් ඇති කරවන අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස හදවත වටා කළු ලප ඒකරාශි වී ගොනුගත වේ. මෙමගින් හදවත හා මුහම්මද්තුමාගේ පණිවිඩය අතර දැලක් හෙවත් වැස්මක් නිර්මාණය කරනු ලබයි. හදවත දෙවියන් වහන්සේගේ සත්‍යයට වැසී පවතින නමුදු, නිදහස් කැමැත්ත ක්‍රියාත්මක කරවනුයේ ආත්මය විසින් වන බැවින්, හදවතින් කළු ලප ඉවත් කිරීම සඳහා බුද්ධියේ නිදහස් කැමැත්ත ක්‍රියාවෙහි යෙදවිය යුතු වන්නේද ආත්මය විසිනි. බුද්ධියෙන් සිදුකරනු ලබන්නේ දෙවියන් වහන්සේගේ කැමැත්ත වන්නේ හා නොවන්නේ කවරක්ද යන්න වෙන්කොට හඳුනා ගැනීම වන අතර, එයට අනුව කටයුතු කිරීමේ හෝ නොකිරීමේ තේරීම තමා සතු වේ.
හදවත විවර කිරීමේ මෙකී උත්සාහය අරගලයක් ලෙස විස්තර කෙරේ. එයයි "ජිහාඩ්" යන වදනේ අරුත. ඉස්ලාමයේ විවිධ ස්වරූපයන්ගෙන් ජිහාඩ් යන වදන යෙදිය හැකි මට්ටම් ගණනාවක් පවත්නේ නමුදු එහි කේන්ද්‍රීය අරුත වනුයේ ඇදහිල්ලේ පවත්නා දුර්වලතාවය හෝ රාගය හෝ ද්වේෂය යන ක්ලේෂයන්ගේ බලපෑමට යටත්ව පාපකාරී භාවයන්, දෙවියන් වහන්සේගේ කැමැත්තට අකීකරු වීමේ නැඹුරුව මැඩ පවත්වමින් ආචාර ධාර්මික දිවියක් ගත කිරීම සඳහා වූ අභ්‍යන්තර අරගලය හෝ සටන යන්නයි.
ඉස්ලාම් දහමේ ත්‍රිමානය
දෙවියන් වහන්සේගේ කැමැත්ත අනුව කටයුුතු කිරීම යන්නෙන් අදහස් කෙරෙන්නේ කවරක්ද? එමගින් අවංකව දෙවියන් වහන්සේ වන්දනය අදහස් කරයි. ඉස්ලාම් දහමේදී මෙතුළ ඉස්ලාමයේ ත්‍රිමානය ලෙස හැඳින්වෙන දෙය අන්තර්ගත වේ. එතුළ දෙවියන් වහන්සේගේ කැමැත්ත, ඇදහිල්ලට නතු වීමක් හෝ යටත් වීමක් පවත්නා අතර, ඉතා වැදගත් කරුණ නම් මෙය ඉස්ලාමයේ "අති විශිෂ්ටත්වය" නම් වූ සංකල්පය වීමයි.
යටත් වීම
යටත් වීම යන්නෙන් දෙවියන් වහන්සේ හැර අන් කිසිදු දෙවියෙකු නොසිටින අතර මුහම්මද්තුමා දෙවියන් වහන්සේගේ පණිවිඩකරුය යන පරම සත්‍යය පිළිගැනීම අදහස් වේ. එමගින් දෙවියන් වහන්සේගේ නීති වන ෂරියා නීතිය දැන අනුගමනයද අදහස් වේ. "ෂරියා" යනු යමෙකුගේ ජීවිතය ගත කිරීමේ ආචාර ධාර්මික විධිය අදහස්වන අරාබි වදනයි. ෂරියා නීතියෙහි දක්වා ඇති පරිදි වූ ආචාර ධාර්මික දිවියක් ගත කිරීම දෙවියන් වහන්සේගේ කැමැත්ත අනුගමනය කිරීම විෂයයෙහි ඉතා කේන්ද්‍රීය කරුණක් වේ. මෙතුළ දිනකට පස් වතාවක් යාඥා කිරීමද ඇතුළත් වන අතර සමාජයක අසිරිමත් බලයක් සහිත සමාදාන කිරීමේ බලවේගයකි.
ඉතා තදබල ඉස්ලාම් සමාජයන්හි, සියල්ල දිනකට පස් වතාවක් නවතී. තිච් නැට් හාන්ගේ මිදි ගම (Plum Village) තුළ අප විසින් සිදුකරනු ලබන කටයුතු පිළිබඳ සිහි කැඳවීමේ සීනුවක් නිරතුරු නාද වෙයි. මෙය මට්ටම් ගණනාවකින් වටහාගත හැකි නමුදු, මෙහිදී අපට කුඩා වෙන්වූ ගමක් පමණක් නොව, ආචාර ධාර්මික දිවියක් ලෙස දෙවියන් වහන්සේගේ කැමැත්ත සිහි කැඳවනු පිණිස දිනකට පස් වතාවක් නතර වන්නාවූ සමස්ත සමාජයක්ද පවතී.
ඔවුන් වෙතින් අපට උගත හැකි දෙය පිළිබඳ වැඩිදුර කරුණු සොයාගනු පිණිස දලයි ලාමා වහන්සේ වෙනුවෙන් අප්‍රිකාව හා ඉස්ලාම් ලොව වටා තරමක සංචාරයන්හි නිරත වූවෙමි. ශන්ෂිබාර්හි එක් ළගන්නා සුළු කරුණක් වූයේ මත් ද්‍රව්‍යවලට ඇබ්බැහි වූවනට එම ඇබ්බැහිය මැඩ පවත්වනු පිණිස ඔවුන් විසින් මෙකී දැඩි ඉස්ලාම් ශික්ෂණය යොදා ගැනීමයි. පුද්ගලයෙකු හට ඇබ්බැහි වූවෙකුගේ ජීවිතය වෙනුවට අනුගමනය කිරීම සඳහා ඉතා තදබල වැඩසටහනක් පවත්නේ නම්, හා එතුළ යම් ආචාර ධාර්මික පදනමක්ද පවත්නේ නම්, එය ජීවිතයට යම් ව්‍යුහයක් ලබාදීම සඳහා බොහෝ සෙයින් උපකාරී වේ. තිබ්බතයේද එවැනි ගැටලුවක් පවත්නා බැවින් මෙහි සිතීමට බොහෝ කරුණු අන්තර්ගතය. මතට ඇබ්බැහි වූවන් හට තිබ්බතීය බසින් නොන්ඩ්‍රෝ ලෙස හැඳින්වෙන නමස්කාරය ආදී ලෙස එන ඉටු කිරීම සඳහා යම් කාර්යයක් පැවරුවේ නම්, ඔවුන් හට දැඩි දින චරියාවක් ලබා දුන්නේ නම්, මෙය ඉතා ප්‍රයෝජනවත් විය හැක.
එබැවින්, දෙවියන් වහන්සේගේ කැමැත්ත අනුව කටයුතු කිරීම හා ආචාර ධාර්මික දිවියක් ගත කිරීම යන්නෙන් මෙකරුණු අදහස් වේ:
- දිනකට පස් වතාවක් යාඥා කිරීම
- සමාජයේ පොදු යහපත සැලසීමේ කොටසක් ලෙස සියලු මුස්ලිම් ජාතිකයන් විසින් සිදුකරන දෙයක් වන දුප්පතුන් උදෙසා බදු මුදලක් ගෙවීම
- රාමදාන් සමයේ ආහාර වර්ජනය හෙවත් උපවාසය: මෙයද පුද්ගලයාගේ ආහාර හා පානය ආදිය කෙරෙහි පවත්නා ඇල්ම මැඩ පැවැත්වීමේ අභ්‍යන්තර අරගලයක් ලෙස ජිහාඩයේ එක් ස්වරූපයක් ලෙස වටහාගනු ලැබයි. ආහාර, විනෝදාස්වාදය ආදිය සඳහා පවත්නා ඇල්මට අනුව කටයුතු කිරීමේදී පමණක් නොව, දෙවියන් වහන්සේ උදෙසා මාසයක කාලයක් ඉතා සතිමත් දිවියක් ගත කිරීමද මගින් මෙම කාල පරිච්ඡේදය තුළ මෙම ශික්ෂණය පවත්වාගනු ලබයි.
- එතුළ ඉස්ලාම් දහම හා සම්බන්ධ ශුද්ධස්ථාන වෙත ගොස් මුහම්මද්තුමාගේ ජීවිතයේ ඇතැම් සිදුවීම් නැවත ක්‍රියාවෙහි යෙදවීමේ වන්දනා ගමනක්ද ඇත. සැබැවින්ම, මෙමගින් උන් වහන්සේ කුරාණය තුළ හෙළිදරවු කරන ලද දේශනා සිහි තබාගැනීම සඳහාද යොමු කරවනු ලබයි.
ඇදහිල්ල හා අති විශිෂ්ටත්වය
මානය වන ඇදහිල්ල යන්නෙන් ඉස්ලාම් දහමේ මූලික සත්‍යයන් හා දෙවියන් වහන්සේගේ වදන වන කුරාණයේ නොවරදින සුළු බව පිළිගැනීම අදහස් කරයි.
තෙවැන්න ප්‍රේමය හා සම්බන්ධ අපගේ සාකච්ඡාවට අතිශයින්ම අදාළ වේ. මෙය සාමාන්‍යයෙන් "ප්‍රේමය" ලෙස පරිවර්තනය කෙරෙන අතර එමගින් චරිතය තුළ මෙන්ම දෙවියන් වහන්සේට සේවය කිරීම් වස් සිදුකරනු ලබන ක්‍රියාවන් ස්වරූපයෙන්ද පවත්වා ගන්නා අති විශිෂ්ටත්වය අදහස් කෙරේ. දෙවියන් වහන්සේ විසින් මෙම අති විශිෂ්ටත්වය, චරිතයේ අති විශිෂ්ට ගුණාංග හා දෙවියන් වහන්සේට සේවය කිරීමේ හැකියාවද සහිතව සමස්ත මනුෂ්‍ය වර්ගයා මවන ලදී. දෙවියන් වහන්සේට උන් වහන්සේ විසින් මනුෂ්‍ය වර්ගයා තුළ මවන ලද අති විශිෂ්ටත්වය කරා වූ සමීපත්වයේ හා ප්‍රේමයේ හැඟීමක් පවතී. මෙම අති විශිෂ්ට ගුණාංග තුළට ප්‍රේමය හා සෙසු අය පිළිබඳ සැලකිලිමත් වීමේ හැකියාවද ඇතුළත් වේ. දෙවියන් වහන්සේට සේවය කිරීමේ කටයුතු යන්නෙන් දෙවියන් වහන්සේ විසින් නිමවන ලද සියල්ල කෙරෙහි ප්‍රේමයෙන් කටයුුතු කිරීම අදහස් කෙරෙන අතර මෙසේ සිදු කිරීම එක් ආකාරයක දේව වන්දනාවකි.
ප්‍රේමය යනු ඉතා ළගන්නා සුළු සංකල්පයක් මෙන්ම ප්‍රවේශයකි. දෙවියන් වහන්සේගේ මැවුම් කෙරෙහි ප්‍රේමවන්ත වීම තුළ මෙය වූකලි දෙවියන් වහන්සේ වෙත සේවය කිරීමේ හා දෙවියන් වහන්සේගේ මැවුම් සඳහා සේවය සැලසීම මගින් අප එකිකනෙකා තුළ දෙවියන් වහන්සේ විසින් මවනු ලැබ ඇති අති විශිෂ්ටත්වය ක්‍රියාවෙහි යෙදවීමේද එක් විධියකි. ප්‍රේමය අඟවන එක් අරාබි වදනක් මගින් අන් අය කෙරෙහි වූ තමාගේ හැසිරීම හා ක්‍රියාවන් මගින් ප්‍රකාශිත සමීපත්ව හැඟීම යන අරුතක් දනවනු ලබයි. වචනවල අරුත හා හුදෙක්ම කුරාණය මත පදනම්ව යමෙකු හට බොහෝ කරුණු ඉගෙනීමට හැකිවේ. අපි ප්‍රේමය වෙනුවෙන් යොදාගනු ලබන වචන විමසා බලන අතර ඒවා තුළ මෙකී අරුත් ගැබ්වේ: එනම් අති විශිෂ්ටත්වයට සමීප වීමේ හා සෙසු අය කෙරෙහි වූ හැසිරීම හා ක්‍රියාවන් මගින් ප්‍රකාශිත සමීපත්වය පිළිබඳ හැඟීම් වේ.
සෙස්සන් කෙරෙහි වූ ප්‍රේමයෙන් කටයුතු කිරීම වූකලි නිදහස් කැමැත්තේ ක්‍රියාවකි. මෙයාකාරයේ තෝරාගැනීමක් සිදු කිරීම සඳහා පුද්ගලයන් හට සිය බුද්ධිය යොදාගත හැක. දෙවියන් වහන්සේ වෙත වූ සිය සමීපත්වය අනුගමනය කිරීම සඳහා ඔවුහූ සිය අභ්‍යන්තර පූර්ව නැඹුරුතාවයන් අනුගමනය කරති. එය ඉතා ළගන්නා සුළු කරුණකි. දෙවියන් වහන්සේ විසින් අප මවන අතර අපගේ මැවුම්කරු වෙත අප සමීප කරවනු පිණිස මෙයාකාරයේ චුම්බක බලයක් යොදා ගනිමින් තෝරා ගැනීම් සඳහාද සිය නිදහස් කැමැත්ත නිර්මාණය කරවන අතර, එයාකාරයේ සියලු පෙළඹීම් වැනි දෑ පවතී. එකී සහජ ස්වභාවය ඉටු කරවනු පිණිස දෙවියන් වහන්සේ වෙත සමීප වීමේ එකී විධික්‍රමය ක්‍රියාත්මක වනුයේ ප්‍රේමය හා අන් අය වෙත සේවය සලසමින් උපකාර කිරීමෙනි. මෙය දුගී දුප්පතුන් වෙත බදු මුදල් ගෙවීමෙන් හෝ මුස්ලිම් සමාජය තුළ සමාජමය උපකාරයන් සිදු කිරීමේ වෙනත් ආකාරයකින් විය හැක. තවද, මෙහිලා ඉතා සිත් ගන්නා සුළු දෙයක් වනුයේ මනුෂ්‍ය සමාජයේ සෑම සාමාජිකයෙකුම සමාන ලෙස දේව නිර්මාණයක් වීමයි. එතුළ සියලු දෙනාගේ සමානත්මතාවය පිළිබඳ හැඟීමක් පවතී. සෑම අයෙකු තුළම ඔහු දෙවියන් වහන්සේ වෙත ආකර්ශනය කරවිය හැකි මෙකී සහජ පූර්ව නැඹුරුතාවයට මුද්‍රා කළ ආත්මයක් හා හදවතක් පවතී.
විනිශ්චයකරු, දඬුවම් ලබා දෙන්නා හා සමාව ලබාදෙන කාරුණික දෙවියන් ලෙස දෙවියන් වහන්සේගේ විවිධත්වයන්
තවද, ඉස්ලාම් දහමේ ආචාර ධර්ම සමග දිවෙන කරුණක් ලෙස, දෙවියන් වහන්සේ සියලු දෙනා සමාන සාධාරණත්වයෙන් විනිශ්චයට භාජනය කරන අතර දෙවියන් වහන්සේගේ කැමැත්තට නතුවන අයට පමණක් ප්‍රේම කරයි. මෙමගින් ෂරියා නීතියට අනුව ආචාර ධාර්මික දිවියක් සඳහා පුද්ගලයන් යොමු කරවනු ලබයි. සමස්තයක් ලෙස සමාජයේ සුභ සාධනය උදෙසා, අකීකරු වන හා හානි සිදුකරන අය වෙත දෙවියන් වහන්සේ විසින් දඬුවම් ලබාදෙනු ලබයි. එබැවින්, දෙවියන් වහන්සේ වෙත සේවය කිරීමක් හා ප්‍රේමයේ සළකුණක් ලෙස, මනුෂ්‍ය වර්ගයා විසින් ෂරියා නීති බලගැන්විය යුතුවේ. මෙලෙසින්, නීති හා යුක්තිය මුස්ලිම් සමාජයේ ඉතා තීරණාත්මක කාර්ය භාරයක් ඉටු කරයි.
ජුඩියෝ-ක්‍රිස්තියානි ලෝකය තුළද පැරණි තෙස්තමේන්තුවෙන් එන, අපගේ සියලු බටහිර සමාජයන්හි පවත්නා නීතියේ ආධිපත්‍යයක් පවතී. එතුළ විනිශ්චයක් හා සම්මාන ප්‍රදානයක්ද පවතී; නීතිවලට ගරු කරන්නේ නම් සමාජය අපට ප්‍රේම කරන අතර අප රැකබලාගනු ලබන අතර ඒවාට අකීකරු වන්නේ නම් දඬුවම් පමුණුවයි. මෙය බටහිර දෘෂ්ටි කෝණයකින් සැලකුවද ආගන්තුක සංකල්පයක් නොවේ.
යමෙකු මෙකී අභ්‍යන්තර අරගලයෙහි හෙවත් තමාගේ ආත්ම කේන්ද්‍රීයත්වයට එරෙහි ජිහාඩයෙහි නිරත වන්නේ නම්, හා එමගින් තමාට දෙවියන් වහන්සේ හා දෙවියන් වහන්සේගේ ප්‍රේමයෙන් ඉවතට හැරීමට කරුණු කාරණා ඇති කරන්නේ නම් හා එනමුත් ඔහු අවංකවම මනස්තාපනය වන්නේ නම්, එවිට ඔහුට දෙවියන් වහන්සේගේ සමාව හිමිවේ. මෙය වූකලි ඉස්ලාමයේ ඉතා කේන්ද්‍රීය කාර්යභාරයකි. දෙවියන් වහන්සේ යනු කාරුණිකයාණන් වහන්සේ හෙවත් නිරතුරු සමාව ලබාදෙන තැනැන් වහන්සේය. මනස්තාපනය වීමට කැමැත්තක් දක්වන වැරදිකරුවන්ගේ හදවතට දෙවියන් වහන්සේ ඇතුළු වී ඔවුනට පසුතැවීමට උපකාර කොට ඉන්පසු ඔවුනට සමාව ලබාදෙයි.
අපට මෙකරුණ බුදු දහම හා සාපේක්ෂවද දැකිය හැක; පසුතැවීම තුළ කනස්සල්ලක් ඇතිවීම අන්තර්ගතය. අප විසින් අප සිදුකළ දෙය පිළිබඳ කණගාටු වන අතර පසුතැවී ඉන්පසු අපට හානි සිදු කරන ලද බැවින් අප විසින්ද හානි සිදුකරන ලද පුද්ගලයන් කෙරෙහි අප තුළ පැවතිය හැකි වෛරී සිතිවිලි අත්හැර දමන්නෙමු. ඉන්පසු පුණ්‍ය ක්‍රියාවක් සිදු කිරීමෙන් අප විසින් සිදුකරන ලද වැරදි ක්‍රියාවට ප්‍රතිවිරුද්ධ දෙයක් සිදු කිරීම තුළ නිසි ප්‍රතිකර්මයක් යොදා එම වැරදි ක්‍රියාව නැවත කිසිදින සිදු නොකිරීමටද අදිටන් කර ගන්නෙමු. මෙය කුරාණයෙහි එන දේශනයනට ඉතා සමාන වේ.
ෂරියා හා සමාව ලබාදීම
ෂරියා අධිකරණයන් තුළද සමාව ලබාදීම පවතී. මෙය වූකලි අපට එතරම් අසන්නට නොලැබෙන, ෂරියා නීතියෙහි නොඇදහිය හැකි පැතිකඩකි. අපි හුදෙක් දඬුවම් කවරේද යන කරුණ පිළිබඳව පමණක් අසා ඇති අතර එම දඬුවම් තරමක් නීරස වේ. එනමුත් අපරාධයේ වින්දිතයා හෝ වින්දිතයාගේ පවුලට තෝරාගැනීමක් සිදුකළ හැකිවේ. ඔවුනට නිරතුරු දැඩි දඬුවමක් හෝ යම් ආකාරයකින් අතීතයේදී මෙන් එළුවන් හෝ බැටලුවන් හෝ යම් ආකාරයක මූල්‍යමය වන්දියක් හෝ සමාව ලබාදීමක්ද තෝරාගත හැක. ඔවුනට සමාව ලබාදිය නොහැක. තමාට එරෙහිව අපරාධය සිදුකරන ලද පුද්ගලයා වෙත අදාළ පවුල හෝ වින්දිතයා විසින් සමාව ලබාදෙන්නේ නම්, ඔවුන් නිදහස් කරනු ලබයි.
නීති සන්දර්භය තුළ මෙකී සමාව ලබාදීමේ පිළිවෙතද අති විශිෂ්ට දේව සේවයකි. මෙය වූකලි ෂරියා නීතිය බලාත්මක කිරීම සම්බන්ධයෙන් සිත් ගන්නා සුළු කරුණකි. ඇතැම් විට බටහිර රටවල ජනතාව බොහෝ සෙයින් ව්‍යාකූලත්වයට පත්වේ. එතරම් දැඩි ස්වරූපයේ නීතියක් සහිත හා මෙකී සමාව ලබාදීමේ පැතිකඩ සාමාන්‍යයෙන් නොදන්නා වටපිටාවක සමාජයට එවැන්නක් අවශ්‍ය වන්නේ මන්ද? යුද සෙන්පතියන්ගෙන් හා කැළඹිලිකාරිත්වයෙන් පිරි සමාජයක් සහිත හා අතිශයින්ම භයානකද වන සමාජයක් සහිත සෝමාලියාව වැනි රටවලට අවශ්‍ය දෙය වනුයේ එම ජනතාව වෙත යම් ආකාරයක පිළිවෙලක් අවශ්‍ය වීමයි. ඔවුන්ගේ සංස්කෘතියෙන් එන දෙය වනුයේ ශරියා නීතියයි. ඔවුනට එය ඇත්තේ නම්, එවිට ඔවුනට සුරක්ෂිත බවක් හැ‍ඟේ. සොරෙකුගේ අත කපා දැමීමට නියමිත බව ඔවුන් දනී. මෙමගින් හුදෙක් සිරගත කිරීමකට වඩා බොහෝ වැඩි සම්භාවිතාවකින් සොරකමින් වළකාලීම සිදුකරනු ලබයි. ඉතා ළගන්නා සුළු කරුණ වන්නේ යම් ආකාරයේ පිළිවෙලක් ඇති කිරීමේ මෙම පොරොන්දුවයි.
තවද, අප්‍රිකාව වටා සංචාරය කිරීමේදී, වඩාත් ඉහළ වර්ධනයක් සහිත ආගම ඉස්ලාමය බව පෙනේ. මෙහිදී ඒ මන්ද යන පැනය විමසිය හැක. හේතුව වනුයේ ජනතාවට සමානාත්මතාවයේ, සියලු දෙනා සමානයන්ය යන අදහස තුළ ඇතිවන සහෝදරත්වයේ හැඟීමක් පැවතීමයි. ඔවුන් බටහිර රටවල් පිළිබඳ සිතීමේදී, සුදු අධිරාජ්‍යවාදීන් හා අප්‍රිකානුවන් අතර කිසිදු සමානාත්මතා හැඟීමක් නොපැවති අධිරාජ්‍යවාදී පාලනය ඔවුන්ගේ සිහියට නැගේ. මෙය බොහෝ අප්‍රිකානු රටවල ඉස්ලාම් දහම කෙරෙහි ආකර්ශනයක් ඇති වීමට හේතුවක් වේ.
වඩාත් ශුද්ධ ආකාරයකින් විශ්වයට හා මනුෂ්‍ය වර්ගයා වෙත ජනතාව ප්‍රේමය වඩවන විටදී, ඔවුන්ගේ ප්‍රේමය හුදෙක් විශ්වය හෝ මනුෂ්‍ය වර්ගයා සඳහාම පමණක් වූවක් නොවේ. ඉස්ලාම් දහම තුළ, එය වූකලි දෙවියන් වහන්සේ හා උන් වහන්සේ විසින් නිමවන ලද දෙය කෙරෙහි වූ ප්‍රේමයයි. මෙයයි ප්‍රේමය පසුපස පවත්නා දාර්ශනික චින්තනය. සියලු දෙනාගේ සමානාත්මතාවය මත පදනම්ව මෙයාකාරයෙන් ප්‍රේමය වඩවා ගැනීම මගින් ඉතා පුළුල් ලෙස ප්‍රේමය වඩවා ගැනීමේ හැකියාවක්, අවකාශයක් සලසනු ලබයි. ඉන් අදහස් වන්නේ ඔබ එක් පුද්ගලයෙකුට ප්‍රේම කරන අතර, අනෙකාට ප්‍රේම නොකරන්නේය යන්නක් නොවේ. ජනතාව යහපත හා මෙයාකාරයේ අති විශිෂ්ටත්වයක් උදෙසා යත්න දරන තාක්, ඔහුගේ ප්‍රේමය සියලු දෙනා කෙරෙහි වේ. දෙවියන් වහන්සේ විසින් සියලු දෙනා තුළ මෙම අති විශිෂ්ට ගුණය හා යහපත නර්මාණය කරන ලද අතර මෙමගින් පුද්ගලයන් හට සියලු දෙනාට ප්‍රේම කිරීමේ අවකාශ සලසනු ලබයි. පුද්ගලයන් විසින් කෝපයෙන්, රාගයෙන් හා භීෂණකාරී ලෙස හැසිරෙන්නේ නම්, පළමුව ඔවුන් හට පසුතැවී ආචාර ධාර්මික දිවියකට ආපසු හැරීමට දිරි දෙනු ලබයි. මෙයයි ඉස්ලාමයේ ප්‍රේමයට පදනම්ගත දාර්ශනික පදනම වනුයේ.
බුදු දහමේ මූලික මූලධර්මය
බුදු දහම සම්බන්ධයෙන් සලකා බලන කල, ප්‍රේමය ගොඩනගා ගන්නා ආකාරය පිළිබඳ වෙනස්ම වූ සංකල්පීයකරණයක් අප සතුවන නමුත් ඉතාමත් ළගන්නා සුළු කරුණ වනුයේ මෙම ආගම් දෙකෙහි කෙතරම් නම් කරුණු කාරණා සමූහයක් එකිනෙකට සමාන වන්නේද යන්නයි.
ආරම්භයක් හෝ මැවුම්කාර දෙවි කෙනෙකු රහිත බුද්ධ ස්වභාවයේ සහජ ගුණය
බුදු දහම තුළ, සියලු සත්ත්වයන් හා සම්බන්ධ ආරම්භයක් රහිත ශුද්ධ වූ බුද්ධ ස්වභාවයක් පවතී. එමගින් ඔවුනටද බුදුවරුන් බවට පත්වීමේ හැකියාව ලබාදෙනු ලබයි. ඉස්ලාම් දහම තුළ, ශුද්ධවූ සහජ ස්වභාවය මගින් ජනතාවට දෙවියන් වහන්සේට සමීප වීමේ හැකියාවද, ඇතැම් සුෆි දහම් තුළ දෙවියන් වහන්සේ බවට පත්වීමට හැකි නොවුවද උන් වහන්සේ සමගින් මුහු වීමේ හැකියාවද ලබාදෙනු ලබන අතර බුදු දහම තුළ, මෙම සහජ ස්වභාවය හෙවත් බුද්ධ ස්වභාවය මගින් සියලු දෙනා හට බුදුවරුන් බවට පත්වීමේ අවකාශ සලසනු ලබයි. මේවා වූකලි ඉතා සමාන සංසිද්ධියක් සම්බන්ධ විවිධාකාර වූ දාර්ශනික අදහස් හා විග්‍රහයන් වේ.
බුදු දහමට අනුව, මෙම බුද්ධ ස්වභාවය සත්ත්වයන් තුළ කිසිවෙකු විසින් හෝ නිර්මාණය කරන ලද්දක් නොවේ. එය හුදෙක්ම ආරම්භයක් රහිතව ස්වභාවයෙන්ම එහි පවතී. ඉස්ලාම් දහම තුළ, දෙවියන් වහන්සේ විසින් මෙය මවන ලදී. දෙවියන් වහන්සේට ආරම්භයක් ඇත්තේදැයි විමසුවහොත්, දෙවියන් වහන්සේද ආරම්භයක් රහිත අයෙකු වන බැවින් එයද එකරුණ දැකීමේ තවත් විධියක් වේ. අපි තවදුරටත් අවසන් පිළිතුර ලෙස ආරම්භයක් රහිත තත්ත්වය ඉදිරිපත් කරන නමුත්, බුදු දහම තුළ, අප සතුව එයාකාර මැවුම්කරුවෙකු නොමැත.
බුදු දහමට අනුව, ප්‍රයෝජනවත් හා හානිකර දේ අතර වෙන්කොට හඳුනා ගැනීමක් සිදුකළ හැකිවන සහජ කරුණාවක් හා බුද්ධියක් වැනි යහගුණද පුද්ගලයන් තුළ පවතී. බුදු දහම හා ඉස්ලාම් දහමද එකරුණ සම්බන්ධයෙන් එකඟ වන අතර රැකී සිටීමේ සහජාශය නම් වූ තමා පිළිබඳ සැලකිලිමත් වීමේ හා සිය වර්ගයාගේ අන් අය සම්බන්ධයෙන්ද සැලකිලිමත්වීමේ සහජාශය වන මෙය අපගේ සහජාශයන්ගේ කොටසක්ය යන කරුණට විද්‍යාවද එකඟ වේ. මෙහි මතභේදයක් නොමැත. ප්‍රයෝජනවත් හා හානිකර දේ වෙන්කොට දැකීමේ හැකියාව අප සියලු දෙනා සතුවේ.
ආචාර ධාර්මික ශික්ෂණය
බුදු දහම තුළ. ආචාර ධාර්මික ශික්ෂණය යන්න කවර ක්‍රියාවන් මගින් දුක ඇති කරන්නේද හා කවර ක්‍රියාවන් මගින් සතුට ගෙන එන්නේද යන්න වටහා ගැනීම මත පදනම් වේ. බුදුන් වහන්සේ විසින් මේවා දේශනා කරන ලදී. ඉස්ලාම් දහමේ ආචාර ධාර්මික හේතුඵල දෙවියන් වහන්සේ විසින් මවන ලද්දාක් මෙන් උන් වහන්සේ විසින් ඒවා මැවීමක් සිදු නොවීය.බුදු දහමට අනුව, යෝනිසෝ මනසිකාරය තුළ ප්‍රයෝජනවත් කවරක්ද හා හානිකර වන්නේ කවරක්ද යන්න අතර විග්‍රහයක් සිදුකොට වෙන්කොට දැකීමේ හැකියාවක් ඔබ සතුවේ. මෙය බුද්ධිය මෙහෙයවනු ලබන ආකාරය වන නමුදු, ඉස්ලාම් දහමේ එය වෙනස් අයුරකින් සංකල්පීයකරණය කරනු ලබයි. සියලු මැවීම්වලට ප්‍රේම කරමින් ආචාර ධාර්මික දිවියක් ගත කිරීමේ දෙවියන් වහන්සේගේ කැමැත්තට කීකරු වන්නේද, නොවන්නේද යන්න තීරණය කිරීම සඳහා බුද්ධිය යොදාගනු ලබයි.
දෙවියන් වහන්සේ විසින් ආචාර ධාර්මික චර්යා නීති මවන ලද අතර ඉස්ලාමය තුළ සම්මාන හෝ දඬුවම් සහිතව විනිශ්චයන් සිදු කරනු ලබයි. බුදු දහමට අනුව, පාප ක්‍රියාවන් පසුපස නිරායාසයෙන් දුකද, පුණ්‍ය ක්‍රියාවන්හි පසුපස නිරායාසයෙන් සැපද ගමන් කරයි. අපි කෙලෙස් හා අමනෝඥභාවය යන හැඟීම්වල බලපෑමට යටත්ව කටයුතු කරමු නම්, එවිට හේතුඵල දහමේ ස්වභාවික නියමයනට අනුව, මෙමගින් දුක ඇති කරනු ඇති අතර ඉස්ලාමය තුළ ඒ සඳහා අපට දඬුවම් කරනුයේ දෙවියන් වහන්සේ විසිනි. එය එකම ප්‍රතිඵලය වන අතර හුදෙක් වෙනස් අයුරකින් විස්තර කිරීමක් පමණක් සිදුකර ඇත.
එමෙන්ම, බුදු දහම තුළ, යමෙකු විසින් මෙම ක්ලේෂයනට යටත්ව කටයුතු කිරීමෙන් වළකින්නේ නම්, එය ධනාත්මක දෙයක් ලෙස සැලකේ. යමෙකු විසින් ප්‍රේමයෙන් හා කරුණාවෙන් අන් අයට උපකාර කරන්නේ නම්, මෙමගින් සතුට ඇති කරවනු ඇත. ඉස්ලාම් අදහසට අනුව, දෙවියන් වහන්සේ විසින් අප වෙත ප්‍රතිලාභ සලසනු ලබයි; පුද්ගලයා දෙවියන් වහන්සේට හා තමාගේම සහජ පාරිශුද්ධ ස්වභාවයට වඩාත් සමීප වේ. එය සමාන වන නමුදු හේතුඵල න්‍යාය ක්‍රියාත්මකවන ආකාරය පිළිබඳ පැනයක් පමණකි එහි පවතින්නේ. මෙය වූකලි සැබැවින්ම වටහා ගැනීමට දුෂ්කර පැනයක් හා කරුණක් වේ. බුදු දහම තුළ, හුදෙක් කරුණු සිදුවන්නේ එයාකාරයෙන්ය යන්නක් පමණක් ප්‍රකාශ වන අතර, බුදුන් වහන්සේ විසින් දේශනා කර ඇති සෙසු කරුණු මත පදනම්ව පුද්ගලයන් බුදුන් වහන්සේ වලංගු තොරතුරු මූලාශ්‍රයක් ලෙස විශ්වාස කරයි. ඉස්ලාම් දහම තුළ, පුද්ගලයා විසින් හුදෙක්ම දෙවියන් වහන්සේ විසින් මෙය මවන ලද බවත් එය නොවරදින සුළු හා සත්‍ය දෙයක් බවත් පිළිගනු ලබයි.
බුදුන් වහන්සේ ඇදහීම හා සරණ යාම
බුදු දහම තුළ ඇදහිල්ල යන්න සැබැවින්ම බුදුරජාණන් වහන්සේ යනු වලංගු තොරතුරු මූලාශ්‍රයක්ය යන කරුණ තර්කය හා හේතු දැක්වීම මත පදනම්ව තමා වෙතම පෙන්වා දිම මත පදනම් වේ. කෙසේ වුවද, බුදුන් වහන්සේ විසින් තමා දේශනා කළ දේ අපගේ අත්දැකීම් තුළ බහා ප්‍රශ්න කොට විග්‍රහ කර බලන ලෙස දේශනා කරන ලදී. ඉස්ලාම් දහමට අනුව, පුද්ගලයා වෙතින් පූර්ණ අවනතභාවයක් හා ඇදහිල්ලක් අපේක්ෂා කෙරේ. එය මුළුමනින්ම වෙනස් වූ දෙයකි. බුදුන් වහන්සේ වලංගු තොරතුරු මූලාශ්‍රයක්ය යන කරුණ පිළිබඳ විශ්වාසයක් ඇති විටදී, පුද්ගලයා විසින් සරණ යනු ලබයි. සරණ යන්නෙන් අප මූලික වශයෙන්ම බුදුවරයෙකුගේ ස්වභාවයට සමීප කරවන්නාවූ, අප විසින් අපගේ ජීවිත තුළට ඈඳාගත යුතුවන ආරක්ෂිත දිශානතියක් අදහස් කෙරේ. මෙයයි අප හානියෙන් හා අවතැන් වීමෙන් ආරක්ෂා කරවනු ලබන්නේ.
ඉස්ලාම් දෘෂ්ටි කෝණයකට අනුව, එතුළ අපට අපගේ ජීවිත තුළ යම් ආකාරයේ දිශානතියක් අවශ්‍ය වන බව පැැදිලි කළ හැක. කෙසේ වුවද, ඉස්ලාමයට වෙනස් වෙමින්, බුදුන් සරණ යාම යන්නෙන් බොහෝ පුද්ගලයන් විසින් විශ්වාස කළ හැකි පරිදි අප බුදුන් වහන්සේ වන්දනා කරන බවක් අදහස් නොවේ. එකරුණ දේශනාවනට අනුව විමසා බලන්නේ නම්, එය අන්ධ විශ්වාසයක් හෝ "අහෝ බුදුනි, ඔබ වහන්සේ කෙතරම් අසිරිමත් තැනැන් වහන්සේ කෙනෙකුන්ද" යනුවෙන් ජප කිරීමක් හෝ ඉස්ලාමය තුළ එන පරිදි වූ අවනත වීමක්ද නොවේ.
වඩාත් ගැඹුරට කිඳා බැස බලන්නේ නම්, දෙවියන් වහන්සේට අවනත වීම යන්නෙන් සැබැවින්ම අදහස් කරන්නේ කවරක්ද යන කරණ ඉතා ළගන්නා සුළු කරුණක් වේ. අප සියලු දේ දන්නා අතර, වඩාත් යහපත් කරුණ කවරක්ද යන්නද දන්නා බව සිතමින් තම ආත්ම කේන්ද්‍රීයත්වය, ආත්මාර්ථය මැඩ පැවැත්වීමක් එමගින් අදහස් කෙරේ. එනම්, තමා විශ්වයේ කේන්ද්‍රයද, වඩාත් වැදගත් කෙනාද ඈ වශයෙන් පවත්වාගනු ලබන මෙකී මහා ආත්ම සංචාරය අප විසින් මැඩ පැවැත්විය යුතුවන බවයි.
නැවතද පැවසිය යුත්තේ මෙය වූකලි අප විසින් සිදුකළ යුතුවන දෙයට අදාළ වෙනත් සංස්කරණයක් පමණක් වන බවයි. මෙකී දැඩි ආත්ම සංකල්පය ග්‍රහණය කරගැනීමෙන් අප එක් අතකින් ඉවත් විය යුතුය. බුදු දහම තුළ, සැබැවින්ම මමෙකු සිටින නමුදු ඔහු තමාට අනුව සියල්ල සිදුවිය යුතුයැයිද, තමා නිවැරදි යැයිද, නිරතුරු පළමුවැනියා විය යුතුයැයිද, නිරතුරු සියලු දෙනාගේ අවධානය ආදිය ලැබිය යුතුයැයි සිතන මෙකී රළු තැනැත්තා නොවේ. මෙමගින් අපි අපගේ ජීවිත තුළ බොහෝ වූ කරදර හා දුෂ්කරතාවයන්ට මුහුණ දෙමු. අප විසින් මෙය අත්හැර දමා ඉවත් කළ යුතුය. මේවා විවිධාකාර වූ දාර්ශනික රසයන් හා සංකල්පීයකරණයන් වන නමුත් ප්‍රතිඵල බොහෝ සෙයින් සමාන වේ.
ධර්මයෙහි සරණ යාම හා ආචාර ධාර්මික විනයෙහි පදනම
"ධර්මය" යන වචනයෙන් අප දුකින් ඉවත්කොට තබන්නාවූ වැළකුම් ක්‍රියාමාර්ගයක් අදහස් කරයි. මෙය බුදුන් වහන්සේගේ දේශනා මගින් දක්වනු ලබයි. දේශනා යනු ඒවා තුළ පවත්නා සත්‍යය සොයාගනු පිණිස අප විසින් විග්‍රහ කරන දෙයකි. එය වූකලි කුරානයේ හා ෂරියා නීතියේ මෙන් ප්‍රශ්න කිරීමකින් තොරව කරන ඇදහිල්ලක් නොවේ. ධර්මය යනු ශුද්ධ ග්‍රන්ථයක් හෝ නීති ක්‍රමයක් නොවේ. චීන ජාතිකයන් විසින් "නීතිය" යන්න අරුත් දෙන චීන වචනයෙන් "ධර්මය" යන වදන පරිවර්තනය කළ අතර ඔවුන් විසින් බුදු දහම චීන කණ්නාඩියෙන් දකිමින් කොන්ෆියුසියානු සංස්කෘතියට අනුව එය වටහා ගත්තේය යන කරුණද සිත් ගන්නා සුළු වූවකි.
කෙසේ වුවද, අපගේ බටහිර රටවල යුදෙව්-ක්‍රිස්තියානි-ඉස්ලාම් සම්ප්‍රදායන් තුළ ඉටු කරන කාර්ය භාරය හා සමාන කාර්ය භාරයක් ඉන්දියානු හෝ තිබ්බත බුදුදහම තුළ නීතිය විසින් ඉටු නොකරයි. එහි අප විසින් සැබැවින්ම අනුගමනය කරන නීති නොමැති අතර එම නීතිවලට අනුගතව කටයුුතු කරන්නේ නම් අපි යහපත් අය වන්නේය යන්නක් එතුළ නොමැත. බටහිර රටවල මෙය බයිබල් පසුතලයක් තුළින් පමණක් නොව පෞරාණික ග්‍රීක සමාජය තළින්ද පැමිණෙන්නකි. යමෙකු විසින් නීති අනුව කටයුතු කරනු ලබන්නේ නම්, ඔහු යහපත් පුරවැසියෙකු වේ. නීති දෙවියන් වහන්සේ විසින් හෝ ව්‍යවස්ථාදායකයක් විසින් සාදනු ලැබ ඇති නමුදු, ආචාර ධර්මයනට පැවරෙන කාර්ය භාරය ඉතා කේන්ද්‍රීය එකක් වන අතර එය කීකරු වීම මත පදනම් වේ.
මෙයට ප්‍රතිවිරුද්ධව, බුදු දහම තුළ, ආචාර ධර්ම කීකරු බව මත පදනම් නොවේ. එය වූකලි අප විසින් හානිකර ආකාරයකින් කටයුතු කරන්නේ නම්, එමගින් සමාජයට මෙන්ම අපටද බොහෝ වූ ගැටලු නිර්මාණය කරනු ඇත්තේය යන කරුණ වටහා ගැනීමේ ශුද්ධ වූ වෙන්කොට දැකීමේ හැකියාව පදනම් කොටගෙන පවතින්නකි. නිදසුනක් ලෙස, කෘමීන් විනාශ කිරීම ගත හැක. මදුරුවෙකු අපගේ කණ වට නදදෙමින් කැ‍රකෙන විටදී ඇතිවන පළමු සහජාශය වනුයේ පහර දී ඌ මරා දැමීමයි. ඉන්පසු එම පළමු සහජාශය පිළිබඳ සිතා බැලිය යුතුවේ. එයද සුනඛයෙකු වැන්නකි. අපි ඌට දණ්ඩකින් ඇන්නහොත් ඌ ගෙරවීම හෝ බිරීම සිදුකරනු ඇත. අපිද සුනඛයන් මෙන් වෙමුද? අප අකමැති කවර වූ හෝ දෙයක් සම්බන්ධ අපගේ පළමු සහජාශය වනුයේ රිදවීම හා මරා දැමීමද? එවිට, මෙකරුණ හානිකර වන අතර අප වෙත අසතුට හා ගැටලු ඇති කරන්නේය යන වැටහීම තුළ යම් ප්‍රඥාවක් පවත්නේය යන්න අපට වටහාගත හැකිවේ. ඕනෑම ආගන්තුක සතෙකු සම්බන්ධයෙන් අපගේ ප්‍රතිචාරය පහර දීම වන්නේ නම් සැබැවින්ම එමගින් ඉතා සන්සුන් හා සාමකාමී සිතක්, මනසක් ඇති කරනු නොලබයි.
නින්දට යාමට උත්සාහ කරන අතර අප වටා මදුරුවෙකු කැරකෙන්නේ නම් එම අවස්ථාවට අදාළ ආකල්පය සිතා බලන්න. අපි කෙතරම් නම් වියවුලට පත් වෙමුද? බොහෝ අයට ඌ පසුපස ගොස් ඌ අල්ලා ගැනීමට අවශ්‍ය වේ. අප විසින් වෙන්කොට හඳුනාගනු ලබන්නේ මෙයාකාරයේ දේවල්ය. මදුරුවන් මැරීම නීති විරෝධී වන අතර ඌ මරා නොදමන්නේ නම් අපි යහපත් පුරවැසියන් හෝ යහපත් මුස්ලිමුන් හෝ ක්‍රිස්තියානුවන් වන බවක් ඉන් අදහස් නොවේ.
එය වූකලි වෙනස්ම වූ සංකල්පයකි. ආචාර ධර්ම කෙරෙහි වූ මෙම ප්‍රවේශය මගින් අප වෙත සිතා බැලීම සඳහා බොහෝ කරුණු ලබාදෙනු ලබයි. අපගේ අචාර ධාර්මික චර්යාව පසුපස පවත්නේ කවරක්ද? නැවතද, මදකට වෙනතක හැරෙන්නේ නම්, මවිසින් මා දැනට ජීවත්වන බර්ලින් නුවර බෞද්ධ ආචාර ධර්ම ඉගැන්වූ සමයේදී මාගේ සිසුන් සොරකම් නොකරන්නේ මන්දැයි ඔවුන්ගෙන් විමසීමි. වඩා අයහපත් තලයක සිදුවන පුනරුත්පත්තීන් පිළිබඳ බිය වැනි විවිධ හේතු ඔවුහු ඉදිරිපත් කළහ. එය සැබෑ පෙළඹීමද යන්න මම නැවත විමසීමි. කිසිවෙකු විසින් හෝ එය සැබැවින්ම විශ්වාස නොකළ අතර, එකරුණ වෙනතක තබමින් මවිසින් නැවතද "ඔබ සොරකම් නොකරන්නේ මන්දැ"යි ඇසීමි. එයට ඉදිරිපත් වූ පිළිතුර වූයේ එය නිවැරදි බව නොහැ‍ඟෙන බවයි. හේතුව එයයි.
එයයි සැබැවින්ම බුදු දහම තුළද ප්‍රකාශ වනුයේ. එනම් ආචාර ධාර්මික හැසිරීම පිටුපස ස්වයං උදාරත්වයක් හා ස්වයං-වටිනාකම පිළිබඳ හැඟීමක් පවත්නා බැවින් අප තුළ අප කෙරෙහිම ප්‍රමාණවත් ගෞරවයක් පවත්නා තැනෙක එයාකාරයේ හැසිරීමක නිරත නොවන බවයි. එවන් කටයුතු මගින් අපගේ තත්ත්වය අයහපත් ලෙස නිරූපණය කරනු ඇත. අපගේ පවුලේ තත්ත්වය, අපගේ වටිනාකම් ඈ සියල්ල පිළිබඳවද එවන් අයහපත් තත්ත්වයක්ම නිරූපණය කරනු ඇත. මෙයයි ආචාර ධාර්මික චර්යාවෙහි පදනම ලෙස බුදු දහම තුළ ප්‍රකාශ කෙරෙනුයේ. එය පදනම කොටගෙන, අපගේ විශ්මයජනක මනුෂ්‍ය බුද්ධිය හා හැකියාවද සමගින්, ප්‍රයෝජනවත් වන්නේ කවරක්ද හා හානිකර වන්නේ කවරක්ද යන්න වෙන්කොට දකිමින් තෝරා ගන්නෙමු. හානිකර කටයුතුවල නිරත නොවීමට තරම් වූ අප කෙරෙහිම වූ ගෞරවයක් පවත්නා බැවින් අපට හානිකර චර්යාවන්හි නියැළීමට අවශ්‍ය නොවේ. මෙයයි මෙකරුණ බුදු දහම තුළ ඉදිරිපත් කර ඇති අසිරිමත් ආකාරය. එය කීකරු වීම පිළිබඳ කරුණක් නොවේ. අවසානයේදී, අප තුළ ආචාර ධාර්මික චර්යාවන් පවත්නා නමුදු ප්‍රශ්නය වනුයේ අප මෙයට ප්‍රවේශ වන ආකාරයයි. එබැවින් අපි බුදුන්, දහම් හා අවසන සඟුන්ද සරණ යමු.
සඟ සරණ යාම: ඉස්ලාම් සහෝදරත්වය සමගින් සන්සන්දනය
සංඝයා වහන්සේ යනු මාර්ගයට පිළිපන් පුද්ගලයන් වන අතර එතුළ සම්මුතික වශයෙන් ආරාමික ජීවිත ගතකරන නියෝජනය පමණක් අදහස් නොකෙරෙන අතර ඉහළ අවබෝධයක් සහිත පිරිස් අදහස් කෙරේ. ඉස්ලාම් දහම තුළ මෙයට සමාන වචනයක් ඇත්තේද? ඇතැම් විට මුස්ලිම් සහෝදරත්වය සහාය ප්‍රජාවක් ලෙස කටයුතු කරනවා වන්නට පිළිවන. සංඝයා වහන්සේගේ ප්‍රධාන කාර්යය වනුයේ බුද්ධත්වයට පත්වීමේ මාර්ගයෙහි ගමන් ගන්නා වෙනත් පිරිස්ද ඇත්තේය යන කරුණ තුළ අප වෙත ධෛර්යයක් ලාබදීමයි. බුදුවරයෙකු සතු සියලු ගුණාංග සහිත බුදුවරයෙකු පිළිබඳ විස්තර කිරීම ඉතා දුෂ්කර කරුණක් වන නමුදු මෙහි ඒ වෙනුවෙන් උත්සාහ කරන හා යම් ප්‍රගතියක් ලත් පුද්ගලයෝ වන අතර අපි හුදෙකලා වූවෝ නොවෙමු. මෙමගින් සමාජයක් ලෙස අපට යම් සහායක් ලැබේ.
ඉස්ලාම් දහම තුළ සියලු මුස්ලිම්වරුන්ගේ සහෝදරත්වයක් පවතී. ඔබ කෙතරම් ධනවත් හෝ දුගී අයෙකු වුවද, නිදසුනක් ලෙස, වන්දනා ගමනක නිරත වන විටදී සියලු දෙනා සමාන ඇඳුමින් සැරසේ. එහි මෙකී සමානත්ව හැඟීම පවතී. බුදු දහම තුළ ළගන්නා සුළු කරුණ වනුයේ මාර්ගයට නොපිළිපන්නවුන් සම්බන්ධ පින්-පව් පිළිබඳ විනිශ්චයක් නොපැවතීමයි. එබැවින්, ඔවුනට සමාව ලබාදීමේ හෝ ඔවුන් සිය ආගමට හරවා ගැනීමේ අවශ්‍යතාවයක් නොමැත. ඉස්ලාම් දහම තුළ, මෙය තරමක් වෙනස් වේ.
ගුප්ත බුද්ධ-ස්වභාවය: ඉස්ලාමයේ හා සුෆි දහමේ හදවතේ වැසී පැවැත්ම සමගින් පවත්නා සමානකම්
අපගේ ශුද්ධ බුද්ධස්වභාවය පැවතියේ වුවද, සිත යථාර්ථයේ සැබෑ ස්වභාවය සම්බන්ධ නොදැනුවත්භාවයෙන් හා මෝහයෙන් වැසී ඇති බව බුදු දහම තුළ ප්‍රකාශ වේ. අප තුළ මෙම ගුප්ත ස්වභාවයන් පවත්නා අතර, බුද්ධ ස්වභාවය නොදැනුවත්භාවයේ වළාකුළුවලින් වැසී ඇත. මෙය ඉස්ලාම් දහම තුළද ප්‍රකාශ වන කරුණ සමගින් බොහෝ දුරට සමාන බවක් හැ‍ඟේ. එතුළ කැළඹිලිකාරී භාවයන් පිළිබඳව කථා කරන අතර හදවත වැසී පවතී. ඔවුන් විසින් හදවත වසා පවත්නා මෙම ආවරණයන් පිළිබඳව කථා කරනු ලබයි. ඉස්ලාමයේ අනු බෙදුමක් වන සුෆි දහම තුළ මෙම ආවරණයන් නිරාවරණය පිළිබඳ සාකච්ඡා කෙරේ. මෙයද ඒ හා සමාන උපමාවකි. මෙම නොදැනුවත්භාවය මගින් ආත්ම කේන්ද්‍රීයත්වය හා කැළඹිලිකාරී සෘණාත්මක ආකල්ප හා හානිකර චර්යාවන්ද ඇති කරනු ලබයි.
බුදු දහම තුළ, යථාර්ථාවබෝධය හා ප්‍රේමය, දයාව හා බෝධිචිත්තය ගොඩනැගීම මගින් අපගේ ස්වභාවය වසා පවත්නා මෙකී ගුප්ත ස්වභාවයන් හෝ ආවරණයන් ඉවත් කළ හැක. බෝධිචිත්තය යනු මේ දක්වාද සිදුවී නොමැති හා බුද්ධ ස්වභාවය පදනම් කරගනිමින් සිදුවිය හැකි අපගේ පෞද්ගලික බුද්ධත්වය මත අවධානය යොමුකොට පවත්නා මෙම මනසයි. මෙයද දෙවියන් වහන්සේ පිළිබඳ අවධානය යොමුකොට පවත්වා ගැනීමට වඩා එතරම් වෙනසක් නොදක්වයි. සැබැවින්ම දෙවියන් වහන්සේ හා බුදුන් වහන්සේ එකිනෙකින් බොහෝ සෙයින් වෙනස් වූ අය වන නමුත් පුද්ගලයෙකු විසින් සමීප වීමට අදහස් කරන්නාවූ තමාගේම සහජ ශුද්ධ ස්වභාවය නමැති අරමුණ මත අවධානය යොමු කිරීම නමැති මෙම අදහස බෞද්ධයන් මෙන්ම මුස්ලිම් ජාතිකයන් සඳහාද ඉතා බලසම්පන්න ගාමක බලවේගයක් ලෙස ක්‍රියාත්මක වේ.
ප්‍රේමය පිළිබඳ ඉස්ලාම් දහමේ අර්ථ නිරූපණය හා සන්සන්දනාත්මකව බුදු දහම තුළ ප්‍රේමය ගොඩනගා ගැනීම
ප්‍රේමය පිළිබඳ අර්ථ නිරූපණය
බුදු දහම තුළ ප්‍රේමය යන්න අන්‍යයන් උදෙසා සතුට හා සතුටට හේතුවන කරුණු පවතීවාය යන පැතුම ලෙස අර්ථ නිරූපණය කෙරේ. එය සියලු සත්ත්වයන් සතුටින් සිටීමේ කැමැත්ත යන කරුණෙහිදී එකිනෙකා සමගින් මෙන්ම අප සමගින්ද සමාන වන්නේය යන වැටහීම මත පදනම් වේ. කිසිවෙකුට හෝ අසතුටින් සිටීමට අවශ්‍ය නොවේ. සතුට හඹා යාම යන එයයි ජීවිතයේ අරමුණ. සතුට සොයා යාමේ ක්‍රියාවලිය තුළ ශාකයනට සිය වර්ධනයේදී හිරු එළිය අවශ්‍ය වේ. පොදුවේ ජීවිතයේ සතුට සොයායාම යනු කවරක්ද යන කරුණෙහි ලා අපගේ කාව්‍යමය විස්තර කිරීම් තවදුරටත් අවශ්‍ය නම් ඉදිරියට ගෙනයා හැක.
ප්‍රේමය ගොඩනගා ගැනීම
බුදු දහම තුළ, අන්‍යයන් සතුටින් සිටීවාය යන පැතුම අප සියලු දෙනා තුළ බුද්ධත්ව ස්වභාවයක් පවත්නා බැවින් සතුටින් සිටීමේ හැකියාව සියලු සත්ත්වයන් තුළ පවත්නේය යන වැටහීම මත පදනම් වේ. තවද, සතුටින් සිටීමේ සමාන හිමිකමක් අප සියලු දෙනා සතුවේ. නැවතද, ඉස්ලාමය තුළද මෙයට සමාන දෙයක් පවතී. එයද අප එකිනෙකා මත රඳා පවත්නේය යන කරුණ හා අන් සියලු දෙනා වෙතින් අප ලබා ඇති කාරුණිකත්වය හඳුනාගෙන එය අගය කිරීම මතද පදනම් වේ. ඉස්ලාමය තුළ අවධාරණය කෙරෙනුයේ සෙස්සන් වෙතින් අප වෙත ලැබුණු කාරුණිකත්වය පිළිබඳවම නොව අප සියලු දෙනා මවන ලද දෙවියන් වහන්සේ වෙතින් අප වෙත ලැබුණු කාරුණිකත්වය පිළිබඳවය. එය වූකලි සියලු දෙනාගේ සමානත්වය තරමක් වෙනස් කෝණයකින් දැකීමකි.
බුදු දහම තුළ අන්‍යයන්ගේ සතුට පිළිබඳ සැලකිලිමත් වීම මගින් ප්‍රේමය ගොඩනඟනු ලබයි. අපි බුද්ධත්වය සාක්ෂාත් කරගනිමින් ඔවුනට වඩාත් හොඳින් උපකාර කිරීමට හැකිවනු පිණිස කටයුතු කරමු. අනෙකාට ප්‍රේම කිරීම හා සේවය කිරීම බුදුන් වන්දනයක් නොවන නමුදු, ඉස්ලාමය තුළ අනෙකාට ප්‍රේම කිරීම හා සේවය කිරීම දෙවියන් වහන්සේ වන්දනයකි. එසේ වුවද, අපි අන්‍යයන්ට උපකාර කරන අතර ප්‍රතිඵලය එක සමාන වේ. අන්‍යයන් වෙත ප්‍රේම කිරීමේදී පෞද්ගලිකවම බුද්ධත්වය සාක්ෂාත් කරගැනීමේ ධනාත්මක බලයක් ගොඩනගන්නෙමු. මේ අරුතින් ගත්කල, අපි බුද්ධත්වයට සමීප වන නමුදු, ඉස්ලාම් දහමේ පරිදි බුදුන් වහන්සේ වෙතම සමීප වීමක් සිදු නොවේ. බුද්ධත්ව අරමුණ හා බුද්ධත්වයට පත්වී බුදුරජාණන් වහන්සේ වෙත සමීප වීම අතර බොහෝ වෙනස්කමක් පවතී. බුදු දහම තුළ, අපි බුදුරජාණන් වහන්සේ යන පුද්ගලික චරිතය පිළිබඳ අවධානය යොමු නොකරන්නෙමු. බුදුරජාණන් වහන්සේ වැදගත් වනුයේ ගුරුවරයෙකු වශයෙන් විනා අපගේ වන්දනාමානයට පාත්‍රවන මැවුම්කරුවෙකු වශයෙන් නොවේ.
දෙවියන් වහන්සේගේ දණ්ඩනය හා සන්සන්දනාත්මකව ස්වභාවික හේතුඵල න්‍යාය
අනෙකාට ප්‍රේම කරනු පිණිස ස්වයං පෝෂණාකල්පය මැඩ පැවැත්විය යුතුවේ. ආත්ම කේන්ද්‍රීයත්වය හා දෙවියන් වහන්සේගේ කැමැත්තට අකීකරු වීම අතර වූ අභ්‍යන්තර ජිහාඩයක් ක්‍රියාත්මක ඉස්ලාමය තුළද මෙය සමාන වේ. කෙසේ වුවද, බුදු දහම තුළ, අපගේ පාපයන් හෝ අවකල් ක්‍රියාවන් හෝ මෝහාන්ධකාරයෙන් කටයුතු කිරීම හේතුවෙන් බුදුන් වහන්සේගෙන් සමාව අයැදීමක් අවශ්‍ය නොවේ. අන්‍යයන් පාපකාරී, හානිකර ආකාරයන්ගෙන් කටයුතු කරනු දකින විටදී, ඔවුන් අයහපත් හෝ අකීකරු බැවින් එසේ කරන බවක් නොසිතිය යුතුය. එසේ වනුයේ ඔවුන් මෝහය හේතුකොට චිත්ත වියවුලට පත්ව ඇති අතර, තමා විසින් සිදුකරනු ලබන කටයුත්ත කවරක්ද, එහි ප්‍රතිවිපාකය කවරක්ද යන්න පිළිබඳ නොදැනුවත්භාවය හේතුවෙනි. අපි මෙය කරුණාවේ පදනම ලෙස යොදාගමු. එමගින් අදහස් වනුයේ එක්තරා ආකාරයකින් අපි ඔවුනට සමාව ලබාදෙන බවක් නොව ඔවුන් වටහා ගනිමින් එයාකාරයකින් ප්‍රේමය හා කරුණාව ගොඩනගා ගන්නා බවයි.
එබැවින්, හානිකර ක්‍රියාවන්හි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස දුක ඇතිවන විටදී, එය සිදුවනුයේ දඬුවමක් ලෙස නොව හේතුඵල නියාමයේ ස්වභාවික ප්‍රතිවිපාකයක් ලෙසිනි. සෙස්සනට දඬුවම් කරමින් දෙවියන් වහන්සේගේ නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමේ වගකීමක් මෙහිදී අප වෙත පවරා නොගනිමු. තිබ්බතයේ හෝ ඉන්දියාවේ, පැහැදිලිවම නෛතික පද්ධතියක් පැවතිණි. මෙම බෞද්ධ සමාජයන් තුළද පවතී. කෙසේ වුවද එය දෙවියන් වහන්සේ විසින් මවන ලද ශුද්ධවූ නීති හා දෙවියන් වහන්සේගේ කැමැත්ත බල පවත්වමින් ලෝකයේ උන් වහන්සේගේ කාර්යය ඉටු කරන්නේය යන කරුණ මත පදනම් නොවේ. මෙය ඉතා වෙනස් වූ දෙයකි.
පසුතැවීම සම්බන්ධ බුදු දහමේ හා ඉස්ලාම් දහමේ පවත්නා සම ලක්ෂණ
ඉස්ලාම් දහමේ පවත්නා පසුතැවීමට සමාන පසුතැවීමක් බුදු දහම තුළද පවත්නා අතර මේ අතර පවත්නා සමාන්තර ස්වභාවයන් වටහා ගැනීම සිත් ගන්නා සුළු කරුණකි:
- ඉස්ලාම් දහම තුළ අකීකරු වීම හේතුවෙන්ද, බුදු දහම තුළ නොදැනුවත්භාවය හේතුවෙන්ද අප විසින් සිදු කරන ලද වැරදි පිළිගත යුතුය.
- ඉස්ලාම් දහමේ මෙන්ම අපිද පසුතැවෙමු.
- ඉස්ලාම් දහමේ මෙන්ම අප විසින් සිදුකරන ලද වැරදි ක්‍රියාවන් නැවත සිදු නොකිරීමට අදිටන් කරගන්නෙමු.
- ජීවිතයේ අප විසින් ගනු ලබන ධනාත්මක දිශානතිය අපි නැවත තහවුරු කරමු. එය දෙවියන් වහන්සේ විසින් අප වෙත සමාව ලබාදෙන ලෙස අයැද සිටීමක් නොවන නමුත් එතුළින් ධනාත්මක දෙයක් නැවත තහවුරු කරවනු ලබයි. දෙවියන් වහන්සේගෙන් සමාව ඉල්ලීම තුළින්, අපි නැවතද එම ධනාත්මක දිශානතියට හැරෙමු.
- අවසන, අපි ධනාත්මක ක්‍රියාවන් තුළින් අපගේ වැරදිවලට එරෙහිව කටයුතු කරමු. මෙයද ඉස්ලාම් දහමට සමාන වේ.
පැහැදිලිවම බුදු දහම තුළ ඉස්ලාමයට සමාන බොහෝ දේද, එයට වෙනස් වූ බොහෝ දේද පවතී. අවසානයේදී, මෙම ආගම් දෙක තුළින්ම ආදරය, කරුණාව, ඉවසීම, සමාව දීම ආදිය උගන්වනු ලබයි. මෙකී මහා ලෝක ආගම් දෙක අතර බෙදා හදාගන්නා මෙකී පොදු කරුණු හඳුනාගෙන ඇගයීමට හැකිනම්, දර්ශනයන්හි පවත්නා වෙනස්කම් කවරේ වුව, අපට එහි සංවාදයට, ආගමික සමගියට හා එකිනෙකාගෙන් ඉගෙනීමට අවශ්‍ය පදනමක් සැකසේ.
ප්‍රශ්න හා පිළිතුරු
එකිනෙකාගෙන් ඉගෙනීම
දලයි ලාමා වහන්සේ සෙසු ඇදහිලි ක්‍රම සමගින් පවත්වන සංවාදයන්හිදී නිරතුරු නිර්දේශ කරනුයේ අප විසින් අනෙක් පුද්ගලයන් අපගේ ආගමට හරවා ගැනීමට උත්සාහ නොකරන නමුදු ඔවුන් ඔවුන්ගේම ඇදහිල්ල තුළ කටයුතු කිරීමට අවශ්‍ය ආභාසය ලබාදිය යුතු බවය යන මතකයක් මා තුළ පවතී. ඔවුන්ගේ ඇදහිලි විශ්වාසයන් වෙනත් ආකාරයකින් විමසා බලනු පිණිස ප්‍රඥාව යොදාගැනීම වඩාත් යහපත්ය. ඔබ සංවාදයට ප්‍රවේශ වනුයේ කෙසේද?
මා ප්‍රකාශ කළ පරිදි, හා දලයි ලාමා වහන්සේ විසින්ද පවසන පරිදි, ආගම්වලට එකිනෙකින් උගත හැකි බොහෝ කරුණු පවතී. නිදසුනක් ලෙස, බුදු දහම සමාධිය, ප්‍රේමය, කරුණාව ආදිය ගොඩනගා ගැනීම ආදීවූ විධික්‍රමයන්ගෙන් අනූන වූවකි. මෙනෙහි කරන සුළුවූ ආගමික ඉගැන්වීම්වලට බුුදු දහම තුළින් බොහෝ කරුණු උගත හැකි බව පෙනේ. ජනතාව පසුව සිය ආගම තුළද යොදාගැනීමේ අපේක්ෂාවෙන් භාවනා කටයුතුවලට සහභාගිවන, විශේෂයෙන් කතෝලික ආරාමයන් තුළින් අපට මෙකරුණ පැහැදිලි වේ.
දලයි ලමා වහන්සේ විසින් නිරතුරුවම,විශේෂයෙන් ක්‍රිස්තියානි ආගම සම්බන්ධයෙන්, පවසන දෙයක් වනුයේ ආරාමික ප්‍රජාවන් විසින් පුහුණු කරනු ලබන සමාජ සේවාවන් තුළින් විශේෂයෙන්ම තිබ්බතීය බෞද්ධයන් හට යමක් උගත හැකි බවයි. මෙය වූකලි ආරාමික ඉගැන්වීම් පාසැල් හා අනාථ නිවාස, වැඩිහිටි නිවාස, ආරෝග්‍ය ශාලා ආදිය සපයා දීම ආදී වශයෙන් විවිධාකාර භූගෝලීය හේතු සාධක මත තිබ්බතය තුළ බහුල වශයෙන් සංවර්ධනය නොවූ පාර්ශ්වයකි. මේවා තෙරේසා මව්තුමියගේ කටයුතු තුළින් නිශ්චිත වශයෙන්ම අපට උගත හැකි දේවල් වේ.
එතුළ එයාකාරයේ අන්තර් හුවමාරුවක් පවතී. මා ප්‍රකාශ කළ පරිදි, මත්ද්‍රව්‍යවලට ඇබ්බැහි වූවන් මුදවා ගැනීමට උපකාර කිරීමේ ක්‍රමයක් ලෙස ඉතා සැලසුම්ගත ආධ්‍යාත්මික පිළිවෙතක් ඉස්ලාම් දහම තුළ යොදාගැනීම පිළිබඳව මවිසින් සන්සිබාර්හි මා අත්දුටු සංසිද්ධිය නැවත වාර්තා කළෙමි. මෙයාකාරයෙන් එකිනෙකා ආගම්වලට හරවා ගැනීමට උත්සාහ කිරීමකින් තොරව ආගම් අතර ඉතා ප්‍රයෝජනවත් කරුණු, අදහස් හුවමාරුවක් පවත්වාගත හැක.
දලයි ලාමා වහන්සේ විශේෂ උනන්දුවක් හා ඇල්මක් දක්වන කරුණ වන්නේ එක් එක් ආගමේ බරපතල ලෙස එම ආගම සම්බන්ධයෙන් මෙනෙහි කරන පුද්ගලයන් සමගින් එක්ව ඔවුන්ගේ අත්දැකීම් හුවමාරු කරගැනීම සඳහා ආවරණිත පුද්ගලික රැස්වීම් පැවැත්වීමයි. එවැන්නක් සිදුවිය හැක්කේ නම් එය ඉතා අසිරිමත් දෙයක් වනු ඇත.
විශ්වමය වටිනාකම්
ඉස්ලාම් දහම සමගින් මෙසේ සිදුකරන සවිස්තරාත්මක සන්සන්දනයේදී ඇතැම් විට අප විසින් අප පිළිබඳවම එතරම් තෘප්තියට පත් වෙමින් බුදු දහම වඩාත් යහපත් දහම ලෙස නොසැලකිය යුතු බවක් ඔබ විසින් පවසනවා විය හැක. එය ඉතා ධනාත්මක දෙයක් වනුයේ ඕනෑම ඇදහිලි ක්‍රමයක් ස්වයංපෝෂිත එකක් බව පෙනී යන බැවිනි. ඉස්ලාමය සඳහා දොර විවර කිරීම යනු සෙසු කරුණු කෙරෙහිද දොර විවර කිරීමකි.
ඔව්, මම ඒ සමගින් මුළුමනින්ම එකඟ වෙමි. සෑම අයෙකුම සඳහා හොඳම අහාරය මේයැයි දැක්විය හැකි ආහාරයක් නොපවත්නාක් මෙන් සියලු දෙනා සඳහා වඩාත්ම යහපත් ආගමක් නොමැති නමුත් තම තමා හට පෞද්ගලිකව තමාට වඩාත් යහපත් වන හා නිවැරදි මාර්ගය දක්වන ආගම තෝරාගත හැකි බව දලයි ලාමා වහන්සේ විසින් පවසනු ලබයි. අපට එය අන්‍යයන් මත පැටවිය හැක්කක් නොවේ. මෙම මූලික විශ්වමය වටිනාකම් කිසිදු ආගමක් නොඅදහන නිරාගමිකයන්ද ඇතුළත් සියලු දෙනා වෙත වලංගුවන අතර ඒවා සියලු ආගම් තුළ හමුවේ. මෙයයි වැදගත් දෙය වනුයේ. දලයි ලාමා වහන්සේගේ ඉමහත් සැලකිල්ලට ලක්වන කරුණ වනුයේ ආදරය, කරුණාව, ඉවසීම, සමාව ලබාදීම නමැති මෙම මූලික විශ්ව වටිනාකම් පුද්ගලයන් තුළට ඇතුළු කරමින්, මෙම සංවාදය තවදුරටත් ඉදිරියට ගෙනයන්නේ හා අධ්‍යාපන ක්‍රමය තුළට මෙම විශ්ව වටිනාකම් හඳුන්වාදෙන්‍නේ කෙසේද යන කරුණයි. එය ලොව තුළට ගෙන ඒ‍මේ විධික්‍රමය වනුයේ මෙම මූලික වටිනාකම් පාසැල්වල ඉගෙන ගන්නා කුඩා දරුවන් හට ඉගැන්වීමෙන් ආරම්භය ගැනීමයි. නිදසුනක් ලෙස, එය ඉතා සරල දෙයක් විය හැක: කෝපයට හෝ ඉච්ඡා භංගත්වයට පත්වන්නට වුවහොත් එකේ සිට දහය දක්වා ගණන් කිරීම හෝ හුස්ම වාර තුනක් දක්වා ඔබගේ හුස්ම පිළිබඳ අවධානය යොමු කිරීම හෝ රණ්ඩු සරුවල් කිරීමට වඩා සංවාදයෙහි යෙදීම හෝ සිදු කරන්න.
ගෞරවාන්විත හා දලයි ලාමා වහන්සේ විසින් හඳුන්වන පරිදි කිසිදු ආගමකට නිශ්චිත නොවෙමින් ලෞකික ආකාරයකින් මෙකරුණ අධ්‍යාපන ක්‍රමය තුළට ක්‍රමානුකූලව හඳුන්වා දීම සඳහා ඉන්දියාවේ හා ඇමරිකාවේ යම් අධ්‍යාපනඥයන් විසින් ඇතැම් විෂය මාලාවන් ගොඩනගමින් පවතී.
ඉස්ලාම් දහමේ බුද්ධත්වය නමැති සංකල්පය පවත්නේද?
දෙවියන් වහන්සේ වෙත ආසන්න වීම හෝ උන් වහන්සේ සමගින් ඒකාත්මික වීමට උත්සාහ කිරීම තුළින් ඉස්ලාම් දහම තුළ සිදුවන ක්‍රියාවලිය සම්බන්ධ වැටහීම හෝ පිළිවෙත පිළිබඳ කථාකරන විටදී, ඉස්ලාමය තුළ බුද්ධත්වයට පත්වීම පිළිබඳ වැටහීමක් පවතීද, හා එසේ නම්, එය වටහා ගන්නේ කෙසේද?
ඉස්ලාම් දහම තුළ පොදුවේ දෙවියන් වහන්සේට සමීප වීමේ සංකල්පය හමුවන අතර දෙවියන් වහන්සේ සමගින් ඒකාත්මික වීම වූකලි ඇතැම් සුෆි ආගම් හෝ ඉස්ලාමයේ අනු-කණ්ඩායම්වල විශ්වාසය වේ. බුද්ධත්වය යන්න එය අර්ථ නිරූපණය කොට ඇති ආකාරය මත පදනම් වේ. අප විසින් එය නිශ්චිතවම බෞද්ධ ආකාරයකින් අර්ථ නිරූපණය කරන්නේ නම්, සෙස්සන් විසින් සැබැවින්ම එකරුණ ඉලක්ක කරන බවක් අපට ප්‍රකාශ කළ නොහැක. මාගේ එක් ගුරුවරයෙකු විසින් එකරුණ ඉතා කදිම ලෙස ඉදිරිපත් කරන ලදී: ක්‍රිස්තියානි දෙව්ලොවකට, ස්වර්ගයට යාම සඳහා යදින්නේ නම් අපි බෞද්ධ දෙව්ලොවකට පතිත නොවන අතර, බෞද්ධ දෙව් ලොවකට යාම සඳහා යදින්නේ නම් ක්‍රිස්තියානි දෙව් ලොවකට පතිත නොවනු ඇත. සෑම ආගමකම සාක්ෂාත් කරගැනීමට අපේක්ෂා කරන්නාවූ අරමුණක් පවතී. එය වඩාත් ආචාර ධාර්මික, ආදරණීය පුද්ගලයා හෝ එයටද වැඩිමනත් යමක් සහිත අයද වශයෙන් වඩාත්ම යහපත් පුද්ගලයා බවට පත්වීම වන නමුත්, මෙම මාර්ගය අනුගමනය කිරීම තුළ වෙනත් ආගමක නිශ්චිතවම දක්වා ඇති අරමුණු සාක්ෂාත් කළ හැකි බවක් අපට පැවසිය නොහැක.
ඉන් අදහස් වන්සේ ඔවුන්ගේ ස්වර්ගය නමැති සංකල්පය තුළම බුද්ධත්වය පවත්නා බවද?
ජීවතුන් අතර සිටින කාලයේදී වඩාත්ම යහපත් පුද්ගලයෙකු ලෙස ජීවත් වුවහොත් ඉන්පසු අන්තර්මධ්‍ය කාල පරිච්ඡේදයක් ගත කිරීමෙන් අනතුරුව, අවසන් විනිශ්චය ලැබෙන තුරු තමාට ලැබෙන ප්‍රතිඵලය පිළිබඳ හැඟීමක්, දැනීමක් ඇති කරවන අතර ඉන්පසු අවසන් ප්‍රතිඵලය ලැබෙන අතර එහි ස්වර්ගය වේ. මෙයයි ඉස්ලාමයේ ඉහළම අරමුණ.
ඒවන විටද ආගම් අතර අන්තර් සම්බන්ධතා පැවති බැවින් බෞද්ධ කාලචක්‍ර සාහිත්‍යය තුළද ඉස්ලාම් දහම පිළිබඳ සඳහන්ව ඇත. එකල කාලචක්‍ර සාහිත්‍යයේ හමුවන, ආගන්තුක කරුණු පවත්නේ දෙකක් පමණි. ඉන් එක් කරුණක් වනුයේ ස්වර්ගය හා නිරය යනු සදාකාලික තලයන් වන අතර එහි අනිත්‍ය සංකල්පයක් නොමැත. බෞද්ධ දෘෂ්ටි කෝණයකින් සලකා බලන කල, දෙව් ලොවක පුනරුත්පත්තියක් ලැබුවහොත් එය අති මහත් කාල පරිච්ඡේදයක් වලංගුව පවත්නා නමුදු එය අවසන් වන අතර වෙනත් තලයක ජීවිතයක් ඉන්පසු ලැබෙනු ඇත. කාලචක්‍ර ග්‍රන්ථයන් තුළ ආගන්තුක කරුණක් ලෙස හමුවන අනෙක් දෙය නම් මස් පිණිස සතුන් මැරීමේ හලාල් ක්‍රමය දෙවියන් වහන්සේ වෙත පූජා පැවැත්වීමේ විධියක් වන බවට මුස්ලිම් ජනතාව විසින් අදහස් කරන බවයි. මක් නිසාද යත්, අදාළ සතා මරා දැමීමේදී ඔවුන් විසින් "බිස්මිල්ලා, අල්ලාහ්ගේ නාමයෙන්" යන පාඨය ජප කරන බැවින් බෞද්ධයන් විසින් මෙය අල්ලාහ් වෙනුවෙන් සිදුකරන රුධිර පූජාවක් සේ සලකන ලද අතර මෙය නිවැරදි නොවන බව සිතන ලදී. එය වූකලි පැහැදිලිවම ඉස්ලාම් දහම තුළ පවත්නා ආහාර රීති පිළිබඳ වැරදි වැටහීමකි. මෙයට වඩා ඔවුන්ගේ විරෝධය පළවන අන් කිසිවක් හෝ නොමැති තරම්ය. එහි මැවුම්කරුවෙකු පිළිබඳ කිසිවක් හෝ සඳහන් නොවේ. එතුළ බොහෝ දේ අදහස් වේ.
සෑම අයෙකුටම බුද්ධත්වයට පත්විය හැකිද?
විවිධ දේ ප්‍රකාශ කරන බොහෝ ග්‍රන්ථ පවතී. එක් සූත්‍රයක් පවත්නා අතර එතුළ බුද්ධ ස්වභාවයක් රහිත පුද්ගලයන් සිටින බවක් ප්‍රකාශ වේ. වෙනස්වන බොහෝ දේ පවත්නා නමුදු යමෙකු තුළ බුද්ධ ස්වභාවය නොමැත්තේ නම්, ඔවුනට වෙනස් විය නොහැක. කලෙක අප තුළද එම ගැටුම්කාරී සංකල්ප පැවතිණි.
එකරුණ විස්තර කර ඇත්තේ යැයි මා අසා ඇති ආකාරය වනුයේ ඔවුනට බුද්ධ-ස්වභාවයක් නොමැති බවයි. පළමුව බුද්ධ ස්වභාවය කවරක්දැයි විමසා බැලිය යුතුය. ඒවා වූකලි පුද්ගලයෙකු හට බුද්ධත්වයට පත්වීමට හා බුදුවරයෙකුගේ විවිධ ගුණ දක්වා පරිවර්තනය වන සාධකයන් වේ. "පුණ්‍ය රාශිය" ලෙසද ඇතැම් විට පරිවර්තනය වන ධනාත්මක බලවේග ජාලය හා ඇතැම් විට "ප්‍රඥා රාශිය" ලෙස හැඳින්වෙන ගැඹුරු වැටහීම් ජාලය මෙයයි. කරුණාව මත පදනම්ව අවබෝධය ආදිය සහිතව ධනාත්මක ආකාරයකින් කටයුතු කිරීමෙන් ජනිතවන මෙම ධනාත්මක බලය සියලු දෙනා තුළ පවතී.
මෙම ධනාත්මක බලවේග ජාලයට එරෙහිව පාප ක්‍රියාවන්හි නිරත වීමෙන් ජනිතවන "පාප විභව ජාලයක්" ලෙස හැඳින්විය හැකි සෘණාත්මක බලවේගයක් පවතී. අපට සමස්ත සෘණාත්මක විභවයන්ගෙන් මිදිය හැකි නමුත් පවත්නා එකම ගැටලුව වනුයේ බුද්ධත්වය සාක්ෂාත් කරගැනිමට නොහැකි වන තරමට එකී සියලු ධාන්තමක විභවයන්ගෙන් අපට කෙසේ හෝ මිදිය නොහැක්කේය යන්නයි. එයයි ප්‍රශ්නය. විවාදය පවත්නේ අපට එම ධනාත්මක විභවයෙන් බොහෝ කොටසක් අහිමි කරගත හැක්කේද යන්න පිළිබඳව වුවත්, එහි නිරතුරු යම් කිසිවක් පවතී. එයයි මේ විවාදය තුළ මුළුමනින්ම සලකා බැලෙන කරුණ.
අප අරහතුන් වහන්සේ කෙනෙකු වශයෙන් විමුක්තිය සාක්ෂාත් කරගන්නේ නම්, එය ගම‍නේ අවසානයක්ද, නැතහොත් බුද්ධත්වයට පත්වීම දක්වා ගමන තවදුරටත් ඉදිරියට යා හැක්කේද යන්න පිළිබඳ තවත් විවාදයක් පවතී. යමෙකුට බුද්ධත්වයට පත්විය හැක්කේ යැයි පවසන විටදීය යමෙකු විසින් ගමනාන්තයක් වන අරහත්වයට පත්වීම පිළිබඳවද සලකා බලනු ලබන්නේ.
ඉන් සැබැවින්ම අදහස් වනුයේ කවරක්ද යන කරුණ සම්බන්ධ වඩ වඩාත් විග්‍රහයන් හා අටුවා විමසා බැලීම වැදගත්ය. යම් පුද්ගලයෙකු හට නිරතුරුවම විමුක්තියට හෙවත් අර්හත්වයට පත්විය හැකි අතර බුද්ධත්වයට පත්විය නොහැක්කේ යැයි යමෙකුට පැවසිය හැක. එය වූකලි නිරන්තරයෙන්ම අරහතුන්ගේ දුගී පාරාදීසයකට කොටුවීම වැනි නීරස තත්ත්වයකි. එනමුත් පුද්ගලයන් එකිනෙකාගෙන් වෙනස්වන බව බුදුන් වහන්සේ විසින් පැහැදිලිවම වටහා ගන්නා ලදී. බුදුන් වහන්සේගේ ජීවිතය පිළිබඳව විමසා බැලීමේදී, උන් වහන්සේ විසින් සිය සංඝයා වහන්සේද සමගින් පුද්ගලයන්ගේ නිවෙස් වෙත ගමන් කරන ලදී. උන් වහන්සේ වෙත දිවා ආහාරය, දානය සඳහා ආරාධනා කරන ලද අතර, බුදුන් වහන්සේ හා සංඝයා වහන්සේ වෙත දන් පිළිගැන්වීමෙන් අනතුරුව ධර්මය දේශනා කරන ලෙසද ආරාධනා කරන ලදී. ඉන්පසු බුදුන් වහන්සේ විසින් ධර්මය දේශනා කරන ලද අතර, තමන් වහන්සේ වෙත ආරාධනා කළ පුද්ගලයන්ගේ මානසිකත්වය වටහා ගනිමින් ඔවුනට වටහා ගැනීමට හැකිවන ආකාරයකින් ධර්මය දේශනා කරන ලදී.
එයාකාරයෙන් අපි සූත්‍රවල නම් විමසා බලමු. බොහෝ සූත්‍ර එම සූත්‍රය උගන්වන ලද පුද්ගලයාගේ නමින් හෝ ඉන් කොටසක් ඇතුළත්වන ලෙස නම්කොට ඇත. සියලු දෙනා එකම මට්ටමක හෝ එකම වටහා ගැනීමේ හැකියා පසුබිමෙක නොවූ බැවින් බොහෝ විග්‍රහයන්, විස්තර කිරීම් තිබිණි; මෙය ඉතා ප්‍රඥාවන්ත දෙයකි.
ඉස්ලාමයෙන් බුදු දහමට බොහෝ පුද්ගලයෝ නොහැරෙති
ක්‍රිස්තියානි ආගමෙන් හෝ යුදෙව් ආගමෙන් බොහෝ පුද්ගලයන් බුදු දහමට හැරෙන බව පෙනෙන නමුත් ඉස්ලාමයෙන් එතරම් සංඛ්‍යාවක් යොමුවන බවක් නොපෙනේ. ඒ පිළිබඳ ඔබට යම් අදහසක් පවතීද?
සියල්ලටම පළමු, බොහෝ ඉස්ලාම් සමාජයන්හි, යම් පුද්ගලයෙක් ඉස්ලාමය අත්හරී නම්, සිදුවිය හැකි අයහපත්ම දෙය මෙයයි. ඇතැම් සමාජයන්හි, ඒ හේතුකොට පුද්ගලයෙකු හට දැඩි දඬුවම් පැමිණවිය හැක. දලයි ලාමා වහන්සේ නිවැරදි තොරතුරු ලබාදීමේ වැදගත්කම අවධාරණය කරන ලද අතර, අන්තර් ආගමික සමගිය පිළිබඳ පණිවිඩය ප්‍රචාරය කිරීමට උපකාර කරන ලෙස මා දිරිමත් කරන ලදී. බොහෝ විට බෞද්ධ - මුස්ලිම් සමගිය පිළිබඳ අවධානය යොමුකළ මම ඉස්ලාම් ලෝකයේ විවිධ ස්ථාන කිහිපයක දේශනා පැවැත්වීමි. වරෙක මම ඊජිප්තුවේ කයිරෝ නුවර දේශනයක් පැවැත්වූ අතර බුදු දහම පිළිබඳ එම දේශනය ශ්‍රවණය පිණිස සිය කැමැත්තෙන්ම සිසුන් 300 දෙනෙකු පමණ එහි පැමිණියහ. තමා තොරතුරු දැනගැනීමේ පිපාසාවකින් පෙළෙන අතර යමක් ඉගෙන ගැනීමට අවශ්‍ය බව ඔවුහූ පැවසූහ.
ප්‍රධාන ඉස්ලාම් භාෂාවන්ගෙන් පවත්නා ඇතැම් බෞද්ධ දේශනාවන් සිදුකරන ලෙස දලයි ලාමා වහන්සේ විසින් බොහෝ සෙයින් මා දිරිමත් කරන ලදී. මේවන විට ඉස්ලාම් භාෂා හයකින් පමණ එම කාර්යය අප විසින් සිදුකර ඇති අතර බොහෝ අය ඒවා කියවා ඇත. වඩාත් ජනප්‍රිය ලිපි කවරේද යන්න විමසනු පිණිස අපගේ වෙබ් අඩවියෙහි පවත්නා විවිධ භාෂාවන් විශ්ලේෂණය කරන්නෙමු. නිදසුනක් ලෙස අරාබි භාෂාවෙන් "කෝපය සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කරන ආකාරය" පළ කරන ලදී. මෙය වූකලි ප්‍රයෝජන ලබනු පිණිස බෞද්ධයෙකුම විය යුතු කරුණක් නොවේ. කෝපය මැඩ පැවැත්වීම හා බිය සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කිරීම ආදී කරුණු සම්බන්ධයෙන් බුදු දහම තුළ බොහෝ ප්‍රයෝජනවත් ක්‍රම පවතී. ඉරාන හා පර්සියානු භාෂාවන් ගත්කල, වඩාත් ජනප්‍රිය ලිපි වූයේ භාවනාව සම්බන්ධ ලිපි පෙළයි. ඔවුහූ ඒ පිළිබඳ බොහෝ සෙයින් ඇල්මක් දැක්වූහ. මුස්ලිම් ජනගහණයද සමගින් විශාල චීන බෞද්ධ ජනගහණයක් සහිත ඉන්දුනීසියාවේ ආගම් දෙක අතර අන්‍යෝන්‍ය සහයෝගය පිළිබඳ ලිපි සම්බන්ධ බොහෝ ඇල්මක් පැවතිණි.
පැහැදිලිවම එහි මෙම ඇල්ම පවතී. පාකිස්තානය තුළද දක්නට ලැබෙන තත්ත්වය වනුයේ පවත්නා සමස්ත භීෂණකාරී හා ත්‍රස්තවාදී වටපිටාවෙන් පීඩාවට පත් බොහෝ තරුණයනට දැනටමත් පවත්නා තත්ත්වය පිළිබඳ කළකිරීමක් ඇතිවී ඇති බවයි. තමා හට යම් චිත්ත සාමයක් ගෙනදෙන යම් ආකාරයේ දෙයක් සොයමින් ඔවුන් පසුවේ. කිසිවෙකු හෝ ආගමට හරවා ගැනීමේ අදහසකින් තොරව බෞද්ධ විධික්‍රම ඉදිරිපත් කරන තාක් එය පිළිගත හැකි තත්ත්වයකි. කිසිවෙකු විසින් හෝ ඉස්ලාමය හෝ ක්‍රිස්තියානිය අත් හැරිය යුතු නොවන නමුත් බුදු දහම තුළ ලෝකයට ලබා දීම සඳහා බොහෝ දේ පවත්නා අතර අප විසින් සිදු කිරීමට උත්සාහ කරන්නේ මෙයයි. ඕනෑම අයෙකු හට ප්‍රයෝජනවත් විශ්ව වටිනාකම් ප්‍රවර්ධනය කිරීම මගින් දලයි ලාමා වහන්සේ විසින් සිදු කිරීමට උත්සාහ කරන්නේද මෙයයි.
බුදු දහම සම්බන්ධයෙන් අසාධාරණයක් වන පරිදි බුදු දහම මෙම විශ්වමය වටිනාකම්වලට ලඝු නොකරන තාක් මෙය යහපත් දෙයකි. බුදුන් වහන්සේගේ ප්‍රඥාව, තිබ්බතයේ ප්‍රඥාව යනු ලෝක උරුමයේ කොටසක් වන අතර, එය හැකිතාක් ප්‍රවේශ විය හැකි හා තිරසර එකක් බවට පත් කිරීම ඉතා වැදගත්ය. මාද ඇතුළත් බොහෝ අය එම ප්‍රයත්නයෙහි නිරතව සිටිති.
හිස්බව හා සම්මුතික මම
මෙම දේශනා සම්බන්ධයෙන් ඔබට ස්තුතියි. මෙම දේශනාවනට සම්බන්ධ වීම සඳහාම මා හා මාගේ සගයන් පැය අටක සංචාරයක නිරත වුණා. ආත්මයක් පවත්නා බවක් ඔබගේ දේශනය තුළ සඳහන් වුවත් සාමාන්‍යයෙන් අපට අසන්නට ලැබෙන්නේ නෛසර්ගික පැවැත්මේ හිස්බව හා "මා" යන්නෙහි පවත්නා අනන්‍යතා රහිත ස්වභාවය ආදියයි. මෙහි වෙනස විස්තර කළ හැකිද?
බෞද්ධ දෘෂ්ටි කෝණයකින් ගත්කල, ආත්මයක් ඇත. එමගින් ආත්මයක් නොමැති බවක් නොව එහි පැවසෙන්නේ එම ආත්මය කය, සිත හා භාවයන් ආදිය මත රඳා පවත්නා බවයි. මේ සියල්ල නිරතුරු වෙනස් වේ. ආත්මය හෙවත් තමා යනු හුදෙක් සිරුර පමණක් හෝ මනස පමණක් හෝ භාවයන් පමණක් හෝ බුද්ධිය පමණක් හෝ මෙය හෝ එය පමණක් ලෙස අපට පැවසිය නොහැක. කෙසේ වුවද, එම පදනමින් ගත් කල, අපට "මමෙකු" සිටින බව පැවසිය හැක. එය පදනම්ව ඇති මෙකී සියලු දේ නිරතුරු වෙනස් වේ. සිරුර පිළිබඳව සලකා බලන්නේ නම්, සෑම සෛලයක්ම එකිනෙක වෙනස් වේ. සියල්ල වෙනස් වේ. අප කුඩා දරුවෙකුව සිටි අවදියේ තිබූ කිසිදු සෛලයක් දැන් නොමැත. මමෙකු ඇති නමුත් සිරුර හා මනස හෙවත් සිත හා කය මත පදනම්ව මොහොතින් මොහොත එය වෙනස් වේ. එනමුත්, සිරුර, සිත, භාවයන් ආදියෙන් ස්වාධීන වූද, සිරුර, සිත ආදිය මොහොතින් මොහොත වෙනස්වන විට වෙනස් නොවන්නාවූද ආත්මයක් යැයි දෙයක් නොමැත.
නිත්‍ය ස්වභාවයක් නොමැති බවක් ඉන් අදහස් වන්නේද?
ආරම්භයක් හා අවසානයක් නොමැති අතර එබැවින් එක් අතකන් සෑම තනි ආත්මයක්ම සදාකාලික වුවද, එය වෙනස් නොවන දෙයක් නොවේ. ගැටලුව වනුයේ තිබ්බතීය භාෂාවෙන් 'ර්ටැග්-පා' යනුවෙන්ද, "ස්ථිර" යන අරුතින් පරිවර්තනය කෙරෙන්නාවූද වචනයට අරුත් දෙකක් පැවතීමයි. එක් අරුතක් වනුයේ සදාකාලික යන්න වන අතර එයට බුදු දහම එකඟ වේ. බුදුවරයෙකු වශයෙන් හෝ ආරම්භයක් හෝ අවසානයක් නොමැත. අනෙක් අරුත වනුයේ එය කිසි විටෙක හෝ වෙනස් නොවන නමුදු ආත්මය යන්න මොහොතින් මොහොත වෙනස්වන බවයි. කුඩා දරුවෙකු වශයෙන්ද, වැඩිහිටියෙකු වශයෙන්ද ඔබ ඔබම වන නමුත්, වැඩිහිටි බවට පත් ඔබ යනු එම කුඩා දරුවාගේම නොවෙනස් අනන්‍යතාවයක් බව පැවසිය නොහැක. ඔබ වෙනස්ව ඇත. ඒ අරුතින් ගත්කල, ආත්මය මොහොතින් මොහොත වෙනස්වන නමුත් එය සදාකාලිකව ඉදිරියට ගමන් ගන්නා බැවින් සදාකාලිකද වේ. සංස්කෘත වදනින් ගත් තිබ්බත වදන තුළ අරුත් දෙකක් ගැබ්වන බැවිනි ව්‍යාකූලත්වය ඉස්මතු වනුයේ.
සුෆි දහම කෙරෙහි ඇතිවූ හින්දු හෝ බෞද්ධ බලපෑම
ඔබ සුෆි දහම පිළිබඳව කථාකළා. එහි බුදු දහම හා සමාන්තර වන බොහෝ කරුණු පවත්නේය යන්න මාගේ අදහසයි. එය ඉස්ලාම් දහමට සමීප වුවද ප්‍රධාන ධාරාවේ ඉස්ලාම් දහම සමගින් පවත්නා සම්බන්ධතාවය හා බැඳීම එතරම් සුව පහසු එකක් නොවේ. ඇතැම් අයට අනුව ඔවුන් තුළ පුනරුත්පත්ති සංකල්පයක් පවතී. මධ්‍යම ආසියාවේ මා දන්නා ඊසානදිග පර්සියාවෙන් පැමිණෙන සුෆි ගුරුවරයෙකු සිටින බැවින්, එතුළ යම් ආකාරයේ ඓතිහාසික සම්බන්ධතාවයක් පවත්නේ යැයි ඔබ සිතන්නේද? ඉස්ලාමය එම ප්‍රදේශයට පැමිණි කාලය වනවිට එය ඉතා ප්‍රබලව පැවතිණි. ඔබ විසින් ඔබගේ පර්යේෂණ තුළ යම්කිසි ඓතිහාසික සම්බන්ධතාවයක් හඳුනාගෙන ඇත්තේද?
විශේෂයෙන්ම ඇෆ්ඝනිස්ථාන, පාකිස්තාන, ඉන්දියානු හා කාශ්මීර ප්‍රදේශයන් තුළ හින්දු ආගමෙන් සුෆි දහම මත තරමක් වඩා පැහැදිලි බලපෑමක් සිදුකොට ඇති බව පෙනේ. යෝග වැනි දේ මගින් යම් බලපෑමක් තිබිණි. වැකි හා නම් ජප කිරීම හා නැවත නැවතද ප්‍රකාශ කිරීමක්ද දක්නට ලැබෙන අතර මෙය හින්දු දහමේද හමුවන මන්ත්‍ර ජප කිරීම මෙන් වූ දෙයක් බව යමෙකුට ප්‍රකාශ කළ හැක. බලපෑම ඉස්මතු වනුයේ මෙම ගැටලුව ආශ්‍රිතවය. එය හින්දු දහමෙන් ආවක්ද? බුදු දහමින් ආවක්ද? සාක්ෂි අනුව හින්දු ආගමට වැඩි සමීපත්වයක් දක්වනු ලබයි. කෙසේ වුවද, බුදු දහම පිළිබඳ සිහි ගන්වන යම් දේ පවත්නා නමුත් මෙය වැඩි වශයෙන් සුෆි ගුරුවරුන්ගේ සිද්ධස්ථාන හා සම්බන්ධ වේ. මෙය ස්ථුප වර්ගයක් බව ඇතැම්හූ ප්‍රකාශ කරති. භාවනා ක්‍රම වැඩි වශයෙන් හින්දු දහමින් එන බවක් පෙනේ.
සුෆි දහම තුළ ඉතා ළගන්නා සුළු කරුණු ගණනාවක් අන්තර්ගතය. ආදරය පිළිබඳ කථාකරන විටදී, කුරාණය තුළ හමු නොවන "ලස්සන" නමැති අරුතට වඩාත් ළංවන තවත් වදනක් ඔවුන් විසින් භාවිත කරනු ලබයි. දෙවියන් වහන්සේ හා දෙවියන් වහන්සේගේ අලංකාරත්වය සමගින් ඒකාත්මික වීමේ ස්වභාවික කැමැත්තක් හා ඇල්මක් පවතී. අලංකාරත්වයට ඇලුම් කිරීමේ මෙම තත්ත්වය සංගීතයෙන් ප්‍රකාශ කෙරේ. එය සුෆි දහමේ ඉතා කේන්ද්‍රීය කාර්ය භාරයක් ඉටු කරන අතර බුදු දහම තුළ හමු නොවේ. මන්ත්‍ර ජප කිරීම ආදිය පවත්නා නමුත් එය සිදු කරනුයේ බුදුරජාණන් වහන්සේට වඩාත් සමීප වීමේ මාධ්‍යයක් ලෙස නොවේ.
මෙයට සමාන විය හැකි සුෆි දහමේ එන වෙනස් පැතිකඩයන්ද විමසා බැලීමට සිදුවේ. භාවනාවද, මන්ත්‍ර වැනි ජප කිරීම්ද, ගුරුවරයා සමග ප්‍රජාවක වාසය කිරීම ආදිය පවත්නා නමුදු ඒ සියල්ල හින්දු දහම තුළද පවතී. එය ප්‍රකාශ කිරීම අසීරු කරුණක් වුවද, බුදු දහම, හින්දු දහම හා ඉස්ලාම් දහම යන මෙම සංස්කෘතීන් තුන එකිනෙක සමගින් අන්තර් ක්‍රියාවන්හි යෙදෙන මණ්ඩපය වනුයේ මධ්‍ය ආසියාවයි.
මිය යාමේ ක්‍රියාවලිය සැසඳීම
පුද්ගලයෙකු මිය යාම පිණිස සූදානම් විය යුතු ආකාරය පිළිබඳ යම් පමණකට කුරාණයෙන් කරුණු ප්‍රකාශ කළ හැකිද? පුද්ගලයා ආලෝකය දෙස බැලිය යුතුද?
මා හට ඒ කිසිවක් පිළිබඳ හුරුවක් නොමැති අතර, සැබැවින්ම මම කුරාණය පිළිබඳ උගතෙකුද නොවෙමි. එය හුදෙක් දෙවියන් වහන්සේ සිහි කිරීම වන බව මා හට සිතාගත හැක. බුදු දහමේ විශේෂයෙන් තන්ත්‍ර දේශනාවන් තුළ දක්නට ලැබෙන තරම් සවිස්තරාත්මකව මිය යාමේ ක්‍රියාවලියේදී සැබැවින්ම සිදුවනුයේ කවරක්ද යන කරුණ විස්තර කර ඇත්තේදැයි නොදනිමි. එවැන්නක් මවිසින් දැක නොමැති අතර, එනමුත් එමගින් එහි එවැන්නක් නොමැති බවක්ද අදහස් නොකරමි. හුදෙක්ම එහි අදහස නම් මම එවැන්නක් දැක නොමැති බවයි.
මම මේ විමසීම කළේ මම බොහෝ සිසුන් සමගින් ඩුබායිහි ජීවත් වූ බැවින් හා එය සැබැවින්ම බරපතල ඉස්ලාම් සංස්කෘතියකට බොහෝ සෙයින් සමීප වන බැවිනි. කාන්තාවන් තුළ පියවරුන් වෙත පැවති සම්පූර්ණ කැපවීම හා මුළුමනින්ම ස්වාමි පුරුෂයන් වෙත භාරදෙනු ලැබීමට සූදානම්ව සිටීමට ඔබ්බෙහි කිසිවක් මට නොපෙණිනි. එවක් පටන්, වර්තමානයේ එයටද වැඩි ප්‍රමාණයකින්, එසේ සැබැවින්ම කැපවී සිටි සිසුන් හා සෙසු ගුරුවරුන් වූ නමුත් මරණය සම්බන්ධ ගැටලුව සලකා බලන විටදී, එය ආමන්ත්‍රණය නොකෙරිණි. එය මෙවැන්නක් විය: ජීවත්වන කාලය තුළ සිටිය හැකි යහපත්ම ආකාරයෙන් වාසය කරන්න. ඉන්පසු මම පාරාදීසයට යමි. එහි යාම පවා බරපතල කරුණක් වන අතර යමෙකු මියයාමට සූදානම් වන්නේ කෙසේද? මම ක්‍රිස්තියානි පවුලක හැදී වැඩුණු අතර මරණය සඳහා සූදානම් වීම සලකා බලන කල බුදු දහමට ලබාදිය හැකි සමාන්තර දෙයක් නොපවත්නා බවක් පෙනේ.
මරණය සඳහා සූදානම් වීමේදී, බුදු දහම තුළ ප්‍රකාශවන පරිදි අප තුළ පවත්වාගත හැකි යහපත්ම සිතිවිලි වනුයේ සරණ යාම, යායුතු දිශානතිය, බෝධිචිත්තය, බුද්ධත්වය කරා ඉලක්කගත කිරීම, හා ධර්මය, ගුරුවරු ආදීන් නොකඩවා හමු වීමේ හැකියාව ලැබේවාය යන පැතුම් ආදිය හා ආධ්‍යාත්මික මාර්ගයේ තවදුරටත් කටයුුත කිරීමට හැකිවීම ආදිය වේ. අපි බුදුරජාණන් වහන්සේ හෝ අපගේ ආධ්‍යාත්මික ගුරුවරයා පිළිබඳව සිතමින් මියයමු. ඒ හා සමානවම, ඉස්ලාම් දහම තුළ සැබැවින්ම මියයන අවස්ථාවේදී සිය ප්‍රධාන සිතිවිල්ල ලෙස දෙවියන් වහන්සේ පිළිබඳ සිතිවිල්ල ඇතිකර ගැනීම මෙයට සමාන වේ.
ඉස්ලාමය තුළ අප මියයාමෙන් අනතුරුව සිදුවන දෙයට ඉතා නිශ්චිතවම අදාළ වන ඉගැන්වීම් ඇත. ධනාත්මක ක්‍රියාවන් හා සෘණාත්මක ක්‍රියාවන් පිළිබඳව පවත්වාගෙන යන වාර්තාවක් පවත්නා අතර අපගේ මරණයෙන් පසු මෙය විමසා බලනු ලැබේ. එවිට, තීන්දුව ලබාදෙන දින දක්වා අමිහිරි හෝ මිහිරි වූ රැඳවුම් ස්ථානයක අප නවතාලනු ලැබේ. ඉන්පසු, සියලු දෙනා නැවතද මිනී වළෙන් නැගිට දෙවියන් වහන්සේ සම්මුඛ වන අතර, එහිදී අවසන් විනිශ්චය ලබාදෙනු ලැබේ. ඒ අනුව එය සදාකාලික ස්වර්ගය හෝ සදාකාලික නිරය වේ.
ඉස්ලාම් දහම තුළ, යමෙකුට එයාකාරයෙන් සිතිය හැක. යමෙකු යහපත් මුස්ලිම් ජාතිකයෙකු වේනම්, තමා විසින් සිදුකරන ලද යම් සෘණාත්මක, පාප ක්‍රියාවක් වේනම් ඒ සඳහා පසුතැවිලි වී දෙවියන් වහන්සේගේ සමාව අයැදීම සම්බන්ධ තදබල අවධාරණයක් පවතී. මෙය බුදු දහම තුළද සිදු කෙරෙන්නකි. නිදසුනක් ලෙස, යමෙකු විසින් බෝධිසත්ත්ව හෝ තන්ත්‍ර ශික්ෂාපද උල්ලංඝනය කිරීම් ආදිය සිදුකර ඇත්තේ නම්, මරණයට පෙර නව, ශුද්ධ ශික්ෂාවන් සමගින් මිය යාමට හැකිවන පරිදි ඒවා අලුත්කර ගැනීමේ අවශ්‍යතාවයක් ඇතිවනු ඇත. මරණයට පෙර පසුතැවී සිය චෝදනා පුවරුව පිරිසිදු කරගැනීමේ මේ සමාන අදහසක්ද ඇත. යමෙකු අදාළ ආගමේ පිළිවෙත් අවංකවම පිළිපදින්නේ නම් බුදු දහම හා ඉස්ලාම් දහම තුළ එය බොහෝ සෙයින් සමාන්තරව හඳුනාගත හැකි බව මාගේ හැඟීමයි. සැබැවින්ම බොහෝ පුද්ගලයන් එසේ නොවන නමුදු, යම් පුද්ගලයෙකු එසේ වේනම්, අප විසින් සිදුකරනු ඇත්තේ මෙයයි.
අප සතු දෙය අත හැරීමට අකමැති වීමට එරෙහිව ඉන්පසු අපට ඇතිවන තත්ත්වය උනන්දුවෙන් අපේක්ෂා කරන්නෙමු. එහි ආත්ම පූජාවක් පවත්නා අතර එය තවත් විවාදාපන්න කරුණකි.
මම 60%ක පමණ ඉස්ලාම් සිසුන් සහිත ඔස්ලෝහි පාසැලක ගුරුවරයෙකු වශයෙන් කටයුතු කරමි. විශේෂයෙන් මෙම පාසැලේ පිරිමි ළමුන් ප්‍රධාන කොටගෙන සිසුන්ගේ චර්යාවෙහි පවත්නා කෝපය යන කරුණ පිළිබඳ යමක් පැවසිය හැකිද? ඉස්ලාම් ලෝකයේ බොයෝ යුද්ධයන් සිදුවන අතර, ඒ අනුව මෙහිද බොහෝ කෝප සහගත තත්ත්වයන් පවතී. මාගේ දියණිය සෙසු ගැහැණු ළමුන් සමගින් මුස්ලිම් පල්ලියකට ගිය අතර, එහි බොහෝ බරපතල ඕපාදූප හා අයහපත් හැසිරීම් පවතී. මේවන විට පාකිස්තානයේ, අ‍ැෆ්ඝනිස්ථානයේ හා සිරියාවේද දෙවන පරපුර සමගින් මොවුන් තවදුරටත් තමාගේ මව්බිමේ ජීවත් වන්නන් නොවේ. මම මාගේ දියණියට කවරක් නම් පවසන්නද? එය අතිශයින් දුෂ්කර කටයුත්තකි. මෙම කළහාරිත්වය හා කෝපය පිළිබඳ ඔබ සිතන්නේ කවරක්ද?
ඔවුන් දෙවන පරපුර වුවද, කෙතරම් නම් දුකක් හා ලේ ගලනයක් සිදුවන්නේද යන්න දැකීමට සිදුවීම ලෝකයේ මෙම ප්‍රදේශයන්ගෙන් එන කවරෙකුට වුව පැහැදිලිවම බොහෝ සෙයින් ඉච්ඡා භංගත්වයට පත් කරවන සුළු දෙයක් වේ. සැබැවින්ම එමගින් තරුණ, කුඩා දරුවන් මහත් වියවුලට පත් කරවයි. ඔවුනට සැබැවින්ම සිය භාවයන් පාලනය කරගැනීමේ හැකියාවක් නොමැත. එහිදි විවෘතවම කෝපය ප්‍රදර්ශනය කෙරේ.මුස්ලිම් වේවා, වෙනයම් සංක්‍රමණික පිරිසක් වේවා, සුළුතර ජන කොටස් තුළ පවත්නා එක් මානසික ගැටලුවක් වනුයේ පක්ෂපාතිත්වය සම්බන්ධ මෙම ගැටලුවයි. එක් අතකින්, සත්කාරක රට විසින් සිය රටේ වටිනාකම් සමගින් පක්ෂපාතී වන ලෙස ඉල්ලා සිටින නමුත් ඔවුනටද තමා පක්ෂපාතී විය යුතු බව හැ‍‍ඟෙන සංස්කෘතියක් හා ආගමක් පවතී.
එය දික්කසාදයක දරුවන්ගේ පක්ෂපාතිත්වය බෙදී යාමේ තත්ත්වයට බොහෝ සෙයින් සමාන වේ. තමා මවට පක්ෂපාතී වුවහොත්, පියාට අපක්ෂපාතී වන්නේය හා පියාට පක්ෂපාතී වුවහොත් මවට අපක්ෂපාතී වන්නේය යන හැඟීමක් ඔවුනට ඇතිවිය හැක. ගැටලුව වනුයේ මෙම දෙදෙනාටම පක්ෂපාතී වීමේ ඉඩකඩ සලසන සංහිඳියා තත්ත්වයක් ඇතිකර ගන්නේ කෙසේද යන්නයි. නිදසුනක් ලෙස මෙහිදී සිදුවන දෙය වනුයේ යමෙකු විසින් තමා සිටින රජයට විනා තමා පැමිණි සංස්කෘතියට පක්ෂපාතී නොවිය යුතුය වැනි දෙයක් පවසන්නේ නම්, එවිට, අවිඥානිකවම, පක්ෂපාතී වීමේ මෙම පෙළඹීම හේතුකොට, නොදැනුවත්වම මුල් සංස්කෘතියේ සෘණාත්මක පැතිකඩයනට පක්ෂපාතී වනු ඇත. මෙය කළහකාරිත්වය ආදිය තුළින් පෙනී යයි.
චිකිත්සක දෘෂ්ටි කෝණයකින් සලකා බලන කල, ගැටුමකින් තොරව ඒකාබද්ධ පක්ෂපාතිත්වයක් සඳහා අවකාශ විවර කරනු සඳහා සිය සංස්කෘතික පසුබිමට පක්ෂපාතී වීමට හැකිවනු පිණිස ධනාත්මක දේ පිළිගැනීමට ඔවුන්ට හැකි වීමේ අවසරය ලබාදීම ප්‍රයෝජනවත් වේ. එය එකක් හෝ අනෙකක් ලෙස නිශ්චිත විය යුතු නැත. මෙය වූකලි සැබැවින්ම සමාජයේ ගවේශනය කළ යුතුව පවත්නා දෙයකි. යුරෝපයේ ඇතැම් සමාජයන්හි, කාන්තාවනට වේල් පට පැළඳිය නොහැකිය වැනි දේ පවසනු ලබයි. මෙය ඔවුන්ගේ දෘෂ්ටි කෝණයෙන් සලකන කල භයංකර දෙයක් වන අතර එමගින් සැබැවින්ම කෝපය ඇති කරවනු ලබයි.
වේල් පටක පවත්නා ගැටලුව කුමක්ද? ඔවුන්ගේ මුහුණ මුළුමනින්ම ආවරණයව ඇත්තේ නම් හා ඔවුන් නිදසුනක් ලෙස ඇමරිකානු අධිකරණයක නඩු විභාගයකට මුහුණ දෙමින් සිටින්නේ නම්, එවැනි අවස්ථාවක හෝ මෝටර් රථයක් ධාවනය කිරීම වැනි අවස්ථාවලදී පමණි ඔවුන් විසින් වේල්පට ඉවත් කළ යුතුවන්නේ.
සමාජයට අනුගත වන්නාවූ හා ගැටලුවක් හෝ ගැටුමක්ද නොවන්නාවූද, තමා නියෝජනය කරන සංස්කෘතියෙන් පැන නගින්නාවූද වටිනාකම් කවරේද යන්න විමසා බැලීමට අපට සිදුවේ. එමගින් මෙම ගැටුම්කාරිත්වය නිරාකරණය කරවනු ලබයි. දරුවෙකු සම්බන්ධයෙන් සලකන කල, මෙය වටහා ගැනීම දුෂ්කර වේ. ඇතැම් විට දුෂ්කර කාල පරිච්ඡේදයක් ගෙවමින් සිටින විටදී ඉච්ඡා භංගත්වයට හා කෝපයට පත්ව තමා සැබැවින්ම අදහස් නොකළ අයහපත් දේ පුද්ගලයන් වෙත නොපවසන්නේදැයි ඔබට ඔබගේ දියණියගෙන් විමසා සිටිය හැක. පුද්ගලයන් වියවුලට පත්වූ කල්හි එවැනි දේ පවසන අතර එනමුත් සැබැවින්ම ඔවුන් එවැන්නක් අදහස් නොකරන බව ඇයට වටහා ගැනීමට ඔබට උපකාර කළ හැක. එය ඇතැම් විට ප්‍රයොජනවත් විය හැකි නමුත් එය දරුවාගේ වයස මත රඳා පවතින්නකි.
සියලු දෙනාටම ස්තුතියි. මෙකරුණු ඔබ සමගින් සාකච්ඡා කිරීමට ලැබීම සතුටට කාරණයක්. එමගින් ඔබට සිතීමට යමක් ඉතිරි වන්නට ඇතැයි සිතමි.